- Պարոն Վարդանով, ինչպե՞ս ընտրեցիք ոչ այնքան անվտանգ մասնագիտությունը:
— Ես, ինչպես իսկական հայ, ուզում էի ծառայել տաք երկրներում՝ Սիբիրից ու Հեռավոր Հյուսիսից հեռու: Դեռ 1983 թվականին, կարդալով պաշտպանության նախարարի հրամանն այն մասին, որ ԴՕՍԱՖ-ի գերազանցիկ կուրսանտները կարող են ինքնուրույն ընտրել ռազմական օկրուգը (իսկ ես գերազանց առաջադիմություն ունեի), ընտրեցի Անդրկովկասը: Սկսեցի ծառայել դեսանտային զորքում, ինչպես նաև՝ հատուկ նշանակության զորքում: Ի վերջո, հայտնվեցի հետախուզական բրիգադում, ու այդտեղից էլ ամեն ինչ սկսվեց:
- Ի՞նչ է պետք անել հետախույզ դառնալու համար: Միայն ցանկությունը բավարա՞ր է, թե՞ հատուկ կարողություններ են պետք:
— Հետախույզի համար ամենակարևոր զենքն ու գործիքը խելքն է: Եթե խելք ունի, ցանկության դեպքում կարող է օգտակար լինել իր երկրին` ծառայելով հետախուզությունում: Օրինակ, եթե մարդը ոտքեր չունի, չի նշանակում, որ նա հետախուզության համար պիտանի չէ:
Հետախուզության առավելությունն այն է, որ կարելի է օգտագործել և՛ մարդկային կարողությունները, և՛ «թերությունները»: Օգտակար կարող են լինել բոլորը՝ բանակում ծառայողները, չծառայողները, Հայաստանում և Լեռնային Ղարաբաղում կամ դրսում ապրողները:
- Ինչպե՞ս է ծնվել հայկական ռազմական հետախուզությունը, ով է կանգնած ակունքներում:
— Անկախ Հայաստանի հետախուզության հիմնադիր կարելի է համարել Սամվել Շահինյանին, որը համակարգում էր «Ղարաբաղ-2» գաղտնի կոմիտեի աշխատանքը: Այդ կազմակերպությունը զբաղվում էր կամավորական ջոկատների կազմակերպմամբ և համակարգմամբ: 1989 թվականի նոյեմբերին նա ինձ հանձնարարեց հատուկ նշանակության զորքերի զորացրված անդամներից մի խումբ հավաքել՝ հակառակորդի խորը թիկունքում աշխատելու համար: Խումբը ես սկսեցի հավաքել դեկտեմբերին, 1990 թվականի հունվարին այն իր առաջին առաջադրանքը հանձն առավ:
Մինչև 1992 թվականի վերջը միակ մասնագիտացված հետախուզական ստորաբաժանումն էր, որն ուղղակիորեն պատկանում էր գլխավոր հրամանատարությանը: Հետագայում ստեղծվեցին հատուկ նշանակության բրիգադներ: Ակունքներում ես ու իմ գործընկերներն էինք:
- Ստացվում է՝ հայկական հետախուզությունն ու անկախ Հայաստանը նույն տարիքի՞ են:
— Մոտավորապես: 1992 թվականին ստեղծվել է ռազմական հետախուզության վարչությունը:
- Երբ հետախույզին կոնկրետ երկիր են ուղարկում, նա ստիպված է լինում ամիսներ շարունակ ապրել այնտեղ: Բնականաբար, նա ընտելանում է այդ երկրին, մարդկանց, բայց աշխատում է այդ երկրի դեմ: Դժվար չէ՞:
— Նախ պետք է ասել, թե ինչից է կազմված հետախուզությունը: Այն բաղկացած է մարտավարական ստորաբաժանման օղակից՝ մարդիկ, որոնք ուսումնասիրում են անմիջապես իրենց դիմաց կանգնած հակառակորդին, օպերատիվ օղակից` մարդիկ, որոնք ուսումնասիրում են հակառակորդի տարածքի խորությունը և համագործակցում հետախուզության ռազմավարական ագենտուրայի հետ` կիրառելով մարտավարական հետախուզության մեթոդները:
Մենք զբաղվում էինք օպերատիվ, ռազմական հետախուզությամբ, իսկ երբեմն կատարում էինք ագենտուրայի հետախուզության գործառույթները: Սակայն մեր գործունեության հիմնական կետերը հակառակորդ երկիրն է ու հարակից պետությունները, այդ թվում այն երկրները, որոնք Հայաստանի հետ թշնամական հարաբերություններ չունեն:
Ինչ վերաբերում է երկիրը չսիրելուն, ասեմ, որ բարդ է: Բայց օրինակ իմ դեպքում եղել է դեպք, որ կես տարի աշխատել եմ մի երկրում, որի հանդեպ այդպես էլ ջերմ զգացմունքներ չեմ զգացել, քանի որ տեսնում էի՝ որքան վատ է վերաբերվում իմ ժողովրդին: Իսկ հայերին լավ են վերաբերվում միայն եթովպացիները: Հարյուր միլիոնանոց երկիր է, որի մեծամասնությունը քրիստոնյաներ են: Եվ նրանց համար մենք ավագ եղբայրներ ենք:
- Այսօրվա երիտասարդության հայրենասիրության մասին ի՞նչ կասեք: Սոցցանցերում հաճախ ենք լուսանկարներ և գրառումներ տեսնում այն մասին, թե ինչպես են սիրում իրենց երկիրն ու բանակը:
Անկախ Հայաստանի սերունդը գաղափարական ճնշման չի ենթարկվում: Սակայն երբ սահմանափակումները քիչ են, գլուխներն ավելի շատ են աղբով լցվում, աղանդավորների նման, որոնք աշխատում են երկրի բնակչության դեմ, կամ քաղաքական և ոչ քաղաքական կասկածելի շարժումների տեսքով:
Ինձ համար սոցցանցերի «լայքերը», լուսանկարների կամ տեսանյութերի տակ արված հուզիչ գրառումները հայրենասիրություն չեն: Եթե սիրում ես հայրենիքդ, պետք է պատրաստ լինես զոհողության: Եթե ոչ ֆիզիկապես, ապա հոգեպես` հաստատ: Բանակին պետք է և կարելի է օգնել, աջակցել է պետք մշտապես, ոչ թե միայն ժամանակ երբ առաջնագծում սրվում է իրավիճակը:
