ԵՐԵՎԱՆ, 9 դեկտեմբերի- Sputnik, Արման Վանեսքեհյան. Հայաստանի կառավարությունն անհամբեր սպասում էր Կայունացման և զարգացման եվրասիական հիմնադրամի նիստին։ Սպասվում էր, որ հենց այդ նիստում որոշում կընդունվի 300 մլն դոլար կայունացման վարկի առաջին տրանշը հատկացնելու մասին, որի շուրջ պաշտոնական Երևանը վաղուց բանակցություններ է վարում հիմնադրամի ղեկավարության հետ։ 100 մլն դոլարի առաջին տրանշը հիմնադրամը Հայաստանին կտրամադրի արդեն 2016թ.-ի սկզբին։
Սակայն հիմնադրամի օրակարգում «հայկական հարցը» դրանով չի սպառվում, որովհետև կան նաև Հյուսիս-հարավ ավտոմայրուղու, ջրամբարի (Արմավիրի մարզի Մաստարա գյուղ) կառուցման և երկրում ոռոգման համակարգերի արդիականացման նախագծերըը։ Երևանում կայացած ճեպազրույցի ժամանակ ՌԴ ֆինանսների նախարար Անտոն Սիլուանովը շեշտադրել է ջրամբարի կառուցման համար նախատեսված 25-միլիոնանոց վարկը՝ նշելով, որ կոնկրետ այս դեպքում խոսքը վերաբերում է գյուղատնտեսության զարգացմանը։
Հասկանալի է, որ նման նախագծերը չափազանց կարևոր են Հայաստանին պարենային անվտանգություն ապահովելու տեսանկյունից։ Սակայն այստեղ կարևոր է հիշել, որ Ռուսաստանի դեմ արևմտյան տնտեսական պատժամիջոցներից, ինչպես Թուրքիայի դեմ «պատժիչ» միջոցներ կիրառելու որոշումից հետո Եվրասիական տնտեսական միությունը նախ պետք է որոշի ռուսական շուկայի պարենային ապահովման հարցը։
Առավել ևս, որ Թուրքիայի հետ ունեցած քաղաքական ճգնաժամը ստիպում է սևեռուն ուշադրությամբ, նույնիսկ որոշակի զգուշավորությամբ վերաբերվել նաև Ադրբեջանի հետ ունեցած տնտեսական հարաբերություններին: Իսկ Կրեմլն իր շուկան գյուղատնտեսական ապրանքներով ապահովելու տեսանկյունից ի սկզբանե հույս էր կապել հենց այս երկրի հետ։
Այդ մասին Ռուսաստանի ֆինանսների նախարարը Երևանում չխոսեց։ Իհարկե, դա քաղաքական հարց է, որն ուրիշ կառույցներ են քննարկում և որոշում։ Ամեն դեպքում ԵՏՄ ներդրումային կառույցներն առաջիկայում որոշակի ուշադրություն կդրսևորեն Հայաստանի գյուղատնտեսության նկատմամբ։ Չէ՞ որ Արմավիրում ջրամբար կառուցելուց բացի, Կայունացման և զարգացման հիմնադրամը Երևանին նաև 40 միլիոն դոլար վարկ է տրամադրում ոռոգման համակարգն արդիականացնելու համար։ Դա առաջին հերթին վերաբերում է Արարատյան դաշտին` երկրի, այսպես կոչված, հիմնական շտեմարանին։
Ընդհանրապես, եթե ուշադիր լինենք եվրասիական բանկային և ներդրումային կառույցների գործունեության ֆինանսատնտեսական բաղադրիչների հարցում, ապա կարելի է դրանց հետևում այնհայտ քաղաքական տարր տեսնել։ Այնպես որ հաշվի առնելով տարածաշրջանում ստեղծված իրավիճակը` Հայաստանի կառավարությունը պետք է ակտիվացնի իր գործունեությունը հենց տնտեսության ոլորտում։ Եվ այստեղ կարևոր է եվրասիական կառույցների քննարկմանը ներկայացնել այնպիսի նախագծեր, որոնք առնվազն երեք բաղադրիչ կունենան։
Առաջինը պետք է վերաբերի ԵՏՄ լիիրավ անդամների գյուղատնտեսական, պարենային զարգացմանը։ Երկրորդն այն է (այս մասին հիշատակել է Սիլուանովը), ԵՏՄ այլ անդամներ նույնպես պետք է առավելագույն չափով ներգրավված լինեն նախագծերում։ Եվ ամենագլխավորը։ Նախագիծը պետք է փակի իր ծախսերը, չէ՞ որ ֆինանսական բաղադրիչը բավական կարևոր է։ Սա էլ երրորդն էր…
Ապագային լավատեսորեն նայելու դեպքում ամեն ինչ այսպես կլինի՝ եթե նախագիծն ի սկզբանե այնպես է պլանավորվել, որ վարկի ֆինանսական բաղադրիչը տրամադրում է մի երկիրը, սարքավորումը` մյուսը, ինչ-որ գիտական մշակումները` երրորդը, ապա այդ նախագիծը Կայունացման և զարգացման հիմնադրամի հավանությունը ստանալու բոլոր հնարավորությունները կունենա, և բոլոր անհրաժեշտ ֆինանսներն էլ կներդրվեն նախագծում:
Պետք է հաշվի առնել, որ ցանկացած դեպքում հիմնադրամի աշխատանքում քաղաքական բաղադրիչ կլինի, քանի որ դա վերջին հաշվով գործիք է ողջ ԵՏՄ նախագծի գրավչությունն ավելացնելու համար։ Եվ այդ առումով Հայաստանն իսկապես պետք է ակտիվանա, այլ ոչ թե բողոքի, որ արդեն որերորդ տարին երկիրը ԵՏՄ անդամ է, իսկ տնտեսական արդյունքներ, ինչպես նաև առևտրային առաքումների կտրուկ ավելացում առայժմ չի երևում։
Ի սկզբանե բոլոր տնտեսական հարցերին պետք է ըմբռնումով մոտենալ` հասկանալով, որ ցանկացած նախագիծ հաջողությամբ կզարգանա, եթե ավելի շատ «եվրասիական» կառույցներ ընդգրկվեն իրագործման գործում։ Չէ՞ որ վերջ ի վերջո Եվրասիական տնտեսական միության նպատակը բարդ, ծավալուն տնտեսական հարցերի լուծման գործում համատեղ մոտեցում ցուցաբերելն է:
