Լաուրա Սարգսյան, Sputnik.
Խոսող մարդկանցով քառակուսի սև արկղը ժամանակին շատերին էր վախեցնում: Սակայն դա վաղուց էր, այն ժամանակ, երբ հեռարձակումը սև ու սպիտակ էր, իսկ ավելի ուշ խորհրդային հայ գյուտարար Հովհաննես Ադամյանը որոշեց գունավոր հեռուստացույց ստեղծել:
«Նա իրագործեց գունավոր պատկերը հաղորդալարերով հաղորդելու առաջին փորձը: Գույների և երանգների բազմազանությունը ստացվում է երեք հիմնական՝ կարմիր, կանաչ ու կապույտ գույների տարբեր հարաբերությունների խառնուրդից կամ համադրումից: Ադամյանը առաջարկել և ցուցադրել է երեք հիմնական գույների դաշտերի հաջորդական հաղորդման համակարգը», — Sputnik Արմենիայի թղթակցի հետ զրույցում ասաց տեխնիկ-չափագետ, Թբիլիսիի հեռուստատեսային գործարանի նախկին աշխատակից Վարուժան Սարգսյանը:
Ավելի ուշ Ադամյանի գաղափարը վերցրին ամերիկացիները, և արդեն 1940 թվականի օգոստոսի 27-ին նրանք փորձարկեցին գունավոր հեռուստատեսության առաջին համակարգը, որը պիտանի էր գործնական կիրառման համար:
«Առաջին գունավոր հեռուստացույցը 70 կգ էր: Լամպային հեռուստացույցները չէին կարող բարձր որակ ապահովել: Ժամանակ էր պետք, որպեսզի միկրոսխեմաներով հեռուստացույց ստեղծեին, սակայն էկրանի ոչ կատարյալ լինելու պատճառով դրանց որակը նույնպես այդքան հուսադրող չէր», — ասաց Սարգսյանը:
Եվ ահա ստեղծվեցին երրորդ սերնդի հեռուստացույցները
ԽՍՀՄ-ի տարիներին Մոսկվայում և որոշ խորհրդային հանրապետություններում սկսեցին գործել հեռուստատեսային գործարաններ, որոնք կառավարվում էին Կենտրոնից: Դրանցից մեկը Թբիլիսիի հեռուստատեսային գործարանն էր (ԹՀԳ — էկրան)` Մոսկվայի «Ռուբին» հեռուստատեսային գործարանի մասնաճյուղը:
«Սկզբում մենք հավաքում էինք ՈՒԿԻՄԳՀ-61 (Ունիֆիկացված կիսահաղորդիչային-ինտեգրալ մոդուլային գունավոր հեռուստացույց), Իվերիա-202, Իվերիա-208 շարքի հեռուստացույցներ, որոնք մոսկովյան Ռուբին-202-ի, Ռուբին-208-ի նախատիպն էին», — նշեց Սարգսյանը:
Ավելի ուշ եկան երրորդ սերնդի հեռուստացույցները, որոնք հավաքվում էին «Ֆիլիփս» հոլանդական ընկերության հարթակի վրա: Շուտով այդ հարթակները փոխարինվեցին Բելառուսի «Գորիզոնտ» և միության այլ գործարանում մշակված սովետականներով:
Երրորդ սերնդի հեռուստացույցներին բնորոշ հատկությունը խնայողականությունն էր ու թեթև քաշը, սակայն դրանց կինեսկոպներն այդքան էլ լավը չէին:
Քանի որ հետխորհրդային տարածքում ամեն ինչ փոխկապակցված էր, գրեթե բոլոր խորհրդային գործարաններում նույն արտադրանքն էին ստեղծում: Դրանք` «Ալֆա», «Տաուրուս», «Սպեկտր» մոդելների հեռուստացույցներն էին, բացառությամբ մի քանի մոդելի, որոնցից մեկն էլ «Ռեկորդն» էր: Դրանց կոմպլեկտավորումը կազմված էր երկրորդ և երրորդ սերնդի հեռուստացույցների սինթեզից:
«Երկրորդ սերնդի հեռուստացույցը երրորդի էկրանն ուներ, ինչը թույլ էր տալիս ավելի բարձր որակ ստանալ», — ասաց Սարգսյանը:
Լամպային մոդելները մի դրական կողմ ունեին` ի տարբերություն տրանզիստերներով հավաքած կիսահաղորդիչ հեռուստացույցների դրանց էկրանը լավ որակն ավելի երկար էր պահպանում:
Հեռուստացույցները նոր շունչ ստացան 80-ականներին, երբ սկսեցին արտասահմանյան էկրաններ ներկրել: Դրանք լավացրին պատկերի որակը, թեև սխեմատիկ առումով նույնը մնացին:
Միության հանրապետությունների գործարանները ֆիրմային էկրանները ստանում էին Մոսկվայից: Դրանց շարքում կային «Ֆիլիպս», «Թոմսոն», «LG», «Թոշիբա», «Հիտաչի»:
Լուսադիոդային հեռուստացույցներ կամ հոլոգրաֆիկ ապագա
2010 թվականին LG ընկերությունը հայտարարեց, թե մշակել է առաջին մատրիցան, որի հիման վրա լուսադիոդային հեռուստացույցներ է թողարկելու: Սակայն նման հեռուստացույցի առաջին նախատիպը կամ ապագայի հեռուստացույցը մշակվել էր Լվովի Ռյասնոյե շրջանի «Էլեկտրոն» գործարանում: Այնտեղ էլ հենց ստեղծվել էին հայտնի «Էլեկտրոն»-280, 311 և 380 հեռուստացույցները:
«Աշխարհում լուսադիոդային հիմքով ստեղծված հեռուստացույցի միակ նմուշը ներկայացվել էր միջազգային ցուցահանդեսին 1975-1976 թվականներին», — հիշում է Սարգսյանը:
Լուսադիոդները լուսավորվում էին լույսի մատակարարման ժամանակ ապակու վրա վակուումային հեղուկացրման շնորհիվ: Սակայն քանի որ այն ժամանակ չկային այսօրվա պես հզոր լուսադիոդներ, նախագիծը շարունակություն չունեցավ և սոսկ փորձնական հարթակ մնաց:
«Լուսադիոդային մատրիցան հեղուկբյուրեղային և պլազմային մատրիցայից տարբերվում է նրանով, որ ավելի խնայող է», — պարզաբանեց Սարգսյանը:
Նրա կարծիքով` այս ոլորտում հաջորդ առաջընթացը կդառնա հոլոգրաֆիկ հեռուստացույցը, որը հետին պլան կմղի նույնիսկ 3D-ն:
Այն թույլ կտա ամբողջովին ընկղմվել էկրանին ցուցադրվող աշխարհի մեջ: Սակայն մի մտավախություն կա. ոչ բոլորը կարող են դիմանալ դրան:
