Լաուրա Սարգսյան, Sputnik.
Զուրայի առավոտը սկսվում է տաք խաչապուրուց, որը հենց ինքն է թխում, բայց ոչ թե հայրենի տանը, այլ՝ Հայաստանում։ Թեև Հայաստանն ու Վրաստանը կիպ-կպած հարևան երկրներ են, այնուամենայնիվ Զուրան չի կարողանում հաճախ մեկնել հարազատների մոտ և շատ կարոտում է նրանց: Նոր տարվա նախաշեմին պատրաստվում է նվերներ գնել ու արձակուրդին տուն վերադառնալ`կնոջ և երկու աղջիկների մոտ։
Հայաստանում Զուրան աշխատում է Երևանի հացի փռերից մեկում: Վրացական «Շոթիս պուրի» է թխում, որի անվանումից հայերը միայն «պուրին» են թողել, ինչը վրացերենից թարգմանաբար «հաց » է նշանակում։
«Ինձ այստեղ դուր է գալիս, մարդիկ լավն են, սիրում են վրացական հացը։ Բայց հասկանու՞մ եք՝ քանի ես այստեղ եմ, աղջիկներս` Քեթին և Նաթիան, ինձանից հեռու են մեծանում։ Նաթիան կրտսեր դուստրս է և սիրում է հայկական կոնֆետներ ու լավաշ, հենց դրանք եմ պատրաստվում նվեր տանել նրան, իսկ Քեթին սիրում է ձեր չրերը»,- Sputnik Արմենիա պորտալին պատմում է Զուրան` հմուտ շարժումներով հունցելով խմորը։
Զուրայի նմանները Հայաստանում այդքան էլ շատ չեն, ինչպես նաև շատ չեն այստեղ մշտապես բնակվող վրացիները։ Հիմնականում վրացիները Հայաստանում հայտնվում են խառն ամուսնությունների հետևանքով։
Օրինակ՝ հաճախ է պատահում, որ հայ ասպետը մեկնում է Վրաստան, սիրահարվում մի վրացի գեղեցկուհու և հայրենիք վերադառնում կնոջ հետ։
Ճիշտ այդպիսի պատմություն է տեղի ունեցել 1963թ.-ին Սվետլանա Նամչիվաձեի հետ, որն այսօր գլխավորում է Հայաստանում «Իվերիա» վրացական համայնքը` հիմնված 1997թ.-ին ակադեմիկոս, ֆիզիկոս Նանա Ասատիանիի կողմից։
Հնարավոր է` համայնքի անվանումը պատահական չի ընտրված, քանի որ հնում «իվերիան» կամ «իբերիան» հնագույն թագավորություն է եղել ժամանակակից Վրաստանի տարածքում։ Իսկ հիմա արդեն փոքր վրացական «թագավորությունը» մեր կողքին է` Երևանի սրտում, որի գոյության մասին քչերը գիտեն։
«Գամառջոբաթ» (վրացերեն` «բարև ձեզ» — Sputnik),- սկսեցի ես զրույցը` ի պատասխան լսելով կնոջ հաճելի ձայնը` բարև ձեզ։
«Դպրոցական և ուսանողական տարիներս անցել են Թբիլիսիում։ Հետո շատ հայրենակիցների նման ամուսնացա Հայաստանում։ Եվ արդեն այստեղ ընդունվեցի Երևանի Կոմիտասի անվան պետական կոնսերվատորիա։ Երկար տարիներ աշխատել եմ Երևանի և Էջմիածնի տարբեր երաժշտական դպրոցներում»,- պատմում է Նամչիվաձեն։
Վրացական համայնքում կան մարդիկ, որոնք Հայաստան են եկել տարբեր պատճառներով՝ մեկին ծառայության են նշանակել, մյուսը եկել է դասավանդելու, մեկն էլ` ընտանեկան հանգամանքներից ելնելով։
Այսօր համայնքին կից կիրակնօրյա դպրոց է գործում, որտեղ վրացերեն են ուսումնասիրում ոչ միայն վերաբնակիչների թոռները, այլ նաև՝ էթնիկ հայերը։
Բացի այդ, հրատարակում է «Իվերիա» ամսաթերթը, որը լուսաբանում է համայնքի գործունեությունը, հետաքրքիր պատմություններ պատմում այդքան մոտ և այդքան հեռու հայրենիքից` Վրաստանից։ Հայաստանում վրացիների համար նաև ռադիո կա, իհարկե՝ վրացերեն լեզվով։
«Սկզբում մենք նույնիսկ մշտական տեղ չունեինք, որտեղ կարող էինք հավաքվել։ Հետո Հայաստանի կառավարությունը 2004թ.-ին մշակութային կենտրոն ստեղծեց այստեղ բնակվող բոլոր փոքրամասնությունների համար։ Այժմ թերթը ֆինանսավորում է Հայաստանի մշակույթի նախարարությունը, և մենք շնորհակալ ենք կառավարությանը, որ աջակցում է մեզ»,- նշում է կալբատոնի Նամչիվաձեն։
Այսօր համայնքում շուրջ 150 մարդ է գրանցված։
Կարծրատիպ կա, որ Հայաստանը մոնոէթնիկ երկիր է, և այստեղ այլ ազգություններ չեն բնակվում։ Այդ կարծրատիպը կա ոչ միայն Հայաստանում, այլ նաև՝ Վրաստանում։ «Մերոնք մերոնց մոտ» վավերագրական ֆիլմում այդ թեման արծարծում է լրագրող և գրող Վիկտորյա Մաքսոևան։
«Ես որոշեցի ցույց տալ, որ Հայաստանում նույնպես վրացիներ են ապրում, չէ՞ որ մեզ` հայերիս, Վրաստանում հաճախ ասում են, որ նրանք այստեղ չեն բնակվում։ Մենք, իհարկե, չէինք կարող 40-րոպեանոց ֆիլմում ընդգրկել հարևան երկրում ապրող բոլոր արտասովոր մարդկանց։ Բայց վրացական լսարանի համար հեղափոխական բացահայտում էր այն, որ մենք նրանց պատմեցինք` Հայաստանում անգամ հրեաներ են ապրում»,-պատմում է Մաքսոևան։
Վրացիները նույնպես ունեն կարծրատիպեր, անեկդոտներ հայերի և հրեաների համատեղ բնակության մասին։ Նրանք կարծում են, որ երկու ազգություններն այնքան տարբեր են ու այնքան նման, որ չեն կարող միասին համերաշխ ապրել։
Ֆիլմը պատմում է համայնքի գործունեության մասին, այն մասին, որ Հայաստանում շատ են սիրում վրացական մշակույթը, հատկապես՝ խոհանոցը։ Վերջերս ֆիլմը ցուցադրվել է Թբիլիսիում, շատ շուտով այն կներկայացվի նաև հայ հանդիսատեսին։
