ԵՐԵՎԱՆ, 16 հուլիսի-Sputnik. Թուրքիայում հուլիսի 15-ի երեկոյան կատարվել է պետական հեղաշրջման փորձ, որն արդյունքում ձախողվել է:
Sputnik-ը ներկայացնում է Թուրքիայում վերջին 60 տարիների ընթացքում տեղի ունեցած ռազմական խռովությունների ժամանակագրությունը:
1960 թվական՝ խոսքի ազատություն
20-րդ դարի առաջին ռազմական հեղափոխությունը տեղի է ունեցել Թուրքիայում 1960թ-ին: Այդ ժամանակ երկրում իշխում էր Դեմոկրատական կուսակցությունը: 1954թ-ին իշխանություններն օրենք էին ընդունել, որը խստորեն վերահսկում էր անկախ ԶԼՄ-ներին, ինչը բարդացրել է արտասահմանյան մամուլի աշխատանքը: Դրա հետ կապված՝ 1960թ-ին հազարավոր մարդիկ դուրս են եկել բողոքի ակցիայի: Բանակը ձերբակալել է կուսակցության անդամներին և դատել նրանց:
1961թ-ի սեպտեմբերին Ադնան Մենդերեսը՝ պաշտոնանկ արված վարչապետը, կախաղան է բարձրացվել: Նրա հետ միասին մահապատժի են ենթարկվել ֆինանսների նախարար Հասան Պոլատկանը և արտգործնախարար Ֆաթին Ռյուշտյու Զորլուն:
1971 թվական՝ սահմանադրական փոփոխություններ
Հաջորդ հեղաշրջումը տեղի է ունեցել 1971թ-ին, երբ բանակը ստիպել է պահպանողական վարչապետ Սուլեյման Դեմիրելին հրաժարվել իշխանությունից:
Իշխանության գլուխ անցած տեխնոկրատները սահմանադրության մեջ փոփոխություններ են մտցրել, որոնք բարձրացրել են բանակի դերը քաղաքականության մեջ և սահմանափակել մամուլի ու համալսարանների ազատությունը: Դեմիրելը կարողացել է կոալիցիա ձևավորել 4 կուսակցությունից և կրկին գլխավորել իշխանությունը: Նա երեք անգամ դարձել է վարչապետ, իսկ 1993թ-ին զբաղեցրել է Թուրքիայի նախագահի պաշտոնը:
1980 թվական՝ զինվորականների ուժեղացումը
1980թ-ին նույնպես տեղի է ունեցել բանակի զգալի միջամտություն երկրի քաղաքականությանը, զինվորականները գրավել են իշխանությունը զինված հակամարտությունից հետո, որը ծագել է աջակողմյան և ձախակողմյան ուժերի միջև:
Կառավարության տապալումից հետո Անվտանգության ազգային խորհուրդը նախագահ է ընտրել զինվորականների առաջնորդ Քենան Էվրենին: 1980-83թթ-ին Թուրքիայում ընդունվել են 800 օրենքներ, որոնք ամրապնդել են զինվորականների իշխանությունը:
(Արդեն 2012թ-ին Էվրենին և ՌՕՈՒ նախկին հրամանատար Թահսին Շահինկային դատել են հեղաշրջման և օրինական կառավարության տապալման համար: Այդ ժամանակ Էվրենը եղել է 94 տարեկան, Շահինկայը՝ 86: Նրանք երկուսն էլ դատապարտվել են ցմահ ազատազրկման, 2014թ-ի հունիսին դատավճիռն ուժի մեջ է մտել: Երկու գեներալներին աստիճանազրկել են մինչև շարքայինի կոչում, նրանք մահացել են 2015թ-ին:)
1997 թվական՝ վերադարձ դեպի աշխարհիկ պետություն
1997թ-ին զինվորականները ստիպել են Թուրքիայի վարչապետ Նեջմեթին Էրբաքանին վերանայել երկրի օրենսդրությունը՝ այն ավելի աշխարհիկ դարձնելու համար: Դրան ի պատասխան՝ Էրբաքանը և իր վարչակազմը հրաժարական են տվել:
Էրբաքանը եղել է Թուրքիայի պատմության մեջ առաջին իսլամիստը, որը զբաղեցրել է վարչապետի պաշտոնը: 2013թ-ին դատել են 1997թ-ի հեղաշրջման մասնակիցներին, մեղադրյալների թվում եղել է նաև երկրի նախկին նախագահ Սուլեյման Դեմիրելը:
