ԵՐԵՎԱՆ, 22 սեպտեմբերի — Sputnik. Ինչպես ամեն տարի, այս տարի ևս դեռևս սեպտեմբերի 21-ին ընդառաջ հասարակության շրջանում ակտիվացան հնարավոր համաներման մասին խոսակցությունները: Ընդ որում, համաներմանը սպասում են ոչ միայն ազատազրկման վայրերում հարազատներ ունեցողները, այլև` ամբողջ հասարակությունը: Քրեական արդարադատության փորձագետ Արշակ Գասպարյանն այս հանգամանքը բացատրում է համաներման որոշման քաղաքական ենթատեքստով:
«Եթե հասարակությունը սպասում է համաներման, ապա սպասում է նաև հասարակության մեջ տեղ գտած դրական կերպարների, սպասված մարդկանց վերադարձին հասարակություն,- ասում է փորձագետը:- Այո, և՛ «Սասնա ծռերի» գործով, և՛ Ժիրայր Սեֆիլյանի, և՛ Շանթ Հարությունյանի, և՛ մնացած բոլոր մեր քաղբանտարկյալների սպասումը կա, և դա իզուր չէ: Գոնե հասարակությունը հասկանում է, որ այդ մարդիկ այնտեղ են հայտնվել գաղափարական այլախոհության պատճառով, և նրանց վրա դրված հոդվածները միգուցե կընկնեն համաներման տակ, և այդ մարդիկ ազատ կարձակվեն»:
Իսկ թե հնարավոր համաներումը որքանով կտարածվի հենց «Սասնա ծռեր» խմբի անդամների վրա, Արշակ Գասպարյանի դիտարկմամբ, կախված է այն բանից, թե քրեական օրենսգրքի որ հոդվածներով նրանց մեղադրանք կառաջադրվի: Քրեական արդարադատության մասնագետը հիշեցնում է, որ համաներման ակտը տարածվում է միայն թեթև և միջին ծանրության հանցագործություններում մեղադրվող անձանց վրա:
Բայց հասարակությունից առավել համաներմանը սպասում են հենց պետական կառույցներում, օրինակ` դատարաններում:
«Երբ մարդիկ ենթադրում են կամ այստեղից-այնտեղից տեղեկություններ են ունենում, որ կարող է լինել համաներում, դատարաններում այդ քրեական գործերն ուղղակի չեն քննվում: Լռելյայն համաձայնություն կա դատարանների և դատախազների ու փաստաբանների միջև, թե՝ քանի որ շուտով համաներում է լինելու, սպասենք, մինչև այս հոդվածների մասին համաներումը կլինի»,- ասում է Գասպարյանը:
Փորձագետն ինքը համաներման ինստիտուտի կողմնակից չէ, քանի որ համաներումը ոչ թե անձին է դիտարկում, այլ միայն նրան վերագրված արարքը՝ անկախ այն հանգամանքից, թե ովքեր կհայտնվեն համաներվողների ցանկում:
Այսպիսով, շատ հաճախ համաներմամբ ազատությունում հայտնված անձը քիչ անց դարձյալ վերադառնում է ՔԿՀ:
«Չի բացառվում, որ մենք ևս մեկ անգամ (չգիտեմ` համաներում կլինի, թե ոչ) կարող ենք ունենալ մարդկանց մի խումբ, որոնք կվերադառնան հասարակություն և շատ արագ նորից հետ կգնան ՔԿՀ-ներ, ինչպես շատ անգամներ եղել է»,- ասում է նա:
Խնդիրն, ըստ Արշակ Գասպարյանի, նրանում է, որ հայաստանյան արդարադատության համակարգն ազատազրկման դատապարտված անձին չի նախապատրաստում հասարակություն վերադառնալուն: Թեև կան օրենքներ, բայց իրականում չեն գործում վաղաժամկետ ազատման, պատժի ռեժիմը թեթևացնելու գործառույթները:
Վերջին անգամ Հայաստանի Հանրապետությունում համաներում է հայտարարվել 3 տարի առաջ՝ 2013թ-ին, Հայաստանի Հանրապետության անկախության հռչակման 22-րդ տարեդարձի կապակցությամբ: Համաձայն գործող Սահմանադրության` ՀՀ նախագահը համաներում հայտարարելու մասին իր առաջարկությունն ուղարկում է Ազգային ժողովի նախագահին: ԱԺ համապատասխան հանձնաժողովներում քննարկվելուց հետո նախագահի ներկայացրած նախագիծն ԱԺ քննարկմանն է դրվում արտահերթ կարգով:
