ԵՐԵՎԱՆ, 2 հոկտեմբերի — Sputnik, Նաիրա Մելքումյան. Ծովային կայարանը Սոչիի ամենագեղեցիկ վայրերից է: Հենց այստեղ են առաջին հերթին այցելում զբոսաշրջիկները` նավով շրջելու, տեսնելու կայանած զբոսանավերն ու լուսանկարվելու Լեոնիդ Գայդայի «Ադամանդե ձեռքը» սիրված կատակերգության հերոսների հուշարձանի մոտ:
«Նայե՛ք դեպի ձախ: Սա Ծովային կայարանի շենքն է, վեր է խոյանում սրաձող աշտարակը, ներքևի հատվածում կանանց պատկերներ են, նրանցից յուրաքանչյուրը խորհրդանշում է տարվա մեկ եղանակ, ավելի վերևում տղամարդկանց պատկերներ են, խորհրդանշում են աշխարհի կողմերը: Ծովային կայարանի շենքը Ճարտարապետության ակադեմիայի իսկական անդամ, ակադեմիկոս Կարո Հալաբյանն է նախագծել», — ասաց Ռուսաստանի մի քաղաքից ժամանած զբոսաշրջիկների խմբի էքսկուրսավարը:
Այս խոսքերը մեր ուշադրությունը ևս գրավեցին։ Պարզվեց, որ Սոչիի Ծովային կայարանի շենքը բացվել է 1955 թվականի դեկտեմբերի 15-ին, թեև դրա շինարարական աշխատանքները սկսվել էին դեռևս անցյալ դարի 30-ականներին, սակայն խանգարեց պատերազմը: Միայն 1950 թվականին ճարտարապետներ Կարո Հալաբյանն ու Լեոնիդ Կարլիկը սկսեցին մշակել շենքի նախագիծը:
Ընդամենը չորս տարվա ընթացքում ստեղծվեց հիասքանչ ճարտարապետական այս հուշարձանը` հարուստ նախասրահով, սպասասրահով, ներքին բակերով: 40 մետր բարձրությամբ սրաձողի վրա աստղ տեղադրվեց, որը հետագայում փոխարինվեց մեկ այլ` Հայրենական պատերազմի շքանշանին նման աստղով:
«Հիմնական խնդիրները կապված են այդ սրաձողի տեղադրման հետ, դա հնարավոր եղավ իրականացնել միայն Հալաբյանի ներկայությամբ», — Sputnik Արմենիային պատմեց Սոչիում Ռուսաստանի հայերի միության նախագահի տեղակալ Մելիք Կիվիրյանը:
Նա մի հետաքրքիր դեպք պատմեց` կապված Կարո Հալաբյանի հուշատախտակի հետ, որը տեղադրվել էր կայարանի շենքի ճակատային մասում` ձախ կողմից: 15 տարի առաջ, երբ շենքը վերանորոգվում էր, ճարտարապետների անուններով հուշատախտակը կորավ:
«Երբ կայարանը վերաբացեցին, պարզվեց, որ հուշատախտակն անհետացել է: Ինչ-որ մեկին դուր չէր եկել, որ հայկական ազգանուն է գրված Ծովային կայարանի շենքի վրա», — ասաց Կիվիրյանը:
Դրանից հետո հայ համայնքը սկսեց զբաղվել Հալաբյանի անունը վերադարձնելու հարցով:
«Այս հուշատախտակը որոշեցին վերականգնել 10 տարի առաջ` մեր պնդմամբ: Սակայն, քանի որ այլ շահագրգիռ անձինք չկային, այն վերականգնվեց տեղի հայ համայնքի ուժերով: Փաստորեն վերանորոգումից հետո շենքը երեք տարի կանգնած էր առանց հուշատախտակի», — ասաց նա:
Այսօր ճարտարապետական հուշարձանի վրա գրություն կա. «Ծովային կայարանի շենք: 1955 թ.։ Ճարտարապետության ակադեմիկոս Կ. Ս. Հալաբյան: Ճարտարապետ` Լ. Վ. Կարլիկ»:
Հալաբյանի նախագծած շենքերը կարելի է տեսնել շատ երկրներում ու քաղաքներում: Նա է նախագծել Մոսկվայի Ռուսական բանակի թատրոնի և Պիոներների տան շենքերը: Ճարտարապետ Սաֆարյանի հետ համատեղ ստեղծել է Հայկական ԽՍՀ տաղավարը Համամիութենական գյուղատնտեսական ցուցահանդեսում, որտեղ վարպետորեն հին հայկական ճարտարապետության տարրեր է կիրառել: 50-ականների սկզբին Հալաբյանը զբաղվել է Մոսկվայում Լենինգրադյան պողոտայի նախագծմամբ: Հայրենական մեծ պատերազմի տարիներին գլխավորել է նախագծաքողարկման արհեստանոցը, որը զբաղվում էր խոշոր արդյունաբերական և պաշտպանական ձեռնարկությունների քողարկմամբ:
Պատերազմից հետո Հալաբյանին էր հանձնարարվել Ստալինգրադի վերականգնման խոշոր նախագիծը (այժմ` Վոլգոգրադ — խմբ.): Նախագծերն իրականացվում էին մեկը մյուսի հետևից, մնում է միայն զարմանալ նրա աշխատասիրությամբ: Նա նախագծել է Հայաստանի գիտությունների ակադեմիայի շենքը: Հալաբյանի նախագծով է կառուցվել նաև Ֆրունզե քաղաքի (ներկայիս` Բիշքեկ) կառավարական կենտրոնի համալիրը, ինչպես նաև Վորոնեժի կայարանը: Նա մասնակցել է նաև Կիևի գլխավոր փողոցի` Կրեշչատիկի վերականգնման գործին: Երևանում և Մոսկվայում կան Կարո Հալաբյանի անունը կրող փողոցներ:
Հալաբյանն իր հետքը թողել է նաև Հայաստանի մայրաքաղաքում: Նրա նախագծերով (Գ. Քոչարի և Մ. Մազմանյանի հետ համատեղ) կառուցվել են Շինարարների ակումբը (ներկայիս Ստանիսլավսկու անվան ռուսական դրամատիկական թատրոնի և Հայաստանի օլիմպիական կոմիտեի շենքը), 30-ականներին հայտնի Էլեկտրաքիմիական տրեստի բնակելի «Շախմատի տունը» և այլ կառույցներ:
