ԵՐԵՎԱՆ, 21 հունվարի — Sputnik, Դավիթ Գալստյան. Ռուսաստանի տնտեսական ճգնաժամը բացասաբար է ազդում ԵՏՄ երկրների ինտեգրացիոն գործընթացի վրա, նման եզրակացության են հանգել Մոսկվա-Երևան-Մինսկ տեսակապի ձևաչափով «Նոր տնտեսական իրողություններ ԵՏՄ երկրների համար: Ինչպես հաղթահարել ֆինանսական դժվարությունները» թեմայով կլոր սեղանի մասնակից փորձագետները:
Մասնավորապես ՌԳԱ ժողտնտեսության կանխատեսման ինստիտուտի փոխտնօրեն Ալեքսանդր Շիրովը նշեց, որ ի տարբերություն 2008-2009 թվականների ճգնաժամի ու փոխարժեքի անկման` ստեղծված իրավիճակն ունի մեկ դրական կողմ:
Նրա խոսքով՝ եթե նախկինում Ռուսաստանում առկա իրավիճակը չէր հարաբերակցվում այլ երկրների տնտեսական վիճակի հետ, մասնավորապես` Ղազախստանում և Բելառուսում, ապա այժմ առևտրային փոխհարաբերություններում անհամաչափություններն աստիճանաբար վերանում են (տենգեն ռուբլու հետ միասին արժեզրկվում է), ԵՏՄ մյուս երկրներում ազգային արժույթի արժեզրկումը պահպանում է Ռուսաստան արտահանման հնարավորությունը:
ԵՏՄ երկրներից բացառություն է կազմում միայն Հայաստանը, որը շարունակում է պահպանել արժույթի կայուն փոխարժեքը:
ԵՏՄ երկրների վրա ռուսական ճգնաժամի բացասական ազդեցության մեկ այլ կարևորագույն կողմերից է, Շիրովի կարծիքով, այն, որ այս պայմաններում Ռուսաստանը չի կարող դոնոր հանդիսանալ ու աջակցություն ցուցաբերել Հայաստանին, Ղրղըզստանին և Բելառուսին:
«Ռուսական տնտեսության հնարավորությունները սահմանափակ են, սակայն հենց դրանցից մեծամասամբ կախված կլինի այն հարցը, թե արդյոք հնարավոր կլինի՞ պահպանել բելառուսական ու ղրղըզական տնտեսությունը ճգնաժամի պայմաններում», — ասաց Շիրովը:
Ռազմավարական հետազոտությունների ռուսական ինստիտուտի տնտեսական հետազոտությունների կենտրոնի միջազգային տնտեսական կազմակերպությունների հատվածի ղեկավար Վյաչեսլավ Խոլոդկովը կարծում է, որ ճիշտ չեն նավթի ցածր գնի պատճառով ՌԴ 2016 թվականի պետբյուջեի ծախսերի կրճատման ծրագրերը:
Նա կոչ արեց հաշվի առնել ու օգտագործել ԱՄՆ-ի ու Եվրոպական երկրների փորձը, որոնք ճգնաժամի պայմաններում ավելացնում էին պետական ծախսերը, այդ թվում` արտաքին պարտքի աճի հաշվին, որը Ռուսաստանում այնքան էլ մեծ չէ:
Ճգնաժամը միկրոինտեգրման նախադրյալներ է ստեղծում
Հարցին առավել գործնական մոտեցում ցուցաբերեց ՌԳԱ տնտեսագիտության ինստիտուտի առաջատար գիտաշխատող, ԱՊՀ երկրների ինստիտուտի տնտեսագիտության բաժնի ղեկավար Ազա Միհրանյանը:
Նա, իհարկե, խոստովանեց, որ ԵՏՄ-ում ստեղծված իրավիճակն ուղղակիորեն կախված է նավթի գնից, սակայն նույնիսկ ծանր տնտեսական պայմաններում որոշակի նախագծեր կան, որոնք կարող են աշխատել ու օգուտ բերել:
«Իրական նախագծերի ժամանակն է, և հետևաբար` մասնավոր համագործակցության: Մակրոտնտեսական իրականության վատթարացումը կարող է նպաստել ինտեգրացիային միկրոմակարդակում», — ասաց Միհրանյանը:
Նրա խոսքով՝ իրավիճակը ստիպելու է գործարարներին ավելի կշռադատված մարքեթինգային քաղաքականություն վարել, և քանի որ ոչ մի երկիր հնարավորություն չունի խթանել իր ապրանքն արտաքին շուկայում նույն արագությամբ, ինչպես ԵՏՄ շուկայում, դա կհանգեցնի ինտեգրացիոն գործընթացների ակտիվացման:
Հայաստանի բացառիկ իրավիճակը
Խոսելով Հայաստանի առանձնահատկությունների մասին` Միհրանյանը նշեց երկրի մեկուսացված լինելը, որը մի կողմից` խանգարում է ինտեգրացիոն գործընթացից օգուտ քաղել, մյուս կողմից՝ թույլ է տալիս պահպանել գործերի ներկայիս վիճակը:
«Կայունությունը կախված է նրանից, որ Հայաստանի արտահանումը հավասարապես բաշխված է ԵՏՄ և այլ երկրների միջև», — նշեց Միհրանյանը:
Փորձագետն ազգային արժույթի կայունությունը պայմանավորել է երկրի որոշակի մեկուսացմամբ, ինչպես նաև դրամի փոխարժեքի պահպանմամբ:
Դրամի կտրուկ անկումը, նրա խոսքով, Հայաստանի համար հղի է սոցիալական պայթյունով, սակայն արժույթի ներկայիս փոխարժեքը բերում է տեղական ապրանքի մրցունակության անկման, այդ իսկ պատճառով հավանական է նաև նրա վերահսկվող անկումը:
Ճգնաժամը հաղթահարելու համար, տնտեսագետի կարծիքով, ներդրումներ են անհրաժեշտ, որոնք կարող են իրականացվել Ռուսաստանի կողմից` Իրանի ու Չինաստանի հետ համատեղ:
