ԵՐԵՎԱՆ, 5 հունվարի- Sputnik, Լաուրա Սարգսյան. Հայաստանում Քրիստոսի ծնունդը տոնում են հունվարի 5-ի երեկոյան. մատուցվում է սուրբ պատարագը, վառվում են մոմերը, իսկ հունվարի 6-ի առավոտյան կատարվում է Ջրօրհնեաց կարգը՝ ի հիշատակ Քրիստոսի մկրտության:
«Յուրահատուկ զգացողություն է, երբ սկսում ես նոր կյանք ապրել Քրիստոսի ծննդյան օրը»,- խոստովանում են քրիստոնյաները:
Հավատացյալ քրիստոնյաները Սուրբ ծնունդից առաջ ոչ մեծ Պահք են պահում, որը ոչ միայն կամքի ուժ է պահանջում տոնական շրջանում, այլ նաև՝ հոգևոր տոկոնություն: Պահքը սկսվում է դեկտեմբերի 30-ին և ավարտվում հունվարի 5-ին:
«Մաքրվելու և անցած տարին վերաիմաստավորելու շրջան է: Պետք է կարողանաս սահմանափակել քեզ ինչ-որ հարցերում, հրաժարվես սովորական բաներից, որպեսզի ավելի շատ կենտրոնանաս հոգու վրա: Օրինակ՝ Պահքի շրջանում ես ուրախ հավաքույթների չեմ մասնակցում, որոշ հաղորդումներ չեմ դիտում, երաժշտություն չեմ լսում: Ինչ-որ ժամանակ առաջ չէի կարող անգամ պատկերացնել, որ կարելի է առանց այդ ամենի ապրել: Բայց Պահքի ընթացքում մաքրագործվում ես, հունվարի 6-ը դիմավորում առանց աշխարհիկ հոգսերի և բեռի»,- ասում է Անժելան, ով առաջին տարին չէ, որ Ծննդյան Պահք է պահում:
Ողջ աշխարհի հայկական եկեղեցիներում երեկոյան պատարագն ավետում է Աստվածահայտնության ճրագալույցի մասին: Եկեղեցիներն օծվում են կանթեղների ու մոմերի լույսով, շուրջբոլորը պարուրվում է մոմի բույրով, որը խորհրդանշում է Բեթխեհեմի աստղի լույսը, որը քրմերին ցույց է տվել ճանապարհը դեպի մանուկ Քրիստոս:
Անահիտ տատիկը թոռների հետ սրտի թրթռիով է սպասում Սուրբ ծնունդին, չէ՞ որ դա տարվա մեջ իր ամենասիրելի տոնն է: «Երեխաները սիրում են ինձ հետ գալ եկեղեցի, դա նրանց համար որոշակի խորհուրդ ունի: Ինձ համար հատուկ օր է, նոր փուլի սկիզբ: Հոգևոր մաքրագործման և խաղաղության զգացողություն եմ ապրում»,- ասում է նա:
Այս օրը եկեղեցիները բազմամարդ են լինում: Մարդիկ եկեղեցի են գնում Աստծու լույսի հետևից, վառում են մոմերը, հետո դրանք տուն բերում՝ հավատալով, որ օրհնված կրակը հաջողություն կբերի ու կպաշտպանի չարից:
«Հայ առաքելական եկեղեցին հավատարիմ է մնացել հին ավանդույթներին և շարունակել նշել Քրիստոսի ծնունդը հունվարի 6-ին: Մինչև 336թ.-ը բոլոր եկեղեցիները նշել են տոնը հենց այդ օրը, բայց հետո իրավիճակը փոխվել է: Կաթոլիկ եկեղեցին սկսել է Սուրբ ծնունդը նշել դեկտեմբերի 26-ին: Հեթանոսության շրջանում այդ օրը նշել են Արևի աստծու տոնը»,- պատմում է Արարատյան թեմի Սուրբ Սարգիս եկեղեցու հոգևոր առաջնորդ, քահանա Պետրոս Մալյանը:
Հոգևորականի խոսքով՝ հոգևոր առումով Սուրբ ծնունդը նշելը փոփոխությունների չի ենթարկվել:
«Ամեն ինչ նշվում է այնպես, ինչպես հազարամյակներ առաջ: Շատ բան է փոխվել եկեղեցու դռներից այն կողմ: Մարդկանց համար ավելի նշանակալի է դարձել Նոր տարին, քան Սուրբ ծնունդը»:
Հունվարի 6-ի առավոտյան մատուցվում է տոնական սուրբ պատարագ, որից հետո` կատարվում է Ջրօրհնեաց կարգը` ի հիշատակ Հիսուսի մկրտության: Խաչը ջուրն են իջեցնում և օրհնում, ինչպես Հիսուս օրհնեց ջուրն իր մկրտությամբ: Պատարագիչ քահանան սրբալույս մյուռոն է կաթեցնում ջրի մեջ և օրհնում այն: Ավանդության համաձայն`ժողովուրդն այդ ջրից տուն է տանում` որպես օրհնություն: Այդ ջրով օծում են սենյակի անկյունները. սուրբ ջուրը վտարում է չար ոգիներին, ինչպես նաև բուժում մարմնական և հոգևոր հիվանդությունները:
Բոլոր ծեսերից հետո տնային տնտեսուհիները տանը Ծննդյան սեղան են գցում: Այն պետք է շատ պարզ լինի, քանի որ դրանով ավարտվում է Պահքը: Այդ օրն ընդունված է ձուկ պատրաստել, կանաչեղեն, չամիչով ու չրերով փլավ: Հայտնի է, որ բրինձը մարմնավորում է մարդկությունը, իսկ չամիչը՝ այն ընտրյալներին, որոնց Աստվածն ընտրել է իր գործը շարունակելու համար:
Մարդիկ բարձրացնում են կարմիր գինով լցված գավաթները՝ «Քրիստոս ծնավ և հայտնեցավ: Մեզ և ձեզ մեծ ավետիս»:
