ԵՐԵՎԱՆ, 10 մայիսի- Sputnik. Թաջ Մահալ մզկիթ-դամբարանը մարմնավորում է հավերժ սերը։ Այդ տաճարի ստեղծման պատմությունը, որը դարձել է Հնդկաստանի խորհրդանիշը, դասվում է ամենաանսովոր արարքների շարքում, որոնք կատարվել են հանուն սիրո։
«Թագի ադամանդը»
Գոյություն ունի Շահ Ջահանի և նրա ապագա կնոջ ծանոթության մի քանի վարկած։ Լեգենդներից մեկի համաձայն` արքայազն Քհուրամը շուկայում հանդիպել է մի աղքատ աղջկա, որը ցնցել է նրան իր հայացքով։ 19-ամյա Արջումանդ Բանո Բեգումը փայտե զարդեր է վաճառել։ Շահ Ջահանը որոշել է ամուսնանալ գեղեցկուհու հետ, որպեսզի երբեք չբաժանվի նրանից։
Կա նաև հակառակ վարկածը, որի համաձայն` Արջումանդ Բանո Բեգումը հասարակ ծագում չի ունեցել, այլ եղել է մեծատոհմիկ փադիշահ Ջահանգիրի վեզիրի` Աբդուլ Հասան Ասաֆ խանի դուստրը։
Մի պատմություն կա, որ 15-ամյա արքայազնն առաջին անգամ տեսել է Արջումանդ Բանո Բեգումին, երբ նստած է եղել Ագրայի պալատի պատշգամբում և հետևել է իր սիրելի քրոջը` Գյուլիին։ Հանկարծ Գյուլիի ուղղությամբ վազել է մի հսկա շուն, Արջումանդն իր մարմնով փակել է Գյուլիին, և շունը փախել է։
Գյուլին սկսել է ծիծաղել, իսկ նրա ընկերուհին` Արջումանդը, սկսել է արտասվել` սեղմվելով արքայազնի ուսին։ Այդ պատահարից հետո թագաժառանգը չի դադարել մտածել գեղեցկուհու մասին։
Արքայազնն օգտագործել է ցանկացած հնարավորություն, որպեսզի տեսնի և շփվի Արջումանդի հետ, ով շատ խելացի ու գեղեցիկ է եղել։
Նրա համբավը տարածվել է ողջ Հնդկաստանում։ Շատերն են խնդրել Արջումանդի ձեռքը և սիրտը։ 1612թ.-ին սիրահարները վերջապես ամուսնացել են։
XVII դարում Ագրայում դավանում էին իսլամ, և կառավարիչները հարեմներ ունեին։ Շահ Ջահանն այնքան էր սիրում գեղեցկուհի կնոջը, որը մյուս կանանց հետ այնքան ժամանակ էր անցկացնում, որքան նախատեսված էր Ղուրանով։ Արջումանդը դարձել էր արքայազնի երկրորդ և ամենասիրելի կինը։ Նրան անվանում էին «թագի ադամանդ»։
Փառաբանելով դժբախտ սերը
Հայկական արմատներով հնդկուհին պատմության մեջ մնացել է Մումթազ Մահալ անունով, այսինքն` «պալատի զարդ»։ Աղջկան այդպես է անվանել նրա ապագա սկեսրայրը` Ջահանգիր շահը։ Գեղեցկուհի Մումթազ Մահալը հնդիկ կառավարչի համար դարձել էր այն մարդը, ում նա լիովին վստահել է և խորհրդակցել նրա հետ։ Նա եղել է արքայազնի հարեմի միակ կինը, ով ուղեկցել է նրան ռազմական արշավների ժամանակ։ Հենց նա է եղել պետական կնիքի պահապանը։ Ասում են, որ եթե Մումթազը չէր կարող ներկա գտնվել ինչ-որ կարևոր միջոցառման, ապա արարողությունը հետաձգվում էր։
Արքայազնը և նրա կինը շատ ժամանակ էին անցկացնում իրար հետ։ Շահ Ջահանն այնքան էր հիանում իր կնոջ նրբագեղ կազմվածքով, որ հանձնարարել էր իր տարեգիրներին` մանրամասն նկարագրել իր և Մումթազ Մահալի անձնական կյանքը։ Կայսրն իր կնոջն անվանել է Լալա, ինչը նշանակում է «սուտակի կարմիր կաթիլ»։
Նրանք ունեցել են 13 երեխա։ Հնդկուհին հենց ինքն է խնամել նորածիններին։ Բայց Մումթազ Մահալը չի դիմացել 14-րդ երեխայի դժվար ծննդաբերությանը… Նա Շահ Ջահանին նվիրել է երջանկությամբ լի 18 տարի։
Հանուն իր անհուն սիրո` կայսրը Մումթազ Մահալի համար դամբարան է կառուցել։ Վշտացած կնոջ մահով` Շահ Ջահանը հրամայել է վերակառուցել դամբարանը։ Փառահեղ Թաջ Մահալի շինարարությունը տևել է հենց 18 տարի, որը հիրավի համարվում է աշխարհի հրաշալիքներից մեկը։
