Նելլի Դանիելյան, Sputnik.
Երևանի հյուրանոցներից մեկում հանգրվանած իրանցի գործարար Փիրուզ Սայան Հայաստան է ժամանել մոր հետ, ինչպես ինքն է ասում` և՛ Նովրուզը տոնելու, և՛ Հայստանը տեսնելու:
Գործարարի մայրը` 70-ամյա տիկին Սայան, առաջին անգամ է դուրս եկել հայրենիքի սահմաններից: Նա ոգևորված է, մի փոքր էլ շփոթված: Պատկառելի տարիքում հնարավորություն ունի պատմամշակությաին հարուստ ավանդույթներով հարևան երկիրը տեսնել, մի նոր երկիր բացահայտել իր համար: Որդին մորը շրջագայության տանելու համար հենց Հայաստանն է ընտրել` որպես ապահով, հանգիստ ու Իրանից իր սովորույթներով միանգամայն տարբերվող երկիր:
Փիրուզ Սայան առաջին անգամ է Հայաստանում, բայց մինչ այստեղ ժամանելը բավականաչափ տեղեկություններ է հավաքել երկրի մասին: Համացանցի միջոցով ուսումնասիրել է Հայաստանի բարքերը, սովորույթները, ընտրել այն տեսարժան, պամամշակույթային վայրերը, որտեղ մայր ու որդի պետք է այցելեն հայաստանյան արձակուրդի օրերին:
«Հայաստանի մասին շատ եմ լսել: Ընկերներ ունեմ, որոնք արդեն մի քանի անգամ այցելել են ձեր երկիր ու միշտ գոհ են վերադառնում: Ես էլ որոշեցի մայրիկիս անակնկալ մատուցել, ցույց տալ ձեր դարավոր մշակույթն ու սովորույթները: Եվ, իհարկե, այս տարի Նովրուզը ոչ շատ ավանդական ձևով կնշենք»,- պատմեց Հայաստան ժամանած իրանցի զբոսաշրջիկը:
Հյուրանոցի նախասրահում մեր զրույցի պահին մեկ այլ իրանցի ընտանիք էլ ժամանեց`տատիկը, պապիկը, նրանց որդիները, հարսներն ու թոռնիկը: Զրույցի մեր առաջարկն ընտանիքի՝ անգլերենին տիրապետող որդին` Մեհրա Յազենը, հաճույքով ընդունեց` պատմելով, որ իրենք էլ առաջին անգամ են Հայաստանում: Ու դարձյալ ծանոթներից ու համացանցից են տեղեկացել, որ Հայաստանը հենց այն երկիրն է, ուր կարելի է ընտանիքով անցկացնել տոնական արձակուրդը:
«Անցյալ տարի Նովրուզին այցելել ենք Վրաստան ու դարձյալ շատ լավ տպավորություններով ենք վերադարձել հայրենիք: Այս տարի որոշեցինք Հայաստան այցելել: Գիտենք, որ մեր երկրի պես հին պատմություն ունեցող երկիր է: Վստահ ենք, որ շատ կհավանենք այն»,- ասաց իրանցի երիտասարդը:
Ազգային տոնը նշելուց ու մի քանի տեսարժան վայրեր այցելելուց զատ, Յազեն ընտանիքը հետաքրքրված է նաև մեր երկրում առևտուր անելու հնարավորությամբ: Մեր զրուցակիցը խոստովանեց, որ իրենց երկրում հագուստի ու անհրաժեշտ այլ ապրանքների ընտրությունն առանձնապես մեծ չէ: Ուստի մտադիր են նաև առևտրի կենտրոններ այցելել ու ամբողջ ընտանիքի համար գնումներ կատարել:
Երբ Երևանի փողոցներում սկսում ես ավելի հաճախակի տեսնել գլխաշորերով շրջող կանանց, անմիջապես հասկանում ես՝ հարևան Իրանում սկսել են տոնել Նովրուզը: Հայաստանցիների հետ համեմամտելիս ակնհատ է դառնում, որ տարբեր են ոչ միայն հագուկապը, այլև՝ բարքերը: Բայց միաժամանակ խոստովանում են, որ Հայաստանում նրանց գրավում է ազատությունը:
Այս տարի մարտի 21-ին, Նովրուզ Բայրամի օրերին հարևան Իրանից Հայաստան մասնագետները զբոսաշրջիկների մեծ հոսք են կանխատեսում: Նրանց կարծիքով, Հայաստանը դարձյալ վերանվաճում է իրանցի զբոսաշրջիկների շրջանում 2009-10թթ.-ին ունեցած դիրքը: Անգամ 5-աստղանի հյուրանոցներն այս օրերին իրանցի հյուրերի պակաս չունեն: Հյուրանոցի տնօրեն Սարգիս Ղազարյանը Sputnik Արմենիայի հետ զրույցում հայտնեց, որ Նովրուզի օրերին հյուրանոցի բոլոր համարները զբաղված են, հիմանակում՝ իրանցիներով:
