«Բանակ 2016» ռազմատեխնիկական միջազգային երկրորդ համաժողովն անցկացվում է Մերձմոսկովյան «Պատրիոտ» այգում։ Հնգօրյա համաժողովի ընթացքում Հայաստանն էլ իր ցուցանմուշներն է ներկայացնում։ Sputnik-ի թղթակից Լև Ռիժկովը եղել է ցուցադրությանն ու տեսել Հայաստանի ռազմարդյունաբերական ազգային համալիրի ձեռքբերումները։
Խոցում և եղանակի կանխատեսում
Հայաստանի տաղավարում ցուցանմուշներն այնքան էլ շատ չեն։ Սակայն ուրախալի մի փաստ կա` բոլորը բարձր տեխնոլոգիական արտադրանք են, որոնք կառավարվում են ոչ միայն մարդու, այլև համակարգչի օգնությամբ։ Հայ զինվորականների նորագույն մշակումներում ոչ միայն հաշվիչ տեխնիկա է կիրառվում, այլև` լազերներ, օդերևութաբանական սարքեր, բարձրակարգ օպտիկա։
Հիմնական ցուցանմուշը կրակի կառավարման և հետախուզության օպտիկական համալիրն է։ Այն գործառույթը, որը ժամանակին հետախույզների հետ մեկտեղ իրականացնում էին միանգամից մի քանի նշանառու մարտիկները, այժմ իրականացնում է փոքր ու կոմպակտ սարքը։ Ամբողջ սարքավորումը տեղավորվում է երկու ուսապարկերում։ Ընդ որում` պայուսակներից մեկում միայն եռոտանին է դրվում։
«Համալիրը նախատեսված է թիրախը հայտնաբերելու, կոորդինատների և հրետանային տվյալները հաշվարկելու և դրանք խոցելու համար», — բացատրում է LT-Pyrkal ընկերության փոխնախագահ, հատուկ համակարգերի դեպարտամենտի տնօրեն Սարգիս Հովակիմյանը։
Աշխատանքային գործիքներն են մեխանիկական ազդեցությունից պաշտպանված նոութբուքն ու փոքրիկ մետաղական արկղը։ Սա էլեկտրոնային օդերևութաբանական կենտրոն է, որը վերլուծում է եղանակային պայմանները տեղանքում և դրանք ավտոմատ կերպով փոխանցում համակարգիչ։
Մեր զրուցակցի խոսքով` համալիրն ինքնուրույն որոշում է GPS և ԳԼՈՆԱՍՍ կոորդինատները։ Սարքը նաև էլեկտրոնային կողմնացույց ունի։
Թիրախը նշելուց հետո կոորդինատները փոխանցվում են հրետանու կրակային դիրքերին` կա՛մ պաշտպանված հեռախոսակապով, կա՛մ ռադիոկապով։ Կրակելուց առաջ համակարգը պարզում է օդերևութաբանական իրավիճակը, քամու ուժգնությունը, եղանակի ազդեցությունը սարքավորումների վրա։
«Եվ ահա կրակ են արձակում, — ասում է Հովակիմյանը։ — Դրանից հետո դիտակետը վերլուծում է կրակելու արդյունքը և շտկումներ անում։ Եթե սխալ կա, ճշգրտումները փոխանցվում են կրակային դիրք, և այնուհետև իրականացվում է թիրախի խոցումը։ Եթե խորհրդային ժամանակներում 5 րոպեանոց հատուկ նորմատիվ կար, ապա այսօր ամբողջ այս գործընթացը կրակից մինչև կոորդինատների որոշում իրականացվում է 1 րոպեում»։
«Համալիրը նախատեսված է նաև ձեռքով կառավարելու համար, — ասում է սարքը ստեղծող ընկերության ներկայացուցիչը։ — Փոքր հեռակառավարման վահանակ կա և ձեռքով կառավարվող բռնակ։ Սա կողմնացույցով անկյունաչափ է։ Միակ խնդիրն այն է, որ այս դեպքում կոորդինատները պետք է փոխանցել ռացիայով»։
Սարգիս Հովակիմյանի խոսքով` բոլոր սարքերն արտադրված են Հայաստանում։ Համալիրն արդեն գտնվում է ՀՀ բանակի զինանոցում։ Ցուցահանդեսին ներկայացված նմուշը բերվել է հենց զորամասից։
Հեռաչափ լազերներ և լեռնային շրջադիտակներ
Ցուցահանդեսում ներկայացված էր նաև հատուկ լեռնային շրջադիտակը։ Օպտիկական այս սարքը ասոցացվում է սուզանավերի հետ։ Սակայն այն անփոխարինելի է նաև լեռներում, տեղանքի բարդ ռելիեֆային պայմաններում։
Ութանկյուն հեռադիտակը կիրառվում է նաև Ղարաբաղում, շփման գծում։ Սարքի օգնությամբ որոշվում են թշնամու զորամասերի ու դիպուկահարների գտնվելու վայրերը։
Ցուցանմուշներից մեկն էլ հեռաչափ լազերն է, որը որոշում է մինչև թիրախն ընկած հեռավորությունը 20 կմ խորության վրա։ Սարքը միաժամանակ կարողանում է հիշողության մեջ պահել և հաշվարկել միանգամից երեք թիրախի հեռավորությունը։
