Ադրինե Թորոսյան, Sputnik.
Առանձին մարդիկ մի քանի ձայնագրություն են կատարել, բայց դրանք չեն ամբողջանում «Լոռու» խորագրով: Ազգային ժառանգություն դարձած այդ սակավաթիվ երգերից մեկից մի քառատող վանաձորցի վարպետ Բոգդանին է վստահվել: Վարպետին այն շատ է դուր եկել, ու նա որոշել է մշակել ու անպայման երգ դարձնել:
«Լոռվա շրջաններում փնտրեցի, տարբեր մարդկանց հանդիպեցի, գյուղացիների, մեծ կանանց, տղամարդկանց, որոնք պատառիկներ էին հիշում, և ահա Եղեգնուտ գյուղում գտա մեկին, որը նաև մեկ այլ երգ ասաց, և այդ երկու երգերից համադրեցի, ստացվեց Լոռվա ազգագրական երգ»,-պատմում է վարպետ Բոգդանն ու չի զլանում այն երգել մեզ համար: Հետո կատարում է նաև իր ստեղծած մեկ այլ՝ «Լոռվա հարսանիք» երգը, ապա իր կամքով հանրության սեփականությունն է դարձնում Արցախին նվիրված մի երգ, որը, իր խոսքով, քչերը գիտեն, որի երաժշտությունը դարձյալ իրենն է, իսկ բառերը՝ մեկ այլ տաղանդավոր վանաձորցունը՝ գրող, հրապարակախոս, դրամատուրգ Սամվել Խալաթյանինը:
«Արագ գնում ես, խառնվում ծովին, ետ եկեք հայ ջրեր, իմ Սևանն եկեք: Մի՞թե ծանոթ չես թուրքի սև հրին, ետ եկեք հայ ջրեր, իմ Սևանն եկեք…»,-հնչում է երգը:
Երաժշտական նշաններ՝ նոտաներ, չիմացող վարպետը ոչ միայն երաժշտություն է ստեղծում, այլև 80-ականներին, երբ ամբողջ Հայաստանում միայն մեկ՝ «Ակունք» խումբն էր գործում, նա Կիրովականում ազգագրական երգչախումբ էր հիմել՝ «Խորոտիկ», որը շրջում, ելույթներ էր ունենում մեր գյուղերում, մասնակցում մրցույթ-փառատոների:
«Ասին՝ լավ էլի, դու նոտա չգիտես, ոնց ես երգչախումբ բացել, բայց փաստը մնում է փաստ, որ բացել եմ: Եվ ամեն անգամ նոր երգ էինք տանում, Լոռու շրջանից միայն մեր խումբն էր, կոմպոզիտորներ էին նստում, ուրախանում էին, ասում էին՝ տեսնենք հիմա լոռեցիներն ինչ են բերել»,-հիշում է վարպետը:
Բոգդան Հովհաննիսյանի երգահան լինելը մեզ համար անսպասելի բացահայտեցինք, մինչդեռ արվեստանոց նրան տեսակցելու էինք գնացել՝ որպես խաչքարագործի: Արվեստի այս ճյուղում էլ է նա նորարար: Դեռ քսան տարի առաջ է սկսել երկու քարով խաչքար տաշել, երբ դեռևս ոչ ոք չէր կիրառում այս ձևը, նույնքան հմտորեն էլ նա կարողանում է խաչքարի դասական արվեստը մատուցել ալեգորիկ լուծումներով:
«Դրախտի դուռն է, կիսաբաց դուռ եմ արել, նայում ես՝ խաչքար է, բայց վրան խաչ չկա, խաչերը չորս կողմն են, ամբողջ պատն է խաչապատ: Մյուս աշխատանքում ավելի աբստրակտ ձևով եմ հարցին մոտեցել. ոչ մի խաչքարի մեջ տեսած չեք լինի խաչը անկյունում օգտագործված: Երրորդը, վերևի մասում որպես Քրիստոս՝ թռչունին եմ վերցրել ալեգորիկ ձևով՝ որպես ապրող, մեռնող և հարություն առնող սիմվոլ: Մեծ մասամբ հայկական խաչքարագործության մեջ չի խրախուսվում Քրիստոսին քանդակելը խաչված վիճակում, ես օգտագործել եմ թռչուն, վերևում խաչվում է, ներքևում նորից հառնում,-իր գործերն է մեկնաբանում վարպետը և գալիս ընդհանրացման, որ մի գծով չի գնում, ուղիղ ճանապարհով, հարթ, ասֆալտապատ ճանապարհով չի գնում, իր համար ստեղծում է խոչընդոտներ և այդ խոչընդոտները դժվարությամբ հաղթահարում:
Երաժշտություն ու խաչքար ստեղծելուց բացի՝ վարպետը նաև քանդակներ է անում, գեղանկարչությամբ է զբաղվում, գրաֆիկայով:
«Մի քիչ ագահ մարդ եմ ես էլի, համ ձեռքս նկարչությանն եմ գցում, համ երգին եմ գցում, համ խաչքարին եմ գցում, քար եմ տաշում. ով է հասկանում: Բայց դա ուրիշներին խորհուրդ չեմ տալիս, ասում եմ՝ արեք մի բան ու լավ արեք: Իրենց խորհուրդ եմ տալիս, բայց ես լրիվ ուրիշ բան եմ անում, ու այդպես էլ չգիտեմ, այդ էլ դուք կարող եք ասել՝ ինձ օգնել է, թե խանգարել՝ այսքան բանով զբաղվելը»:
Վանաձորի պատկերասրահում յուրաքանչյուր ուրբաթ օր հավաքվում են մեծ ու փոքրեր, վարպետի ղեկավարությամբ ազգային երգեր են երգում: Նրա արվեստանոցում երեխաները սովորում են երգ երգել, քար տաշել: Երեխաներին մի-մի գործիք, մուրճ բաժանելով՝ սովորեցնում է նրանց իր հետ աշխատել:
«Բոլորին հավաքում եմ այստեղ ու ասում եմ՝ քանդակ արեք, ասում են՝ Բոգդան պապիկ, ի՞նչ նկարենք, ասում եմ՝ երեխեք, հլը բոլորդ ինձ քանդակեք, հիմա այս 50 աշխատանքները բոլորը ես եմ,- ցույց է տալիս Բոգդան պապը: — Մեր թաղում ինչքան երեխա կա, եկել այստեղ գործ է արել:
«50 երեխա և 50 Բոգդան պապ», — այս խորագրով ցուցահանդես բացելու խորհուրդ է տվել պատկերասրահի տնօրենը:
