Լաուրա Սարգսյան, Sputnik.
Ծածկի տակ ծվարած կիսադատարկ սեղանիկները կամաց-կամաց համալրվում են հայ վարպետների ստեղծած հուշանվերներով: Անձրևը բոլորովին չի խանգարում, որ «Վերնիսաժ» անունը կրող հայտնի տոնավաճառի աշխատակիցները մեկը մյուսի հետևից զբաղեցնեն իրենց տեղերն ու սեղանիկներին շարեն իրենց ապրանքը:
Վերնիսաժի առավոտը
Գույնզգույն և վառ քարերով, արծաթից պատրաստված իրերն ու բիժուտերիան շարված են մոմակալների, ծաղկամանների, սրճեփների, փայտից ու մետաղից պատրաստված ապրանքների կողքին: Դրանցից շատերը կես դարվա պատմություն ունեն: Քիչ հեռու բեռնաթափում են արհեստանոցից բերված շախմատների նոր խմբաքանակը, կողքին իրար վրա են շարվում Արարատ լեռան տարբեր պատկերներով նարդիները:
Շարքերից մեկում ցուցադրվում են տարբեր նկարիչների ստեղծագործությունները: Իրար հետ ոչ մի կապ չունեցող, բայց իրար կիպ «գրկած» շարված են Այվազովսկու կտավների պատճենները, Ջորջ Քլունիի դիմանկարը, փոթորիկ ու գարուն պատկերող բնապատկերները: Նկարներից համառորեն մեզ են նայում ձիերը: Ձիերի առատությունը ստիպում է հարցնել վաճառողներին՝ ինչու՞ ուրիշ կենդանիներ չեն նկարում: Պատասխանն անկեղծ է, մի քիչ էլ՝ անսպասելի. «Ձին անվնաս ու բարի կենդանի է»:
Անցնում ենք ազգային ոճով կարված ու հայկական զարդանախշերով պայուսակների, բաճկոնների կողքով: Քիչ այն կողմ դրոշների շարան է կախված, ներքևում հայկական պատմամշակութային հուշարձանները խորհրդանշող, փայտից պատրաստված հուշանվերներն են:
Վերնիսաժը միշտ մարդաշատ է, հատկապես՝ ամռանը, երբ Հայաստան են գալիս զբոսաշրջիկներն ու որոշում Հայաստանից որևէ հուշանվեր տանել իրենց հետ: Վերնիսաժը այն օղակներից մեկն է, որտեղ բաբախում է քաղաքի սիրտը:
«Հին» Վերնիսաժը
Մարիամը Վերնիսաժում է աշխատում շուրջ 25 տարի և լավ է հիշում այն ժամանակները, երբ կանայք հավաքվում ու զուգագուլպաներ, սփռոցներ, բրդյա գուլպաներ էին գործում:
« Ղարաբաղյան առաջին պատերազմի տարիներին մենք գործած գուլպաներ էինք ուղարկում զինվորներին: Ասես երեկ լիներ», — ասում է Մարիամն ու պատմում, որ առաջ այստեղ ո՛չ ծածկ կար, ո՛չ էլ այսքան մարդ: Օրվա հացի գումար վաստակելու համար մարդիկ գալիս էին Վերնիսաժ ու արժեքավոր իրեր վաճառում: Ստիպված էին ապրուստի միջոց վաստակել անձրևի, ձյան ու արևի տակ կանգնած:
Վերնիսաժի առաջին նախատիպը ձևավորվել էր 1987 թվականին հայ մեծ նկարիչ Մարիտիրոս Սարյանի արձանի մոտ: Մի օրվա ընթացքում նկարիչներն ու արհեստավորները որոշել էին տոնավաճառ հիմնել ու իրենց տոնավաճառը Վերնիսաժ կոչել: Վերնիսաժը Կինոյի տան մոտ տեղափոխվեց 1992 թվականին:
«Հին» Վերնիսաժի մասին հիշում է նաև պատմության ուսուցիչ Էդվարդ Ավդալյանը, որը տոնավաճառում է հայտնվել կարիքից դրդված, ու ավելի քան 20 տարի է՝ զբաղվում է փայտի վրա փորագրություններ անելով ու գումար վաստակելով:
«Վերնիսաժն իմ փրկությունն էր: Անճարությունից ու անելանելի վիճակից ես կա՛մ պետք է լքեի երկիրը, կա՛մ էլ չգիտեմ ինչ անեի», — ասում է Ավդալյանը:
Վերնիսաժը կձևափոխվի
Վերնիսաժը թանգարան է բաց երկնքի տակ, հին ու նոր արվեստի միաձուլում: Այն, ինչ ներկայացված է այստեղ, ստեղծվում է մարդկանց ամենօրյա տքնաջան աշխատանքի շնորհիվ:
Երևանի քաղաքապետն ու Վերնիսաժի ղեկավարությունը որոշել են նոր շունչ հաղորդել Վերնիսաժին` միևնույն ժամանակ պահպանելով հնի ոգին: Նոր Վերնիսաժը ունիվերսալ համալիր է լինելու, որտեղ կլինեն հանգստի և զվարճանքի գոտիներ, որոնք կմիախառնվեն հայկական ժողովրդական արվեստի նմուշները ներկայացնող շուկային: Վերնիսաժը երևանցիներին ու զբոսաշրջիկներին կներկայանա նոր «հանդերձանքով» ու բազում անակնկալներով:
