ԵՐԵՎԱՆ, 29 նոյեմբերի — Sputnik. Երկրի վրա դեռ բազմաթիվ անկյուններ կան, որտեղ քաղաքակրթության բարիքները չեն հասել: Սակայն գնալով դրանց թիվը պակասում է, քանի որ տեխնոլոգիաների զարգացման և գլոբալիզացիայի պայմաններում գնալով բարդանում է ինքնատիպությունը պահպանելը: Այս առումով օրինակելի է Ճապոնիայի փորձը, որին հաջողվել է համատեղել մշակութային ավանդույթներն ու բարձր տեխնոլոգիաները, ընդ որում` պահպանելով սեփական առանձնահատկությունը:
Օրինակ` Ճապոնիայի ռոբոտոտեխնիկայի ոլորտի վերջին ձեռքբերումը թրակրի նմանակի ստեղծումն է, մի սարք, որը կարողանում է կրկնօրինակել սամուրայի շարժումներն ու վարպետորեն կտրատել տարբեր առարկաներ` օգտագործելով հին ճապոնական տեխնիկան:
Ճապոնական մշակույթի ինքնատիպությունը պահպանած ոլորտներից մեկը երաժշտությունն է: Ավանդական գործիքների` կոտոյի և շամիսենի հետ մեկտեղ չպետք է մոռանալ շակուհաչիի` բամբուկից պատրաստված կես մետր երկարություն ունեցող սրնգի մասին: Այդ երաժշտական գործիքն ավելի քան հազար տարվա պատմություն ունի, և իր հասակակից դուդուկի նման շակուհաչին աշխարհում հայտնի է դարձել միայն վերջերս: Ինչպես և դուդուկի դեպքում, շակուհաչիի հնչողությունը հանրաճանաչ դարձավ միայն ֆիլմերում հնչելուց հետո։
Շակուհաչիի պատմությունն արտասովոր և չափազանց հետաքրքիր է. հնում սամուրայները, որոշելով աշխարհիկ կյանքից հանգստանալ, գնում էին վանքեր, որտեղ թրի փոխարեն շակուհաչի էին ստանում և փորձում դրա շնորհիվ պայծառանալ: Սամուրայները, շակուհաչի նվագելով, ժամերով մեդիտացիա էին անում այգում, ինչն էլ, որոշ տվյալների համաձայն, բերեց նրան, որ այդ գործիքը կարելի է նվագել ինչպես կանգնած, այնպես էլ նստած:
Եվ ահա երաժշտության ձայները հասան Երևան: Մենակատար և ուսուցիչ, կոմպոզիտոր և ճապոնական ավանդական երաժշտություն կատարող Իրիե Յոսուկեն, Երևան ժամանելով, որոշել է հայ հանդիաստեսին ուրախացնել շակուհաչի նվագելու իր վարպետությամբ: Վարպետը, որին Ճապոնիայում սենսեյ կանվանեին, ճապոնական մշակույթի «Հիկարի» կենտրոնում կատարեց ինչպես ավանդական մեղեդիներ, այնպես էլ հեղինակային երաժշտություն: Սենսեյը ներկայացրեց նաև ճապոնական երաժշտության պատմությունը, դրա զարգացման և կայացման ուղին։
«Հնում շակուհաչի նվագում էին մենության մեջ` միավորվելու համար բնության և աշխարհի հետ: Սակայն այսօր ավելի հաճախ կարելի է շակուհաչի տեսնել ջազ համույթներում ու խմբերում, որոնք սրնգի հնչողությունն օգտագործում են դասական երաժշտությունը նորովի ներկայացնելու համար»:
Շակուհաչին հնչեց նաև Sputnik Արմենիա ռադիոկայանի եթերում: Իրիեն պատմեց նաև իր ստեղծագործական ուղու մասին, այն մասին, թե ինչպես ծնվեց սերը դեպի երաժշտական այդ գործիքը: Ինչպես և ճապոնացիներից շատերը, Իրիեն շարունակել է իր նախնիների գործը և պապիկի օրինակին հետևելով` սկսել է նվագել շակուհաչի։ Նվագելիս գլխի շարժումների տեխնիկան նա սովորել է երեք տարում, քանի որ գլխի շարժումից կախված` շակուհաչիի ձայնը փոխվում է։
Սենսեյ Իրիեն շակուհաչի է նվագում արդեն 20 տարի։
Ոմանց համար դա մի ամբողջ կյանք է, սակայն ճապոնացիների համար այդքան ժամանակ է պետք, որպեսզի մարդը ճանաչի իրեն ու իրեն շրջապատող աշխարհը։ Կցանկանայի ընդօրինակել ճապոնացիների` բնության հետ ներդաշնակության հասնելու կարողությունը, չէ՞ որ հենց դա է առանձնացնում նրանց մոլորակի մյուս բնակիչներից:
