ԵՐԵՎԱՆ, 13 հունվարի — Sputnik. Եվրասիական տնտեսական հանձնաժողովը պետք է հակաճգնաժամային ծրագիր մշակի Եվրասիական միության երկրների համար, «Ինտեգրման խորացման հեռանկարները։ Փորձագիտական հայացք Ռուսաստանից, Հայաստանից ու Ղազախստանից» թեմայով Մոսկվա-Երևան-Աստանա տեսակապի ընթացքում ասաց Հայաստանի տնտեսագիտական համալսարանի Տնտեսամաթեմատիկական մեթոդների ամբիոնի վարիչ, տնտեսագիտության դոկտոր, պրոֆեսոր Աշոտ Թավադյանը։
Հակաճգնաժամային միջոցներ
Նրա խոսքով` հակաճգնաժամային միջոցները գործունեության համակարգման միջոցով պետք է ստանձնեն կենտրոնական բանկերը այնպիսի գործիքների օգնությամբ, ինչպիսին են վերաֆինանսավորման տոկոսադրույքը, դրամայնացման մակարդակը, գնաճի մակարդակն ու ոսկու և արժույթի պահուստները։
Փորձագետը խորհուրդ է տալիս ԵՏՄ երկրներին համաձայնեցնել արժութային հարցերը։ «Տնտեսական ինտեգրման հաջողությունը մեր ձեռքերում է», — ասաց Թավադյանը։
Նրա խոսքով` ԵՏՄ-ի մասին պայմանագիրը ենթադրում է, որ երկրներում գնաճը չպետք է գերազանցի հինգ տոկոսանոց շեմը, սակայն այդ շեմը խախտվում է։
«Բացի այդ, ռազմավարական նշանակություն ունեցող ապրանքների վաճառքը պետք է իրականացվի ազգային արժույթով», — նշեց Թավադյանն` ընդգծելով, որ դա ԵՏՄ երկրների կենտրոնական բանկերին գնաճի գործընթացը վերահսկելու հնարավորություն կտա։
ԵՏՄ-ն` որպես ՀՆԱ-ի աճի շարժիչ
Թավադյանը կարևորեց այն, որ Հայաստանի անդամակցությունը ԵՏՄ-ին մի շարք առավելություններ ընձեռեց, որոնցից մեկը գազի ցածր գինն էր (անկախ ներքին գնագոյացման խնդրի)։
«Եթե մենք չընդգրկվեինք ԵՏՄ-ի կազմում, ապա տուրքերն ու սանիտարական սահմանափակումները ֆինանսական կորուստների կհանգեցնեին։ Բացի այդ, զգալի կնվազեին Հայաստան կատարվող դրամական փոխանցումները, քանի որ աշխատանքային միգրանտների նկատմամբ աշխատանքային ավելի խիստ օրենսդրություն կկիրառվեր», — ասաց Թավադյանը։
Տնտեսագետի խոսքով` ԵՏՄ-ում մի շարք խնդիրներ կան, որոնցից մեկը կոռուպցիան է, ինչն ազդում է Միության արդյունավետության վրա, և այդ խնդիրներին միասնական լուծում տալում դեպքում արդյունքներն էլ դրական կլինեն։
Ղազախ փորձագետ, «Նուր Օտան» կուսակցության հանրային քաղաքականության ինստիտուտի տնօրենի տեղակալ Վլադիմիր Տելնովը համաձայնվեց, որ ԵՏՄ-ն խթանում է իր անդամների տնտեսությունները։
«ԵՏՄ-ին ինտեգրվելն աճի խթան է հանդիսանում։ Անկախ առկա խնդիրներից, մենք պետք է նայենք դեպի ապագա և հասկանանք այն բոլոր քայլերը, որոնք իրականացնելու ենք։ Ղազախստանը կարծում է, որ Եվրասիայի տնտեսական աճի համար օբյեկտիվ պայմաններ են ձևավորվում, ու դրանից պետք է օգտվել։ Մեզ խոշոր նախագծեր են անհրաժեշտ։ Պետք է պարզաբանել այն հարցը, թե ինչի հաշվին է ԵՏՄ-ն տնտեսական աճի ու ազդեցության կենտրոն դառնալու», — ասաց Տելնովը։
ՌԳԱ-ի Եվրոպայի ինստիտուտի ԱՊՀ երկրների ռազմավարական զարգացման կենտրոնի ղեկավար, ռազմավարական պլանավորման ու կանխատեսման ինստիտուտի տնօրեն Ալեքսանդր Գուսևն իր հերթին նշեց, որ ԵՏՄ-ն հետխորհրդային տարածքի զարգացման կարևորագույն բաղկացուցիչներից է։
«Միությունն ընդամենը մեկ տարեկան է, և դժվար է որևէ արդյունք պահանջել։ Սակայն միության կազմում կա 183 միլիոն մարդ, ընդհանուր ՀՆԱ-ն էլ կազմում է 4.5 տրիլիոն դոլար (պետությունների միջև հինգերորդ տնտեսությունը)», — ասաց Գուսևը։
Գուսևը նշեց, որ միասնական արժույթի մասին վաղ է խոսել։
«Մեզ համար շատ կարևոր է, որ մենք խնդրին մոտենում ենք աշխարհի քաղաքական ու տնտեսական քարտեզում լուրջ դերակատարի տեսանկյունից։ Մենք պետք է գիտակցենք դա, միայն միմյանց տեղյակ պահելով մենք կարող ենք հաղթահարել մեր առջև կանգնած մարտահրավերները», — ասաց Գուսևը։
ՌԳԱ-ի տնտեսագիտության ինստիտուտի հետխորհրդային պետությունների տնտեսական զարգացման հատվածի վարիչ Ելենա Կուզմինան իր հերթին կարևորեց ԵՏՄ-ի երկրների արդյունաբերական ոլորտի զարգացման անհրաժեշտությանը։
«ԵՏՄ-ի հիմնական խնդիրներից մեկն արդյունաբերության կազմակերպման հարցն է։ Ըստ 11 ամսվա վիճակագրության` երեք հիմնադիր-երկիր հետընթաց է ապրել, Հայաստանն ու Ղրղըզստանն իրենց հերթին աճ են գրանցել։ Հարկավոր է ոչ միայն առևտրի ու ենթակառուցվածքների հարցով զբաղվել, այլև հեռանալ տնտեսության ռեսուրսային մոդելներից ու զբաղվել արդյունաբերության զարգացմամբ», — ասաց Կուզմինան։
Չինական գործոն
Խոշոր նախագծերը դժվար է իրականացնել նույնիսկ Միության մասշտաբներով, այդ պատճառով «Մետաքսե ճանապարհ» տնտեսական նախագծի և ԵՏՄ-ի գործունեության կապակցումը հաջող որոշում կլինի։
«Այստեղ զարգացման մեծ հնարավորություն կարելի է ստանալ։ Ղազախստանն արդեն պայմանավորվածություն է ձեռք բերել այն մասին, որ մի քանի տասնյակ ընկերություններ տեղափոխվեն Ղազախստան», — նշեց փորձագետը։
ՌԳԱ-ի Եվրոպայի ինստիտուտի ԱՊՀ երկրների ռազմավարական զարգացման կենտրոնի ղեկավար, ռազմավարական պլանավորման ու կանխատեսման ինստիտուտի տնօրեն Ալեքսանդր Գուսևն էլ մտահոգություն հայտնեց այն կապակցությամբ, որ ՉԺՆ-ն ազդում է Միջին Ասիայի, այդ թվում Ղազախստանի վրա։
«Չինաստանը շուրջ 27 մլրդ դոլար ներդրում է կատարել Ղազախստանում, ներդրումների 16.5-ը` ածխաջրածնի արտահանման համար։ Ռուսաստանում կատարված ներդրումները մեկ տարվա կտրվածքով կազմել են 7 մլրդ։ Չինաստանում կարծիք կա, որ Մաքսային միությունը ստեղծվել է Չինաստանի համար, սակայն դա այդպես չէ», — ընդգծեց փորձագետը։
Նրա խոսքով` Չինաստանի հետ պետք է համագործակցել, սակայն փոխշահավետ պայմաններով։