Իրանցի զբոսաշրջիկների հոսքի ավելացման մասին է վկայում նաև Թավրիզից ու Թեհրանից Երևան չվերթերի ավելացումը: Եթե տարվա ընթացքում օրական մեկ չվերթ է իրականացվում, ապա մարտի վերջին երկու շաբաթվա ընթացքում օրական 4-5 չվերթ է նախանշված:
Մեր երկիր հասնելու օդային ճանապարհն իրանցիների համար, անշուշտ, ամենահարմարն է, բայց և թանկարժեքը, իսկ ավտոմոբիլային ճանապարհով ժամանողները, որպես կանոն, դժգոհ են լինում ուղևորության անհարմարություններից:
«Մենք ամեն անգամ այդ ժամանակահատվածում իրենց կողմից բողոքների ենք հանդիպում, որ հայ-իրանական սահմանային անցակետում չկա սահմանն արագացված ձևով հատելու հնարավորություն: Բայց տարեցտարի այդ բողոքների ալիքը մարում է, որովհետև, կարծես թե, արդեն սովորել են արագ աշխատել»,- ասում է զբոսաշրջության ոլորտում ավելի քան 10-ամյա փորձ ունեցող մասնագետը:
Մեղրիի անցակետը հատելուց հետո Հայաստան ժամանող զբոսաշրջիկը բախվում է արդեն ճանապարհային անհարմարություններին:
Ցավոք, հյուրընկալ ու հյուրասեր երկիր Հայաստանում իրանցի զբոսաշրջիկները հաճախ ճիշտ հակառակ վերաբերմունքի են բախվում, ինչը անխուսափելիորեն ազդում է ոչ միայն զբոսաշրջիկի գրպանի, այլև մեր երկրի վարկանիշի վրա: Հենց այս հանգամանքով է որոշ դեպքերում մեկնաբանվում, որ վերջին տարիներին իրանցիները Հայաստանի փոխարեն Նովրուզն անցկացնելու համար ընտրում են տարածաշրջանի մյուս երկրները` Թուրքիան, Ադրբեջանն ու Վրաստանը:
«Իհարկե, Վրաստանն այսօր ավելի էժան զբոսաշրջային պրոդուկտ է կարողանում առաջարկել, քան Հայաստանը: Իհարկե, ելնելով այդ գնային առաջարկից, շատ իրանցիներ իրենց արձակուրդը գերադասում են անցկացնել Վրաստանում: Երկրորդ հանգամանքն էլ կա` մարդիկ արդեն Հայաստանը տեսել են, մի անգամ էլ գնում են Վրաստանը տեսնելու: Դրա մեջ ինչ-որ վատ բա կա: Այն դեպքում, երբ Վրաստան հասնելու համար միևնույն է պիտի անցնեն Հայաստանով: Այսինքն` այնուամենայնիվ, մենք մեր օգուտն ունենք,- ասում է Սարգիս Ղազարյանը:
Ոլորտի մասնագետի խոսքով՝ իրանցի զբոսաշրջիկների այցից կօգտվեն ոչ միայն խանութները, ռեստորանները, սրճարաններն ու տաքսիստները, այլև՝ վարսավիրանոցները: Վերջին տարիներին թափ է հավաքում նաև ատամնաբուժական տուրիզմը: Շատ իրանցիներ գերադասում են իրենց ատամների բուժումը վստահել հայ մասնագետներին, ընդ որում` նախընտրելով ոչ միայն հայ ատամնաբույժների առաջարկած գինը, այլև նրանց մատուցած ծառայության որակը:
«Ծախսել սիրող ժողովուրդ են: Մեզ մոտ կա կարծրատիպ, որ գրպանից խռով են, բայց դա այնքան էլ այդպես չէ: Ծառայությունը ճիշտ կազմակերպելու պարագայում բավականին շռայլ են»,- ասում է իրանցի զբոսաշրջիկների հետ շփման մեծ փորձ ունեցող Սարգիս Ղազարյանը:
Ի դեպ, իրանցիների տոնական արձակուրդներն ու բարձր տրամադրությունը Հայաստանում լիարժեք դարձնելու համար այս տարի ևս, ինչպես նախորդ տարիներին, մեր երկրում կազմակերպվել են իրանցի էստրադային աստղերի համերգներ: Ընդ որում, եթե նախկինում 3-4 համերգ է կազմակերպվել, այս տարի արդեն 10 համերգ է նախատեսված: Եվ այս հանգամանքը ևս գրավող լրացուցիչ գործոն է սեփական երկրում համերգներ այցելելու հնարավորությունից զրկված իրանցիների համար:
