ԵՐԵՎԱՆ, 24 դեկտեմբերի- Sputnik. Sputnik Արմենիա պորտալը զրուցել է փորձագետների հետ` հասկանալու համար, թե այդ իրադարձությունն ինչ հետևանքներ է ունեցել Հայաստանի համար։
Հայաստանի Կոմկուսի կենտկոմի նախկին քարտուղար, Հայաստանի Դեմոկրատական կուսակցության նախագահ Արամ Սարգսյան.
Դեկտեմբերի 25-ին նախորդած իրադարձությունները դրամատիկ բնույթ էին կրում. մենք հասկանում էինք, որ երկիրը ղեկավարելու պատասխանատվությունն իր վրա վերցրած մարդն ուղղակի պատրաստ չէ դրան։ Նա չկարողացավ հաշվարկել քայլերը, որոնք պետք է պահպանեին Խորհրդային Միությունը, դա նրա ուժերից վեր էր։ Գորբաչովը գիտակցաբար կատարեց այն քայլը, որը հանգեցրեց դեկտեմբերի 25-ի գործողություններին։
Մենք իսկույն կորցրինք կենտրոնի հետ կապը։ Այդ իրադարձությունների ֆոնին իշխանության եկան մարդիկ, որոնք բոլորովին պատրաստ չէին երկիրը կառավարելուն, և դրան գումարենք ղարաբաղյան պատերազմը… Այդ ամենը հանգեցրեց մեր միութեական հանրապետությունների հետ լիակատար ապաինտեգրացիայի։ Աշխարհաքաղաքական առումով դա հսկայական հարված էր, որի ազդեցությունը զգացվում է մինչ օրս։
Դեկտեմբերի 25-ի իրադարձությունն անսպասելի չէր, բայց երբ մենք Գորբաչովին տեսանք էկրաններին այն պահին, երբ նա հրաժարվեց նախագահությունից և հայտարարեց, որ ԽՍՀՄ-ը դադարեցնում է գոյությունը, մենք ցնցում ապրեցինք։
Չէ՞ որ մենք ապրում էինք այդ երկրում և համարում, որ այն կարելի է վերակառուցել իր բոլոր թերություններով հանդերձ։ Եթե մենք գնայինք վերակառուցման ճանապարհով, ապա այլ իրավիճակ կլիներ։ Բոլորը զգացին, որ կարող են արտահայտել իրենց գաղափարները, և քաոս տիրեց։
Ռազմավարական և ազգային հետազոտությունների հայկական կենտրոնի ղեկավար, քաղաքական վերլուծաբան Մանվել Սարգսյան.
Ես այդ օրը շատ լավ եմ հիշում։ Հայտարարությունից հետո մենք պոկվեցինք կենտրոնից և արդեն չէինք կարող իմանալ, թե ինչ է տեղի ունենում Մոսկվայում։ Ոչ ոք չգիտեր, թե ինչպես պետք է վարվի հետագայում. դրվեց երկրի պաշտպանության և ֆինանսավորման հարցը։ Մենք անորոշության գիրկն ընկանք։ Բացի այդ, օրհասական էր Ղարաբաղի հարցով հանրաքվե անցկացնելու հարցը։ Հանրաքվեն անցկացվել է Հայաստանի տարածքում, բայց ղեկավարությունը չգիտեր, թե ընդհանուր առմամբ ինչ անել հետագայում։
Լրագրող Մարկ Գրիգորյան.
Հայաստանում ԽՍՀՄ իրավաբանական փլուզումը գրեթե չնկատեցին, որովհետև 1991թ.-ի վերջին մենք արդեն ինքնուրույն էինք ինչպես ֆիզիկական, այնպես էլ հոգեբանական առումով։ Մենք մեզ այլևս ԽՍՀՄ մաս չէինք զգում, թեև Մոսկվան շարունակում էր մեզ համար մնալ մեր աշխարհի փոքրիկ կենտրոնը։ Մենք նեղացել էինք Մոսկվայից, մասնավորապես` ղարաբաղյան հարցում Գորբաչովի դիրքորոշման համար։ Մեզ մոտ ծանր ժամանակներ էին 1988թ.-ի դեկտեմբերի 7-ի երկրաշարժից հետո, Ղարաբաղում Մոսկվայի անորոշության պատճառով, որի հետևանքով իրավիճակն այնտեղ զարգացավ ծանր սցենարով։ ԽՍՀՄ-ի տապալումը շատերի համար նշանակում էր, որ ծանր բեռ է ընկել ուսերից։
