Գոհար Սարգսյան, Sputnik.
Հայ շախմատի գրոսմայստեր Գաբրիել Սարգսյանին շախմատը սկսել է հետաքրքրել մանկուց: Նա հաճախ է նայել պապիկի ու նրա ընկերների խաղն ու մտովի մասնակցել պրոցեսին, «շախ և մատ» արել: Մի օր էլ պապիկին հայտարարել է, որ խաղալ գիտի: Իհարկե, Գաբրիելի շախմատային ունակությունները զարգացել են հետագայում՝ Շախմատի տուն հաճախելու և քրտնաջան աշխատելու արդյունքում, ու հիմա շախմատը նրա համար ոչ միայն մասնագիտություն է, այլև` ապրելակերպ:
«Շախմատը միայն խաղ չէ: Այն լավ որակներ է զարգացնում, օրինակ՝ տրամաբանությունն ու կազմակերպված լինելը»,-ասաց Գաբրիել Սարգսյանը:
Օրերս Sputnik Ֆրանսը, մեջբերելով բրիտանական «Գարդիանին», հաղորդել էր, որ Սաուդյան Արաբիայի մեծ մուֆտի, շեյխ Աբդուլ Ազիզ Աբդալան շախմատը համարել է «տաղտկալի զբաղմունք, որը խաղացողների մոտ թշնամանք է սերմանում»:
Գաբրիել Սարգսյանը շատ հանգիստ ընդունեց լուրն ու ասաց, որ նման խոսակցությունները նորություն չեն, ու դրանք վերաբերել են սեղանի բոլոր խաղերին:
«Լսել եմ, որ Սաուդյան Արաբիան ուզում է արգելել շախմատի դասընթացները: Նշանակում է, որ կարգելեն ինտելեկտուալ բոլոր խաղերը, ինչը երկրի զարգացման համար վնաս է»,-ասաց գրոսմայստերը:
Հայաստանն առաջին ու միակ երկիրն է աշխարհում, որտեղ շախմատը դպրոցական ծրագրի պարտադիր մաս է կազմում: Միջազգային հեղինակություն ունեցող լրատվամիջոցները Հայաստանն անվանում են շախմատային գերտերություն, ու դա պատահական չէ:
«2-րդ դասարանից սկսած շախմատը պարտադիր առարկա է: Զարգացնում է հաղորդակցումը, կամային հատկանիշները, ըմբռնման օրինաչափությունները, ուշադրություն ու մրցակցությունը, ինչը շատ կարևոր է մեր դարում: Շախմատն իրական կյանքի մոդել է, այսինքն՝ այնպիսի հատկանիշներ է ձևավորում, որոնք պետք են կյանքում»,-ասաց հոգեբան Ռուբեն Աղուզումցյանը, ով ավելի քան 10 տարի մասնակցում է շախմատի հավաքներին ու հոգեբանական աջակցություն ցուցաբերում շախմատիստներին:
Բազմաթիվ հետազոտությունները Ռուբեն Աղուզումցյանին այն եզրահանգման են բերել, որ շախմատը լավ սերտող աշակերտները գերազանց են սովորում բոլոր առարկաները:
«Այսօր կան ընտանիքներ, որտեղ ծնողները շախմատից գաղափար չունեն, իսկ երեխաները շախմատ են սովորում: Այս հարցում Շախմատի ակադեմիան մեծ ներդրում ունի. կազմակերպել է հեռուստատեսային դասընթացներ, որ ծնողները ևս խաղալ սովորեն, հետևաբար երեխաներին էլ քաջալերեն ու օգնեն»,-ասաց Ռուբեն Աղուզումցյանը:
Sputnik Արմենիայի այն հարցին, թե որն է հայերի՝ շախմատ խաղալու գաղտնիքը, հոգեբանը պատասխանեց.
«Դա պատմական արմատներ ունի: Մեր ազգը դժվար կյանք է ապրել, իսկ դա ձևավորում է հարմարվելու հատկություններ ու ճկուն միտք: Պատահական չէ, որ բազմաթիվ հայեր ու հրեաներ հաջողակ են շախմատում»։
Ժամանակին բազմաթիվ քննարկումների տեղիք էր տվել ամերիկացի գրոսմայստեր Բոբի Ֆիշերի հայտարարությունը.
«Շախմատը պատերազմ է տախտակի վրա. օբյեկտ, որով փշրում ես մրցակցի միտքը: Սիրում եմ այն պահը, երբ կոտրում ես մրցակցի «ես»-ը»:
Մեր զրուցակիցը՝ Ռուբեն Աղուզումցյանը, դեմ է նման բնորոշումներին, քանի որ իր պրակտիկայում տեսել է միմիայն իրար հանդեպ բարեհամբույր տրամադրված ու առանց ագրեսիայի շախմատիստների:
