Կարեն Ավետիսյան, Sputnik.
Ամանորի անբաժանելի մաս դարձած «Մայրաքաղաքային» աղցանն անհնար է պատկերացնել առանց «Բաղնիքդ անուշ» ֆիլմի։
Այս տարի լրանում է «Տանը միայնակ» մնացած 8 տարեկան Քևինի անհավանական արկածները պատմող ֆիլմի 25-ամյակը։ Տարիները չեն անդրադառնում տղայի չարաճճիությունների վրա, և փոքրիկ հանդիսատեսը շարունակում է մեծ հետաքրքրությամբ հետևել, թե ինչպես է տղան բոլոր ջանքերը գործադրում հանդուգն գողերի հետ պայքարելու համար և ամեն գնով պաշտպանում տունը` «իմ տունն իմ ամրոցն է» անգլիական արտահայտության լավագույն ավանդույթներով։
Ֆիլմը հոլիվուդյան երկնակամար բարձրացրեց Մակկալեյ Կալկինին, իսկ վիթխարի կոմերցիոն հաջողությունը խթան հանդիսացավ, որպեսզի երկու տարի անց նկարահանվի ֆիլմի շարունակությունը` «Տանը միայնակ 2. Նյու Յորքում կորածը»։ 1997թ.-ին էկրան բարձրացավ «Տանը միայնակ 3»-ը, իսկ 2002թ.-ին` 4-րդ մասը, իսկ ահա 2015թ.-ին վերջին ռեմեյքը` «Տանը միայնակ 5. Տոնական կողոպուտ» ֆիլմը։
Քչերը գիտեն, որ Քևինի դեմքի հայտնի արտահայտությունը (բաց բերանով) Էդվարդ Մունքի հայտնի «Ճիչը» նկարին ուղղված ակնարկ է։
Անվանի «Պրոստակվաշինո» գյուղը շատերի համար հարազատ և լիովին իրական է դարձել։ Ուսպենսկու մոտիվներով նկարահանված մուլտֆիլմի սերիաները կարելի է անվանել «տոն, որն ամբողջ տարին մեզ հետ է»` ամառային «Արձակուրդները Պրոստոկվաշինոյում» սերիայից մինչև «Ձմեռը Պրոստոկվաշինոյում»։ Հենց վերջինն էլ Նոր տարվա էկրանների ավանդական հյուրն է` իր անկրկնելի հերոսներով` բարի գյուղական «Շարիկ» շնով, «Մատրոսկին» կատվով, կենդանիների լավագույն ընկեր «Քեռի Ֆյոդորով» և, իհարկե, փոստատար Պեչկինով։
Մուլտֆիլմին նաև յուրահատուկ տոնական հմայք է տալիս «Գոլուբոյ օգոնյոկը», որին սպասում էր Ֆյոդորի մայրը։ Եվ հիմա տարիներ անց միամիտ ու այնքան հարազատ է հնչում «ոչ թե տեխնիկան է հասել, այլ ես ինքս եմ այստեղ հասել դահուկներով» արտահայտությունը։
Քչերը գիտեն, որ բոլորի կողմից սիրված «Պրոստոկվաշինո» մուլտֆիլմի փոստատար Պեչկինի հայտնի կերպարը հորինել է մեր հայրենակից, նկարիչ–մուլտիպլիկատոր Լևոն Խաչատրյանը։
1956թ.-ից Ամանորի գիշերը կարելի է անվանել նաև «դիմակահանդեսային»։ Այսօր դժվար է հավատալ, որ «Կառնավալային գիշերը» մեծն Ռյազանովի առաջին մեծ ու ինքնուրույն ֆիլմն է։ Հետպատերազմյան 50-ական թթ.-ին Ռյազանովը խորհրդային մյուզիքլ նկարեց կրկեսի և բուֆոնադայի տարրերով, ծաղրածուների և աճպարարների ելույթներով` ջազային նվագախմբի ուղեկցությամբ։
Ֆիլմի շնորհիվ անմոռանալի է դարձել Մշակույթի տան տնօրեն Օգուրցովի կերպարը։ Անհնար է պատկերացնել զանգերի ավելի ջերմ ու տոնական սպասում, քան լեգենդար «5 րոպե» երգը` Լյուդմիլա Գուրչենկոյի կատարմամբ։
Քչերը գիտեն, որ ֆիլմի նկարահանման ժամանակ Գուրչենկոյի գոտկատեղի բարակությունը 48 սմ է եղել։
1973թ.-ին, երբ ստեղծվեց «Իվան Վասիլևիչը փոխում է մասնագիտությունը», այն արդեն դիտել էր ավելի քան 60 մլն մարդ։ Պատկերացնու՞մ եք` որքան մարդ է այն դիտել կես դարում։
Չնայած Շուրիկի ավանդական ներկայությանը` ֆիլմը տարբերվում է Գայդայի մյուս կատակերգություններից։ Սա ֆանտաստիկ կատակերգություն է` սատիրայի վառ տարրերով։
Գայլը դահուկ է քշում, Նապաստակը` չմուշկ։ Համատեղ պիրուետները սառույցի վրա գծանշում են «Դե, սպասիր» արտահայտությունը։
Էկրանների ամենահայտնի կենդանիների լեգենդար դիմակայությունն արդիական է ողջ տարվա ընթացքում, սակայն տոների ուղեկից դարձավ հատկապես 8-րդ թողարկումը, որի ավարտը ոչ միայն ամենատոնականն է, այլև խորհրդային տարիների համար` ծայրահեղ ցայտունը. գայլը` մուշտակով, երկար հյուսով, ծխախոտը բերանին, ու հնչում է Նոր տարվա ամենահայտնի զուգերգը` «պատմիր, Ձյունանուշ»-ը։
Քչերը գիտեն, որ հեղինակների մտահաղացմամբ Գայլին պետք է հնչունավորեր Վլադիմիր Վիսոցկին, բայց գեղարվեստական խորհուրդը չհաստատեց նրա թեկնածությունը, և արդյունքում Գայլ դարձավ Անատոլի Պապանովը։
Ճակատագրի հեգնանքով սա առաջին տարին է, որը մենք նշելու ենք առանց Էլդար Ռյազանովի, սակայն ոչ առանց նրա ֆիլմերի։
Այս տարի լրանում է «Ճակատագրի հեգնանքը կամ բաղնիքդ անուշ» ֆիլմի 40-ամյակը։
1976թ.-ի հունվարի 1-ին Կենտրոնական հեռուստատեսությունն առաջին անգամ ցուցադրեց ֆիլմը, այն դիտեց ավելի քան 100 մլն մարդ, իսկ արդեն փետրվարի 7-ին ֆիլմի ցուցադրությունը կրկնեցին «բազմաթիվ հեռուստադիտողների խնդրանքով»։ Դա այն է, ինչ այսօր կոչվում է «կուլտային կինո»։ Սերունդները երգում են հայտնի հերոսների երգերը, որոնք գրվել են Ախմադուլինայի, Ցվետաևայի, Պաստեռնակի բանաստեղծությունների հիման վրա։ 2007թ.-ին Թիմուր Բեկմամբետովը փորձեց նկարահանել «Ճակատագրի հեգնանքը» ֆիլմի շարունակությունը, բայց պարզվեց` առաջին ֆիլմի ուժն ու գեղեցկությունը կրկնելը բարդ կամ նույնիսկ անհնարին նախաձեռնություն էր։
Ինչպես ասվում է ֆիլմի սկզբում, «սա ոչ սովորական պատմություն է, որը կարող էր տեղի ունենալ միայն և բացառապես Ամանորի գիշերը» և ինչպես պարզվեց, այն կարող էր ստեղծել բացառապես Էլդար Ռյազանովը։
Քչերը գիտեն, որ նույնիսկ Լեոնիդ Բրեժնևն է այս ֆիլմի մասին խոսել իր հաշվետու զեկույցում` ասելով, որ «քաղաքաշինությունը բազմազանության կարիք ունի, որպեսզի չկրկնվի ֆիլմի հերոսի պատմությունը, որը ճակատագրի հեգնանքով հայտնվում է ուրիշ քաղաքում, բայց չի կարողանում ուրիշի բնակարանը տարբերել սեփականից»։
