ԵՐԵՎԱՆ, 7 դեկտեմբերի — Sputnik. Գոհար Սարգսյան. Ճապոնական առասպելի համաձայն` այդ երկրի կղզիները գտնվում են մեծ լոքո ձկան մեջքին, ու նրա շարժումներից Երկիրը ցնցվում է: Ճապոնիան երկրագնդի սեյսմիկ ակտիվ գոտում է: Տարբեր ժամանակներում այնտեղ ուժեղ ցնցումներ են լինում, որոնք բազմաթիվ ավերածություններ ու զոհեր են պատճառում: Եվ այդ երկրում բոլորը` մեծից փոքր, անկախ կրթական մակարդակից ու պաշտոնից, գիտեն երկրաշարժից հնարավորինս արդյունավետ պաշտպանվելու ձևերը:
Ճապոնիայի բոլոր տներում դռան կողքին դրված է պայուսակ` առաջին անհրաժեշտության պարագաներով: Երբ ցնցումներ են լինում, մարդիկ վերցնում են այդ պայուսակներն ու տնից դուրս փախչում:
Հայաստանը ևս սեյսմիկ ակտիվ գոտում է:
1988 թվական. հայրենի հողն ուժգին ցնցվեց, ու պատերազմական իրավիճակում գտնվող Հայաստանը 2-րդ վճռական հարվածը ստացավ` աղետ, որը կիսատ թողեց ճակատագրեր ու սև գիծ անցկացրեց սերունդների հիշողության միջով: Սպիտակի երկրաշարժը դասեր տվեց, ու միայն տասնամյակներ անց ենք փորձում սերտել դրանք:
«Սպիտակի երկրաշարժի հետևանքով զոհվեց 6000 երեխա: Առաջին ցնցումից հետո ուսուցիչներն ու որոշ տնօրեններ հրահանգեցին փակել դռներն ու պատուհանները, որպեսզի ընդհանուր խուճապ չստեղծվի ու երեխաները դասից չփախչեն: Երկրորդ ցնցման ժամանակ փլատակների տակ մնացին այն երեխաներն ու ուսուցիչները, որոնք հայտնվեցին փակ դռների հետևում»,-Sputnik Արմենիա ռոդիոկայանին տված հարցազրույցում պատմեց ՏԿԱԻՆ «Սեյսմիկ պաշտպանության ծառայություն» գործակալության պետ Հրաչյա Պետրոսյանը:
Ամուր չփակել պատուհանների ճաղավանդակներն ու ելքային դռները. սա մասնագետների հորդորն է կրթական հաստատությունների աշխատակիցներին: Սակայն ոչ բոլորն են հետևում այդ պահանջին, ու չլուծված խնդիրներ են մնում:
Պետրոսյանի խոսքով՝ ՏԿԱԻՆ փրկարարները պարբերաբար տարբեր հաստատություններում տակտիկական ուսումնավարժանք են կազմակերպում և սովորեցնում՝ ինչ պետք է անել երկրաշարժի դեպքում: Ահա մի քանի գործնական խորհուրդ.
«Եթե ցնցումների ժամանակ գտնվում եք առաջին կամ երկրորդ հարկում, անհրաժեշտ է շտապ լքել շենքն ու դուրս գալ բաց տարածք: Իսկ եթե վերևի հարկերում եք, շքամուտք դուրս գալը, առավել ևս՝ վերելակ նստելը խիստ վտանգավոր է, պետք է մնալ վերևում մինչև ցնցումների ավարտը: Ավելի ապահով է կանգնել հիմնական պատերի մոտ կամ մտնել սեղանի տակ՝ ամուր բռնելով սեղանի ոտքերից: Դա կպաշտպանի ձեզ պոկված բեկորներից ու տարբեր իրերից»,- ասաց Հրաչյա Պետրոսյանը:
Սպիտակի երկրաշարժի ժամանակ փրկարար ուժեր եկան աշխարհի տարբեր երկրներից, սակայն դա համակարգված աշխատանք չէր: Երկրաշարժի առաջին րոպեներից անձնուրաց աշխատում էին Հայաստանի բնակիչները, սակայն փորձի և արտակարգ իրավիճակներում գործելու տարրական գիտելիքների պակասը բացասաբար էր անդրադառնում փրկարարական աշխատանքների արդյունավետության վրա:
«1988 թվականի երկրաշարժը ցույց տվեց, որ մենք փրկարար ծառայություն չունենք, և երկրաշարժից հետո միջազգային կազմակերպությունները որոշեցին միջազգային որոնողափրկարարական թիմ ստեղծել: Մենք այս տարի սեպտեմբերին դարձանք այդ թիմի անդամ, թիմում 32 երկիր է ընդգրկված: Մենք այսօր ունենք միջազգային չափանիշներին համապատասխան թիմ: Եթե, Աստված մի արասցե, մեծ երկրաշարժ է լինում, ՄԱԿ-ի անդամ բոլոր թիմերը միավորվում են և միասին աշխատանքներ իրականացնում»,- նշեց Հայաստանի ՏԿԱԻ նախարար Արմեն Երիցյանը:
Հայաստանի պատրաստված ու անհրաժեշտ տեխնիկայով զինված փրկարարական ուժերի օգնության կարիքն այժմ ունենում են աշխարհի տարբեր երկրներում:
«2010 թվականի ամռանը Ռուսաստանում աննախադեպ տաք եղանակի պատճառով մի շարք կետերում անտառային հրդեհներ գրանցվեցին: Հայաստանից մեկնեց 28 հոգանոց փրկարարական խումբն ու պատվով կատարեց իր առջև դրված խնդիրը: Նիժնի Նովգորոդում, օրինակ, բնակչությունն օրհնեց մեր փրկարարներին արագ հրդեհաշիջման համար: Իսկ այն ժամանակ ՌԴ նախագահ Դմիտրի Մեդվեդևն արիության մեդալով պարգևատրեց ինձ»,-պատմում է ՏԿԱԻՆ հայ-ռուսական մարդասիրական արձագանքման կենտրոնի տնօրեն Պավել Գյոզալյանը:
Խորհրդային տարիներին Հայաստանի սեյսմիկ վտանգը գնահատվել էր 7-8 բալ: Ուստի շենք-շինությունները կառուցվել էին ըստ այդ գնահատականի: Սպիտակի երկրաշարժը ցույց տվեց, որ իրական սեյսմիկ պոտենցիալը կազմում է 10 բալ:
Սակայն որքան էլ ոլորտի պատասխանատուները նշեն, որ կառուցվում են սեյսմակայուն շենքեր, միևնույն է, երկրում դեռ կա վթարային ու ոչ նորմատիվային շենքերի խնդիրը:
