ԵՐԵՎԱՆ, 7 փետրվարի — Sputnik. Հատկանշական է, որ հայկական թեմատիկայով աշխատանքների մեծ մասը ստեղծվել է օրիենտալիզմի (արևելասիրության) ժանրում, գրում է panarmenian.net-ը:
Օրիենտալիզմն արվեստի ուղղություն է, որը տարածված է 18-20-րդ դարերի եվրոպական, ինչպես նաև ամերիկյան նկարիչների գործերում: Այդ ժանրը հաղորդել է Արևելքի շունչը, արևելյան մշակույթն ու մթնոլորտը և, վերջապես, արևելյան մարդու գեղեցկությունը:
Օրիենտալիզմի գլխավոր աշխարհագրական օբյեկտը համարվել է Օսմանյան կայսրությունը: Ու թեև օրիենտալիզմի հիմքում ընկած են մահմեդական մշակույթն ու կենցաղը, այդ ժանրի նկարիչները չեն անտեսել նաև հայերին:
Առաջին գեղանկարիչը, որն իր նկարներում պատկերել է օսմանների կենցաղը, եղել է ֆլամանդական ծագում ունեցող ֆրանսիացի նկարիչ Ժան Բատիստ Վանմուրը: 1699թ.-ին նա նշանակվել է Օսմանյան կայսրությունում Ֆրանսիայի դեսպան, կարողացել է շատ աշխատանքներ ստեղծել օրիենտալիզմի ժանրում և շոշափել նաև հայկական թեմատիկան՝ ստեղծելով չորս նկար:
«Հայկական հարսանիք» նկարի թեման թեև ամբողջությամբ չի բացահայտում հայկական մշակույթի առանձնահատկությունները, սակայն թույլ է տալիս եվրոպացի դիտողին մոտավոր պատկերացում կազմել հայերի հարսանեկան ավանդույթների մասին:
Նկարը պահվում է Ամստերդամի պետական թանգարանում:
Վանմուրի երեք նկարն էլ ստեղծվել է նույն ժամանակահատվածում: «Հայերը խաղաթուղթ են խաղում» անվանումով նկարում նկարիչն արտացոլել է վերնախավի կենցաղը: Այդ աշխատանքում դիմագծերը զուսպ են, փոխարենը մանրակրկիտ պատկերված են հայերի հագուստն ու զարդերը:
«Զրույց» կտավում նկարիչը կարծես թե համադրում է օսմանյան ինտերիերը և տղամարդկանց ու կանանց հայկական տարազը:
Նույն պատկերն ենք տեսնում «Ասեղնագործող հայ կանայք» աշխատանքում, որտեղ հայուհիները պատկերված են օսմանյան ինտերիերի ֆոնին:
Հաջորդ օրիենտալիստը, որն իր աշխատանքներում արտացոլել է հայկական թեմատիկան, անգլիացի Ջոն Ֆրեդերիկ Լյուիսն է: Նրա «Հայուհին Կահիրեում» կտավում արտացոլվել են հայ կնոջ կերպարի առանձնահատկությունները: Հատկապես առանձնանում են բազմոցին պառկած կնոջ նուրբ դիմագծերը և հագուստի դետալները: Նկարը պահվում է Քաթարի Օրիենտալիստական թանգարանում:
Հայկական թեմատիկայով մի շարք նկարներ ունի նաև ամերիկացի նկարիչ Ջոն Հենրի Վան Լենեպը: Նա իր աշխատանքներում (1815-1889) պատկերել է հայ կանանց: Նա այդ թեմոյվ մի ամբողջ շարք ունի՝ «Հայ հարսնացուն», «Հայուհին տանը», «Հայ գեղջկուհին», «Հայ տիկինը տանը», «Հայ և թուրք կանայք արտասահմանում»:
Օրիենտալիզմի ամերիկյան ականավոր ներկայացուցիչ Ֆրեդերիկ Արթուր Բրիջմանի «Հայուհին» նկարը հայկական թեմատիկան շոշափող ամենահաջող աշխատանքն է: Նա մի քիչ հեռանում է օրիենտալիզմի ուղղությունից՝ ներկայացնելով սքանչելի աղջկան բարձրագույն գեղարվեստական արտահայտմամբ:
Իրենց աշխատանքներում հայուհիների են պատկերել նաև նրանք, ովքեր օրիենտալիզմի հետնորդներ չեն եղել: Ամերիկյան դիմանկարիչ Ռալֆ Կլարկսոնը պատկերել է հայ երգչուհի Նվարդ Ձերոն Կոշկարյանին՝ աշխատանքն անվանելով «Նվարդ Ձերոն՝ Հայաստանի դուստրը»: Նկարն այժմ պահվում է Չիկագոյի թանգարանում:
Հայ կնոջ գեղեցկությունը պատկերող ևս մի կտավ է ստեղծել ֆրանսիացի դիմանկարիչ Շառլ Լանդելը՝ այն անվանելով «Հայուհին»:
