Ադրինե Թորոսյան, Sputnik.
ԵՐԵՎԱՆ, 19 հունվարի — Sputnik. Արամ Նազարյանի կյանքում 1988 թվականը բեկումնային է եղել ոճի, ստեղծագործական մեթոդի առումով. Ֆրանսիայում նրա աշխատանքների ցուցահանդեսից հետո սկսվեց Ղարաբաղյան շարժումը և, նկարչի խոսքով, ինքն անկախ իրենից ներգրավվեց պայքարի մեջ: Իսկ շարժմանը մասնակցելով ու այդ տարիներին ոստիկանական համակարգին ծառայելով (ոստիկանության Լոռու մարզային վարչության պետն է եղել)՝ վաստակեց միայն անձնական ողբերգություն և ուրիշ ոչինչ: Եվ տասը տարվա ընդմիջումից հետո վերադառնալով նկարչությանը՝ արվեստագետն այլևս դադարեց ստեղծագործել նախկին՝ ռեալիստական ոճով: Բայց ասում է, որ այդ տասը տարվա դատարկությունը որևէ ձևով չի արտացոլվել իր հետագա կտավներում:
«Հոգեբանորեն ոչ թե խանգարել է, այլ ողբերգություն է եղել. Պատկերացնու՞մ եք՝ նկարիչը չնկարի տասը տարի, բացարձակ մի գիծ էլ չեմ քաշել: Ի՞նչ տվեցին այդ տարիները՝ ոչ մի բան, դատարկություն, ողբերգություն: Ես ավելի վատ բաներ տեսա, քան մտածում էի մարդու մասին: Ինձ համար մարդը սրբագույն է եղել, բայց այդ ընթացքում տեսա ստորություն, այլասերություն… Չէ, բայց այդ ապրածը հետո չի արտացոլվել: Ընդհանրապես չի կարելի այդ հոգեբանությամբ նկարել, արվեստը ուրիշ տեղ է, լրիվ մաքուր տեղ է, կեղտոտ ոտքերով չի կարելի մտնել արվեստի տաճար: Թողեցի աշխատանքս, դարձա կարգին տղա, նկարում եմ ինձ համար, խմում եմ, սիրում եմ, ատում եմ, ջղայնանում եմ, կռիվներ եմ անում. մարդու պես եմ ապրում»:
Արամ Նազարյանի ներշնչման աղբյուրը կինն է:
«Հիմնականում ինձ կինն է հուզում, որովհետև կարող ես ինքնանկար անել, քեզ տեսնել միշտ՝ տղամարդու կերպարներով, բայց բոլոր ժամանակներում կինն է եղել ոգևորությունների աղբյուր, ներշնչման աղբյուր: Դեռ հին ժամանակներում՝ շումերական, եգիպտական կամ հունահռոմեական արվեստում… Դա էլ չգիտենք՝ ինչից է, երևի բնությունն է մեզ այդպես ստեղծել»:
Բայց Արամ Նազարյանի կտավներում կնոջ ամբողջական կամ կիսաձև գծագրությունները զուտ մարմնի, կերպարի վերարտադրություն չեն. ավելի հաճախ նրա կինը աբստրակցիա է, վերացարկում:
«Եթե այդպես եք մտածում, ուրեմն՝ կինը միշտ է աբստրակցիա: Շեղումն է արվեստ ստեղծում, ոչ թե շեղումը գիտակցորեն, այլ ներքին զգացողությամբ: Այդ շեղումը, այդ անբացատրելին է հենց արվեստը: Երբեմն սկսում են արվեստը, նկարչությունը բացատրել կամ նկարիչներն իրենք են իրենց նկարները բացատրում, ծիծաղելի բան է առաջանում: Իսկ ընդհանրապես արվեստից դուրս ուղղակի շատ սիրում եմ կանանց: Աստված այսպես է ստեղծել՝ սիրում ես ու վերջ: Այստեղ էլ է բնությունը ճիշտ դրել: Միշտ էլ կինն է իշխել այս աշխարհը, տանն էլ է կինը իշխում, դրսում էլ է կինը իշխում: Կինը ամենահզորն է: Հետո պարզվեց, որ Ադամից չի, չէ՞, առաջացել, (ծիծաղում է), գիտությունը ապացուցեց, որ կինն է առաջինը եղել, հետո տղամարդը»:
Արամ Նազարյանը զուգահեռներ է տանում արվեստի ու կնոջ միջև։
«Նախկինում սև-սպիտակ ֆոտո էին անում, լավ նկարը, բարձր արվեստը այնտեղ էլ էր երևում՝ սև-սպիտակ ֆոտոյի մեջ: Բայց ինչպես կնոջն են շպարում, այդպես էլ գույնը գեղեցկացնելու, նրբացնելու, գրավիչ դարձնելու հատկություն ունի: Նկարիչները ոչ թե արվեստագետներ են եղել, այլ` վարպետներ: Հիմա այդ վարպետությունը նաև գույն քսելու մեջ է. պիտի վարպետ էլ լինես: Բայց արվեստի մեջ ամենակարևորը գիծն է, ծավալը: Գիծն է ստեղծում ամեն ինչ: Գույնն էլ գծի մեջ է դրվում»,- գույնի ու գունազգացողության մասին խոսելիս ի վերջո գծին է հանգում վանաձորցի գեղանկարիչ Արամ Նազարյանը:
Նկարիչն իր կտավներին անուններ չի տալիս, թեմատիկ հավաքածուներ չի կազմում, պատվիրատուների առաջարկներով էլ չի նկարում. անկախ ստեղծագործող է:
«Դե առաջ՝ Խորհրդային Միության ժամանակ, թեմա էին տալիս, թեմայի շուրջ նկարում էինք, հետո իրենք էլ գնում էին, հանրապետական, համամիութենական ցուցահանդեսներ կային: Դա էլ ապրելու միջոց էր: Հիմա ազատ նկարիչ ես, նկարում ես քո համար, կարողանում ես՝ կգոյատևես, չես կարողանում՝ մի գոյատևիր»:
