ԵՐԵՎԱՆ, 31 հոկտեմբերի — Sputnik, Անի Լիպարիտյան. Անաիդա Փիրումովան Երևանի տպագրատանն աշխատել է շուրջ 35 տարի։ 1980 թվականից սկսած` նա գլխավորել է կադրերի բաժինը։ Sputnik Արմենիային տված հարցազրույցում Անաիդա Փիրումովան պատմեց, թե ինչպես էր աշխատում «անհետացած» տպագրատանը։
«Երբ եկա տպագրատուն, այնտեղ 310 մարդ էր աշխատում։ Դասագրքեր տպագրելիս երեք հերթափոխով էինք գործի գալիս։ Անելիք շատ կար, հրաշալի գեղարվեստական գրականություն, դասագրքեր, մանկական հեքիաթներ էինք հրատարակում։ Մեր տպագրած գրքերից են «Հայոց ցեղասպանությունը Օսմանյան կայսրությունում», «Մուսա լեռան 40 օրը» և այլն», — հիշում է Փիրումովան։
Նրա խոսքով` 90-ականներին, երբ տպագրատունը սեփականաշնորհեցին, աշխատանքը քչացավ։ Կամաց-կամաց տպագրատունը անգործության մատնվեց։
«Շենքը կառուցվել է անցյալ դարի քսանական թվականներին, այնտեղ երկու տպագրատուն էր գործում. դրանցից մեկի մուտքը Ալավերդյան փողոցի կողմից էր, մյուսինը` Վարդանանցից։ Ավելի ուշ դրանք միացվեցին և դարձան մեկ միասնական տպագրատուն, որն առաջինն էր Երևանում»։
Sputnik Արմենիայի թղթակիցը նկատել էր, որ Հանրապետության փողոցի կողմից պահպանվել է 1941 թվականին ռազմաճակատ մեկնած տպագրատան աշխատակիցների անուններով հուշատախտակը։
«Այն տարիներին տպագրատանը հրաշալի մթնոլորտ էր տիրում, անձնակազմը շատ լավն էր, ընկերական։ Նախկին գործընկերներիցս շատերի հետ մինչ օրս կապ եմ պահում։ Հարազատ մարդիկ էին, որոնք պատրաստ էին օգնելու միմյանց ծանր պահերին։ Այդ հրաշալի կոլեկտիվը գլխավորում էր Վալտեր Լիպարիտի Արամյանը, որն ավելի ուշ այլ աշխատանքի անցավ, և տպարանը սկսեց ղեկավարել Միհրան Ռոբերտի Կոպյանը», — ասաց Փիրումովան։
Նրա խոսքով` 2000-ականների կեսերին տպագրատանը կրճատումներ սկսվեցին։ 35 տարվա ընթացքում հարազատ դարձած տպագրատունը քանդելու մասին տեղեկությունը Փիրումովային պարզապես ապշեցրել էր։
«Ես պարզապես շոկի մեջ էի, երբ իմացա, որ տունը քանդել են։ Լացս եկավ։ Բացառիկ այդ շենքը քանդելը բարբարոսություն է։ Պատմական շենք չէր, բայց մի ամբողջ դարաշրջան էր մարմնավորում», — ասաց նա։
Արդյո՞ք կյանք կա Երևանի տպագրատան վերացումից հետո
Այսօր դպրոցական երեք տղաներ որոշել էին խուլիգանություն անել և ճայթուկներ պայթեցնել տրակտորով շենքի մնացորդները մաքրող շինարարների քթի տակ։ Նրանք ճայթուկները տեղադրել էին կանգուն մնացած աղյուսով շարված ցանկապատի արանքում և պայթեցրել։
Նրանց դեմքերը փայլում էին երջանկությունից, կարծես վրեժխնդիր էին եղել շենքը քանդելու համար։
Քանդած տպարանի տեղում կանգնած տղամարդկանցից մեկը բղավեց փախչող տղաների հետևից. «Բանուգործ չունե՞ք»։
Եվ դու՞ Բրուտոս
Երևանի առաջին տպարանի շենքը կառուցվել էր 1920-1930 թվականներին, ճարտարապետներ Ալեքսանդր Թամանյանի և Նիկոլ Բաևի նախագծով։
Մշակույթի նախարար Արմեն Ամիրյանը, մեկնաբանելով Երևանի կենտրոնում գտնվող նախկին տպարանի շենքի ապամոնտաժման հետ կապված սկանդալային միջադեպը, նշել էր, որ այս շենքը ներառված չէր պատմամշակութային հուշարձանների ցանկում։
Հայաստանի ճարտարապետների միությունում կարծում են, որ ամեն ինչ այլ կերպ պետք է լիներ։ Նախքան այս կամ այն շենքը քանդելը անհրաժեշտ է խոսել մասնագետների հետ, այլ ոչ թե ապամոնտաժել միայն նրա համար, որ այդպես է ցանկանում գործարարը։ Մեզ մոտ ամեն ինչ այլ կերպ է. շենքը քանդելու համար ոչ մեկի հետ պայմանավորվել պետք չէ, բացի քաղաքապետարանից։
Հանրապետության փողոցում գտնվող տպարանի շենքի քանդման աշխատանքներն իրականացրել է «ՆորՏեխՇին» ընկերությունը։ Շենքը քանդել են հոկտեմբերի 27-ին մոտավորապես ժամը 17:00-ին։
