Ֆրանց Վերֆելի «Մուսա լեռան քառասուն օրը» ստեղծագործությունն ընթերցելիս դժվար է հավատալ կատարվածի իրական լինելուն: Սակայն այսօր Լիբանանի տարածքում կա մի գյուղ, որտեղ բնակվում են վեպի հերոսների հետնորդները:
Մուսա լեռան հայկական գյուղերի պաշտպանությունը ղեկավարել է Մովսես Տեր-Գալուստյանը, ով դարձել է վեպի գլխավոր հերոսը` Գաբրիել Բագրատյան անունով: Հետագայում դառնալով ֆրանսիական բանակի գեներալ-ադյուտանտ` Տեր-Գալուստյանը ողջ մնացած հայրենակիցների հետ միասին ներկայիս Լիբանանի տարածքում ստեղծում է Այնճար քաղաքը:
Այսօր, գտնվելով Սիրիայի սահմանին մոտ, Այնճարն օգնում է սիրիահայերին բնակություն հաստատել Լիբանանում: Փախստականների մեծամասնությունն աշխատանք և օթևան է գտել այնճարցիների տներում: Ի տարբերություն Բեյրութում բնակվող հայերի` այնճարցիները փախստականների նկատմամբ բավականին հանդուրժողական վերաբերմունք ունեն:
«Մենք պատրաստ ենք ընդունել և օգնել Սիրիայի մեր բարեկամներին, չէ՞ որ նրանք հանգամանքների զոհ են դարձել», — ասում է Այնճարի բնակիչ Արմինե Արմենակյանը, ով զբաղվում է սիրիահայերի բնակեցմամբ:
Ընդ որում Արմինեն նշում է, որ ավելի լավ կլիներ, եթե սիրիահայերը պատմական հայրենիք վերադառնային: Ու թեև փախստականների մեծամասնությունը նախընտրում է մնալ Այնճարում, որտեղ նրանց օգնում է հայ համայնքը, մի մասը, այնուամենայնիվ, փորձում է մեկնել Եվրոպա: Այդ ընտանիքներին հազվադեպ են օգնում տոմս գնել` ի տարբերություն նրանց, ովքեր որոշում են Հայաստան վերադառնալ:
Նման գործողությունները բնորոշ են Այնճարի բնակիչներին, քանի որ նրանց մեծամասնությունն աչքի է ընկնում հայրենասիրությամբ: Բազմաթիվ երիտասարդ այնճարցիներ տեղափոխվում են Հայաստան և Ղարաբաղ` ի հեճուկս սպասվող դժվարությունների: Չնայած լեզվական խոչընդոտներին (Լիբանանի հայերը խոսում են արևմտահայերեն և չգիտեն ռուսերեն)` այնճարցիների նոր սերունդը նախընտրում է հայկական բուհեր ընդունվել` համոզված լինելով, որ ավելի լավ է Հայաստանում վճարել կրթության համար, քան աշխարհի մեկ այլ երկրում:
Հետաքրքիր է, որ փախստականների հարցում Բեյրութում բնակվող հայերը հակառակ կարծիք ունեն:
«Լիբանանն ի վիճակի չէ սոցիալական օգնություն ցուցաբերել իր բոլոր քաղաքացիներին, ուր մնաց` սիրիացի փախստականներին: Ինչու՞ է մեր կառավարությունը փախստականների մասին ավելի շատ մտածում, քան մեր», — հարցադրում է անում Բեյրութի բնակիչ Կամի Կոջիկյանը:
Կամիի դժգոհությունը հասկանալի է, քանի որ Բեյրութի սիրիացի փախստականները մեծ մասամբ զբաղվում են մուրացկանությամբ և հազվադեպ են օրինական աշխատանք գտնում: Բացի այդ, մայրաքաղաքը տառապում է գերբնակեցումից, քանի որ սիրիացիների հիմնական մասն ուղղվում է հենց դեպի Բեյրութ` ավելի լավ ապրուստ գտնելու հույսով: Եվ լիբանանցիների համար ավելի սարսափելի հնչեց Պան Գի Մունի` անցյալ շաբաթ հայտնած նորությունը: ՄԱԿ-ի հաշվարկներով` Լիբանանի բնակչության ավելի քան մեկ քառորդը սիրիացի փախստականներն են:
