Լաուրա Սարգսյան, Sputnik.
Խաղալիքների ժամանակակից խանութներում շարքով կանգնած են տարատեսակ տիկնիկներ` շիկահերներից մինչև սևահերներ, հիմնականում էժանագին կտորից կարված հագուստով: Մեծահասակները և առավել ևս` երեխաները նույնիսկ չեն էլ պատկերացնում, որ ժամանակին տիկնիկներն իրենց հանդերձանքով ոչ միայն նորաձևություն էին թելադրում, այլև պատերազմներ դադարեցնում:
Հայկական տիկնիկը բազմամյա պատմություն ունի, թեև փորձագետները կարծում են, որ տիկնիկների զանգվածային արտադրության հիմնադիրը Թիֆլիսի նահանգում ծնված ազնվական Սոֆյա Ախշարումովան է: Այսօր հայտնի են մի շարք հայկական տիկնիկներ, որոնք ըստ էության ծիսական նշանակություն ունեն:
Ամենահայտնի հայկական տիկնիկը կոչվում էր «Նուրի» կամ «անձրևի հարս»: Այն երաշտի ժամանակ գյուղացու միակ հույսն էր: Հայուհիները մինչև Նոր տարի խմորից փոքրիկ տիկիկներ էին պատրաստում, որոնք կոչվում էին «Ասիլիկ-վասիլիկ»: Դրանցով հնում գուշակություններ էին անում:
«Ուտիս տատին» Բարեկենդանի օրը վռնդում էին` ներս հրավիրելով «Պաս պապին»։
«Սովորաբար Բարեկենդանն ավարտվում էր «Ուտիս տատի» թաղման բեմադրությամբ: Որից հետո հրավիրում էին «Պաս պապ» տիկնիկին, որպեսզի նա գա առավոտյան ու ոտքերը կախի տան պատուհանից», — Sputnik Արմենիա ռադիոկայանի եթերում պատմեց Երևան քաղաքի թանգարանի էքսկուրսիայի բաժնի վարիչ Մարինա Խաչմանուկյանը:
Ժողովուրդը կարծում էր, որ «Ուտիս տատը» վախենում է «Պաս պապից»: Մեծ պահքի շրջանում հայերը պատրաստում էին «Ակլատիզ» տիկնիկը` սոխի մեջ 7 փետուր էին խրում, որոնք խորհրդանշում էին Մեծ պահքի 7 շաբաթները: Տիկնիկը խրտվիլակի նախատիպն էր ու իր արտաքինով վախ էր առաջացնում մարդկանց մոտ: Մեկ այլ տիկնիկ, որին «Արուս» էին անվանում, խորհրդանշում էր Համբարձման տոնը:
Այսօր այդ հայկական տիկնիկներին կարելի է գտնել Երևանի պատմության թանգարանում:
Տիկնիկների ծագումնաբանությունը. Եգիպտոս և Հունաստան
Ամենատարեց տիկնիկը, որին գտել են ժամանակակից Չեխիայի տարածքում, 35 հազար տարեկան է:
Տիկնիկը հիշեցնում է մարդակերի ու պատրաստված է մամոնտի ժանիքից: Տիկնիկներ են հայտնաբերել նաև Եգիպտոսի դամբարաններում և Հունաստանի տարածքում հնագիտական պեղումների ժամանակ: Եգիպտական տիկնիկները շարժուն ձեռքեր և ոտքեր, ինչպես նաև բնական մազեր ունեին:
«Մենք տեսնում ենք, որ դեռ հազարամյակներ առաջ են տիկնիկները մտել մարդկային կյանք ու դարձել նրա անբաժանելի մասը: Այն իրականացրել և շարունակում է իրականացնել տարբեր գործառույթներ` ծիսական, կրթական, պաշտամունքի, գեղարվեստական, նույնիսկ բուժիչ: Չէ՞ որ կա «տիկնիկային թերապիա» հասկացությունը, որը հաճախ է հանդիպում բժշկության մեջ», — նշեց Խաչմանուկյանը:
Մեր նախնիները տիկնիկներին կենդանի էակներ էին համարում, ու երբ մարդուն թաղում էին, նրա հետ տիկնիկ էին դնում: Եղել են դեպքեր, երբ մահվանից հետո փայտից տիկնիկ էին պատրաստում, որպեսզի հանգուցյալի հոգին տեղափոոխվի նրա մեջ:
Հին եգիպտացիներն, օրինակ, կապում էին տիկնիկի ոտքերն ու ձեռքերը, որպեսզի այն չկարողանա փախչել գիշերը, իսկ հին սլավոնները հեթանոսական շրջանում մարդկանց փոխարեն տիկնիկ էին զոհաբերում: Ճապոնիայում մինչ օրս տիկինիկների նկատմամբ հատուկ վերաբերմունք կա:
Հեղափոխություն տիկնիկների պատմության մեջ
Տիկնիկների հանրաճանաչության գործում իսկական հեղափոխություն դարձավ 18-րդ դարում ֆրանսիացիների կողմից ճենապակուց տիկնիկների զանգվածային արտադրությունը: 1881 թվականին Փարիզում հայտնի իմպրոսիոնիստ Էդգար Դեգան առաջին անգամ ներկայացրեց մոմից պատրաստված «Փոքրիկ պարողը» քանդակը:
Հենց այդ քանդակը դարձավ առաջին հեղինակային գեղարվեստական տիկնիկը: Այդ դեպքը հիմք դարձավ նոր արվեստի` հեղինակային գեղարվեստական տիկնիկների, ստեղծման համար:
17-րդ դարում ֆրանսիացիները սկսեցին պատրաստել «Պանդորաներ» կամ նորաձևության տիկնիկներ, որոնք փոխարինում էին նորաձևության ամսագրերին ու կանանց նորաձևություն թելադրում: Ֆրանսիացիները գեղեցիկ «կանանց» էին ստեղծում, որոնց սկզբում պատրաստում էին փայտից, կավից, իսկ հետո ճենապակուց, նրանց ժամանակակից զգեստներ էին հագցնում և ուղարկում Եվրոպայի տարբեր քաղաքներ:
Հատկանշական է, որ երբ պատերազմի ժամանակ տեղափոխում էին «Պանդորայով» արկղերը, որպեսզի ոչ մի տիկնիկ չվնասվի, ռազմական գործողությունները դադարեցվում էին:
