Լաուրա Սարգսյան, Sputnik.
Ավելի քան մեկ դար առաջ Եվրոպայում հունիսի 18-ին արտոնագրվեց առաջին մանկասայլակը: Հայաստանում երեխաներին տեղափոխելու առաջին փոխադրամիջոցը թվագրվում է 19-րդ դարի վերջով և 20-րդ դարի սկզբով: Մանկասայլակների «նախնիները» համարվում են կտորից կապոցները, որոնք կանայք կապում էին պարանոցին և երեխաներին դրա մեջ դնում:
Իսկ Հայաստանում կային օրորոցներ և քայլասայլակներ
Հայաստանը միանշանական մանկասայլակ ստեղծած երկիր չէ, սակայն այստեղ դրանց ստեղծվելուց շատ առաջ եղել են ժամանակակից օրորոցների և քայլասայլակների նախատիպեր:
Հայաստանում մանկասայլակների մասին առաջին անգամ հիշատակվում է 19-րդ դարի վերջին: Դրանք ներմուծվում էին եվրոպական երկրներից, և կարելի էր ձեռք բերել քաղաքների առևտրի կենտրոններում։
«Սայլակներ կարելի էր տեսնել Ագուլիսում (Նախիջևան), քանի որ ագուլեսցիները սերտ առևտրային կապեր ունեին մեծ երկրների հետ, Շուշիում, Ալեքսանդրապոլում»,- Sputnik Արմենիայի թղթակցի հետ զրույցում ասաց Հայաստանի ԳԱԱ Հնագիտության և ազգագրության ինստիտուտի ազգագրության բաժնի վարիչ Սուրեն Հոբոսյանը:
19-րդ դարի վերջի և 20-րդ դարի սկզբի առաջին սայլակը գտել են Դաշքեսանի շրջանի Բանանց գյուղում: Այն պատկանել է Շահմուրադյանների նշանավոր տոհմին:
«Ես երբեք չեմ տեսել նման գեղեցկություն. սայլակի հիմքը հավաքված էր մետաղից, իսկ վերնամասը՝ բամբուկից»,- ասաց Հոբոսյանը:
Հայերն այդ ժամանակ ոչնչով չին տարբերվում եվրոպացիներից, այստեղ էլ 19-րդ դարում մանկասայլակները պերճանքի առարկա էին, որոնք իրենց կարող էին թույլ տալ հայկական վերնախավի հարուստ և նշանավոր ներկայացուցիչները: Սակայն հայերը մի բանում գերազանցել են եվրոպացիներին. դարեր շարունակ Հայաստանում գոյություն են ունեցել ժամանակակից օրորոցների և քայլասայլակների նախատիպերը, որոնք հիմնականում պատրաստվել են փայտից:
Երեխաների փոխադրամիջոցների էվոլյուցիան
Մարդկության պատմության մեջ առաջին սայլակի հիմնադիրը համարվում է լանդշաֆտային դիզայներ Վիլյամ Քենթը, ով 1733թ.-ին այդ շրջանի հերցոգներից մեկի երեխաների համար ստեղծել է փոխադրամիջոց: Մանկասայլակն ունեցել է երկաթյա վերնամաս, անիվներ և ավելի շատ հիշեցրել է կառք, որը շարժվել է պոնիի կամ այծի օգնությամբ: Շուտով նման մանկասայլակներ ունեցել են գրեթե բոլոր նշանավոր լորդերի երեխաները:
Ժամանակակից մանկասայլակի նման միջոց հայտնվել է 1840թ.-ին: Այն պատրաստվել է Անգլիայի թագուհի Վիկտորյայի հրամանով, ով 9 երեխաների մայր էր: Սակայն այդ սայլակն անհարմար էր, որովհետև բռնակներ չուներ:
1853 թ.-ին Չարլզ Բենթոնը ստեղծում է բռնակներով սայլակ, սակայն քանի որ երեխաները կարող էին այնտեղ միայն նստել, ապա անհարմար էր օգտագործել դրանք երկար ժամանակ: Շուտով էվոլյուցիան լուծեց նաև այդ խնդիրը:
1899թ.-ին Վիլյամ Ռիչարդսոնը ստեղծում է մանկասայլակի կատարելագործված մոդել: Դրանում երեխան կարող էր նստել ինչպես դեմքով, այնպես էլ մեջքով դեպի սայլակը վարողը, իսկ անիվները կարող էին պտտվել միմյանցից անկախ՝ 360 աստիճանով: Դրանից հետո մանկասայլակը մեծ էվոլյուցիա է ապրել՝ ահռելի սարքից, որին դեմ էին այդ ժամանակվա մանկաբույժները, վերածվելով հարմարավետ փոխադրամիջոցի:
Մանկաբույժները պնդում էին, որ մանկասայլակում երկար նստելը բացասական է ազդում երեխայի ողնաշարի վրա:
Առաջին համաշխարհային պատերազմից հետո մանկասայլակների արտադրությունը մեծ աճ է ունեցել։ Սայլակներն ավելի թեթև են դարձել, ինչի հաշվին նվազել է նաև դրանց գինը: Սակայն ևս մեկ հեղափոխական քայլ էր 1965թ.-ից սկսած մանկասայլակների պատրաստման մեջ ալյումինի օգտագործումը: Հենց դրա շնորհիվ ժամանակակից մանկասայլակները թեթև են և մատչելի:
