Գոհար Սարգսյան, Sputnik
Մոնթեի կնոջ՝ Սեդա Մելքոնյանի խոսքով` Մոնթեն չկարողացավ մասնակցել Շուշիի ազատագրմանը ու շատ հիասթափված էր դրանից: Գեներալ-մայոր Արկադի Տեր-Թադևոսյանը, մտավախություն ունենալով, որ կարող է հակահարձակում լինել, Մոնթեին հորդորել էր մնալ Մարտունիում: Հետո միայն Սեդա Մելքոնյանը հնարավորություն էր ունեցել ամուսնու հետ բարձրանալ Շուշի ու մտնել Ղազանչեցոց եկեղեցի, որը թեև իր վրա կրում էր պատերազմի հետքերը, բայց ցնցող տպավորություն էր թողել նրանց վրա:
Մոնթեի հարազատները հաճախ էին համազգեստ ուղարկում Միացյալ Նահանգներից: Նա ամեն անգամ դրանք տալիս էր զինվորներին: Իսկ ինքը միշտ ծակ ու կարկատված համազգեստով էր: Երբ զինվորներն ասում էին՝ քոնը մաշված է, Մոնթեն պատասխանում էր՝ այս անգամ էլ հագնեմ, հետո կփոխեմ: Բայց նա միշտ մնաց համեստ կեցվածքով: Հաճախ լվանալ, կարկատել էր տալիս իր համազգեստն ու հագնում:
Մոնթեի ղեկավարած ամենափայլուն գործողություններից մեկն Օմարի լեռնանցքի գրավումն էր: Այն բանը, որ խելամիտ մարդը չէր անի, նա անում էր, քանի որ չանել չէր կարող: Մոնթեի հետ կռված ազատամարտիկները հետագայում պատմում էին, որ նա խստապահանջ էր, անզիջում վախկոտների ու կարգազանցների հանդեպ: Միաժամանակ նա շատ հոգատար էր զինվորների նկատմամբ:
Դեռևս կենդանության օրոք Մոնթե Մելքոնյանն արդեն իսկ հերոս էր:
«Եթե կորցնենք Արցախը, ապա մենք կշրջենք Հայոց պատմության վերջին էջը»,- ասել է նա:
Մոնթեն անփոխարինելի դեր է կատարել հայկական առաջին ինքնապաշտպանական ուժերը կազմակեպելու և ապա նաև կանոնավոր բանակ ստեղծելու գործում: Նա վստահ էր, որ առանց կռվելու ոչինչ չի ստացվի մարտի դաշտում և թիկունքում: Նույնը սովորեցնում էր նաև իր զինվորներին:
1993 թվականի հունիս 12-ին Աղդամի կրակակետերի ոչնչացման լայնածավալ գործողություններից հետո Մոնթե Մելքոնյանը զինակիցների հետ իջավ հրամանատարական բարձունքից՝ անձամբ ստուգելու իրավիճակը և դիրքավորելու մարտիկներին: Աղդամի մերձակա Մարզիլի գյուղի ծայրին անսպասելի նրանց առջև հայտնվեց հակառակորդի զրահամեքենան: Անհավասար մարտում զրահամեքենայից արձակված հրթիռի բեկորից Մոնթեն զոհվեց:
Այժմ ԼՂՀ Մարտունիի շրջկենտրոնը կրում է Արցախի հերոս Մոնթեի անունը` Մոնթեաբերդ, այնտեղ կանգնեցված է նաև նրա հուշարձանը։ Մոնթեի անունով է կոչվել նաև Հայաստանի ՊՆ ռազմական ուսումնարանը:
