ԵՐԵՎԱՆ, 30 հունիսի — Sputnik, Նելլի Դանիելյան. Պետական եկամուտների կոմիտեի նախագահի տեղակալ Վախթանգ Միրումյանն Ազգային ժողովում Հարկային օրենսգրքի քննարկման ժամանակ հայտարարեց, որ դրա հիմնական նպատակը երկրում սոցիալական խնդիրների կարգավորումն է: Օրենսգրքի նախագծին ծանոթ տնտեսագետները, սակայն, հակառակ կարծիքն ունեն։ Ըստ նրանց` նոր Հարկային օրենսգիրքը ստվերի դեմ պայքարի իրական մեխանիզմ չի առաջարկում և հարկատումների վստահությունը չի ավելացնելու։
«Մարդիկ մոտիվացված չեն հարկերը վճարել։ Ասում են` ես ինչու՞ վճարեմ, եթե այդ պետական միջոցները տնօրինելիս ինչ-որ մեկը (կարևոր չէ`ով) անբարեխիղճ վարք է դրսևորում։ Ե՛վ բիզնեսի մոտ է այդ անվստահությունն առաջանում, և՛ցանկացած այլ հարկ վճարողի մոտ»,- ասում է Հարկային խորհրդի անդամ Վահագն Համբարձումյանը։
Համբարձումյանի խոսքով` այսօր հարկատուները հպարտանում են ոչ թե պետությանը վճարած իրենց հարկերով, այլ հակառակը, որ կարողացել են ինչ-որ ձևով խուսափել դրանցից։
Հայաստանի պետական տնտեսագիտական համալսարանի տնտեսության կարգավորման և միջազգային տնտեսական հարաբերությունների ֆակուլտետի դեկան Ատոմ Մարգարյանն էլ նշեց, որ «պետական ծախսերը, որոնք դրվում են բյուջեի մեջ, նախ պետք է հիմնավորված ու ընդունելի լինեն հարկատուների համար, որպեսզի մարդիկ էլ հարկահպատակության մշակույթ դրսևորեն»։
Իսկ քանի դեռ նման մշակույթ մեր երկրում չկա, տնտեսագետները վստահ են` անգամ նոր Հարկային օրենսգրքի ընդունումից հետո ստվերը մեր տնտեսությունից չի վերանալու։
Տնտեսագետ Վահագն Համբարձումյանի կարծիքով` եթե պետությունը բյուջե հավաքագրելու խնդիր է դրել և բարձրացնում է տոկոսադրույքները, դա հանգեցնելու է թերհայտարարագրման, երբ աշխատողն ու գործատուն ստվերային համաձայնության են գալիս։
«Օրինակ` ես ստանում եմ 1 մլն դրամ աշխատավարձ, փաստաթղթով գրել ենք 200 000 դրամ, պայմանավորվել ենք, ձեռք ենք սեղմել, ու ոչ մի ստիմուլ չկա, որ ես կարողանամ համոզել իմ գործատուին, որ այդ գումարը բարձրացնի»,- ասաց Համբարձումյանը։
Ստացվում է` պետությունը բարձրացնում է հարկային տոկոսադրույքները, որ կարողանա բյուջե հավաքագրել, փոխարենը մեծանում է ստվերը, և բյուջեի մուտքերը դարձյալ նվազում են։
«Հարկ վճարողների և գործարարների իրավունքների պաշտպանության» ՀԿ անդամ Արմեն Եսոյանին էլ զարմացրել է հարկային ծառայության աշխատակիցների` զենք կրելու իրավունքը Հարկային օրենսգրքով ամրագրելու մոտեցումը։
«Զենք կրելու իրավունքը կարող է ամրագրվել այլ օրենքում, ասենք` Հարկային ծառայության մասին։ Բացի այդ, մենք ունենք շատ լավ իրավապահ համակարգ, որն անհրաժեշտության դեպքում կապահովի թե՛ հարկային ծառայողի և թե՛ հարկ վճարողի անվտանգությունը։ Այդ իրավունքն այստեղ ամրագրելը, կարծում եմ, մեծ խնդիր է»,- ասաց Արմեն Եսոյանը։
Ի դեպ, հարկային ծառայողները Հայաստանում զենք կրելու իրավունք են ստացել դեռևս 2002թ-ին, երբ նրանց այդ իրավունքն ամրագրվել է ՀՀ Հարկային ծառայության մասին օրենքով։
Հիշեցնենք` Ազգային ժողովը հունիսի 15-ին առաջին ընթերցմամբ 68 կողմ ձայնով ընդունեց Հարկային նոր օրենսգիրքը, որը մի քանի օր ընթացող քննարկումների ժամանակ խիստ քննադատությունների արժանացավ։ Մինչ երկրորդ ընթերցմամբ ԱԺ օրակարգում ընդգրկվելը նախագիծն այժմ լրամշակման փուլում է։
