«Дети Пикассо» («Պիկասոյի երեխաներ») խումբը ստեղծվել է 1990-ական թվականներին Մոսկվայում և գրեթե միանգամից հայտնի դարձել ռոքնռոլային դրայվի և էթնիկ մոտիվների շնորհիվ: 2007-ին խմբի հիմնադիրները` քույր և եղբայր Գայա և Կարեն Հարությունյանները, բնակություն են հաստատել Եվրոպայում:
Sputnik-ը խմբի հիմնադիր, կիթառահար Կարեն Հարությունյանի հետ զրուցել է հայկական երաժշտության հոգևոր ուժի, աղետների կանխագուշակումների և Մերձավոր Արևելքի փախստականներին օգնության մասին:
- Ձեր նոր ալբոմը ներծծված է Հայաստանի մեղեդիներով: Նա, անկասկած, «Дети Пикассо»-ի ամենալուրջ աշխատանքն է: Ի՞նչ է Ձեզ ոգեշնչել դրա ստեղծման համար:
— Ալբոմը գրելու ոգեշնչման աղբյուրը կարոտն է հարազատ հայկական մեղեդիների նկատմամբ: Որտեղ էլ ապրի մարդը, պատմական արմատները ձգում են նրան: Մինչև այդ ալբոմը ձայնագրելը մենք զբաղված էինք մեր այլ նախագծով`«Wattican Punk Ballet»-ով: Այդ նախագծի երգերը անգլերեն են: Թեև անգլերենը շատ հարմար լեզու է երգերի ձևաչափի համար, պոետիկ արտահայտման նման խորություն, ինչպես հայերենի և ռուսերենի դեպքում, անգլերենի պարագայում չկա:
Ինչ-որ մի պահի մենք այդ խորության կարիքը զգացինք: Կարելի է ասել` օդի պես: Մեզ ոգեշնչել են նաև մեր նոր երաժիշտները` տավղահար Անաստասիա Ռազվալյաևան և թմբկահար Արոն Պորտելեկին: Իհարկե, ձայնագրությանը մասնակցել են նաև ուրիշ երաժիշտներ, բայց ներկայիս «Дети Пикассо»-ի հիմնական կազմը քառյակ է` չորս երաժիշտ:
- Ես ստույգ գիտեմ, որ Ձեր նոր ստեղծագործությունը «ֆոլք» անվանելը միանգամայն սխալ է: Դրա մեջ կա խորություն, թախիծ և, անշուշտ, լուսավոր թախիծ և այլ զգացմունքների մի ամբողջություն: Պատմեք մեզ Հայաստանի երաժշտական ավանդույթների հետ կապի մասին:
— Այո, իհարկե, սա ֆոլք չէ սովորական իմաստով: Մենք երբեք չենք ձգտել դրան: Ավելի շուտ «Motherland» ալբոմը կարելի է դասել world music կատեգորիային (էթնիկ արմատներով երաժշտության ընդհանուր անվանումը, որը կապված չէ արևմտյան երաժշտության հետ — Sputnik): Ալբոմներ ձայնագրելիս մեր վաղեմի հայեցակարգն է «երաժշտական ճանապարհորդությունը», որի հիմնական հաղորդիչը Ձայնն է և Երևակայությունը:
Մարդը երաժշտություն լսելիս պետք է այնքան ընկղմվի դրա մեջ, որպեսզի որոշ ժամանակ մոռանա շրջապատող աշխարհի մասին և դուրս գալով այդ վիճակից` իրեն փոխված զգա: Դա նման է լավ ֆիլմի, որի դիտումից հետո վառվում է լույսը, և դու հասկանում ես, որ արդեն նախկինը չես: Դա որոշակի մոգական փորձ է:
Հայաստանի ավանդույթների հետ կապի առիթով կարելի է ասել, որ հիմնական ազդեցությունը մենք ստացել ենք մեր հարազատներից: Առաջին հերթին` մեր մորից: Մեր մայրը, տատիկը և նախատատը հիանալի ձայն ունեին և կատարելապես տիրապետում էին դրան:
Նրանք հայկական ֆոլք երաժշտության իրական կրողներ էին:
Մորական կողմից մեր նախնիները կաթոլիկ հայեր են` Ալաշկերտից: 1845թ.-ին նրանք տեղափոխվել են Արևելյան Հայաստան: Մեր տատի` Անահիտ Մեյրոյանի ձայնը ձայնագրվել է անհետացող ժողովրդական երգերի պահպանման ծրագրի իրականացման ժամանակ: Դա եղել է մոտավորապես 20-րդ դարի 70-ականներին, և այդ ձայնագրությունները պահպանվում են Հայաստանի պետական արխիվում: Մեր երազանքն է մի օր գտնել դրանք:
— Դուք հաճա՞խ եք լինում Հայաստանում: Ի՞նչ տպավորություններ ունեք այդ երկրից` Եվրոպայի հետ համեմատ:
— Մենք ամեն տարի լինում ենք Հայաստանում: Հայաստանը թե´ Եվրոպա է, թե´ Կովկաս, թե´ Մերձավոր Արևելք: Ընդ որում, գրեթե բոլոր գիտեն ռուսերեն: Այսինքն կարելի է ասել, որ Ռուսաստանի հետ հստակ կապ կա: Դա բացարձակ եզակի գործոն է: Միաժամանակ Հայաստանն ունի իր յուրօրինակ էությունը և ոգին: Մեր մոլորակում երկրորդ նման վայր չկա:
Եվրոպայում մենք հաճախ ենք հանդիպում մարդկանց, որոնք մոտենում են մեր համերգներից հետո և ասում, որ բազմիզս եղել են Հայաստանում և երբեք չեն հանդիպել նման հիանալի մարդկանց և ցանկանում են կրկին վերադառնալ: Դա հատկապես հաճելի է լսել մարդկանցից, որոնք հայկական արմատներ չունեն:
Մարդիկ Հայաստանում կենսախինդ են, գթասիրտ, խորը: Բնությունը նույնպես յուրահատուկ է, իր տեսակի մեջ եզակի: Եվրոպայում շատ հիանալի վայրեր կան` լեռներ, ծովեր, անտառներ, լճեր, ջրվեժներ: Բայց, այնուամենայնիվ, Հայաստանի համն ու հոտը մարդկային գործոնն է:
— Դուք համագործակցել եք հայտնի գերմանական «Einsturzende Neubauten» խմբից Ալեքսանդր Հաքեի հետ: Միաժամանակ բեռլինյան երաժիշտները դեռ 1985թ.-ին ունեին «Armenia» ստեղծագործությունը: Որտեղի՞ց նման հետաքրքրություն Հայաստանի նկատմամբ:
— «Einstürzende Neubauten»-ը մի քանի երգ ունի, որոնք շոշափում են հայկական թեմատիկան` «Armenia», «Ein Seltener Vogel», «Nagorny Karabakh»: Մեր ընկեր, բասահար Ալեքս Հաքեն թուրք ռեժիսոր Ֆաթիհ Աքինի «Սպի» ֆիլմի երաժշտության հեղինակն է:
Որքան էլ տարօրինակ հնչի, բայց այդ ամենը վոկալիստ Բլիքսա Բարգելդի սիմվոլիզմն է, նրա տարվելը խոսքերի դինամիկայով: Օրինակ` Լեռնային Ղարաբաղի մասին երգի դեպքում նրան պարզապես դուր է եկել այդ բառակապակցության հնչողությունը: Բայց, իհարկե, ամեն ինչ այդքան հասարակ չէ, առավել ևս, որ նրա երգերում շատ ենթատեքստ կա:
Օրինակ` «Հայաստան» երգը, որը թողարկվել է 1985թ.-ին, հագեցած է արդյունաբերական աղմուկով և կայուն գվվոցով, տոնային ֆոնի ինդուստրիալ ձևափոխմամբ և օստինատոյով, որը բնորոշ է հայկական դուդուկի հնչողությանը: Մեր կարծիքով` այդ երգը կանխագուշակել է Հայաստանում 1988թ.-ի երկրաշարժը: Շատերը կարծում են, որ երգը գրվել է ավերածությունների սարսափի ազդեցությամբ (խմբի անվանումը գերմաներենից թարգմանաբար նշանակում է «Ինքնավերվող նորակառույցներ»), բայց այն ավելի շուտ է գրվել:
— Ծրագրու՞մ եք համագործակցել այլ հայ երաժիշտների հետ, օրինակ` Սերժ Թանկյանի:
— Առայժմ չենք նախատեսում համագործակցել այլ հայ երաժիշտների հետ: Դա հեշտ չէ, որովհետև նրանք աշխարհագրական առումով հեռու են մեզանից: Սերժ Թանկյանին շատ հարգում եմ, և հույս ունենք ինչ-որ մի օր համագործակցել նրա հետ: Ամեն ինչ Աստծո ձեռքում է:
-Կա՞ տարբերություն այն մարդկանց միջև, որոնք գալիս են Ձեր համերգներին Հայաստանում, Ռուսաստանում և Եվրոպայում:
— Այո, իհարկե: Յուրաքանչյուր ազգ իր կոլորիտն ու խառնվածքն ունի, և տարբեր երկրներում մեզ տարբեր կերպ են ընդունում, բայց ամենուրեք` շատ ջերմ: Ֆրանսիայում, Ավստրիայում և Նորվեգիայում, օրինակ, հանդիսատեսը շատ զուսպ է, բայց ուշադիր և երաժշտական առումով զարգացած, իսկ Բալկաններում շատ ակտիվ է և բաց:
Բայց հիմա մենք անհամբերությամբ սպասում ենք մեր հանդիսատեսին Սանկտ Պետերբուրգում, որտեղ կներկայացնենք մեր նոր ալբոմը «Էրարտա» ժամանակակից արվեստի թանգարանի բեմում և Մոսկվայում հոկտեմբերի 31-ին` Նկարչի կենտրոնական տանը: Օրերս Բուդապեշտում տեղի է ունեցել մեր նոր տեսահոլովակի պրեմիերան, և դա շատ հետաքրքիր էր, որովհետև այդ համերգի հատուկ հյուրը լարային խումբ էր, որը հիանալի ներգրավվել էր կենդանի հնչողության մեջ:
- Եվրոպայում երաժիշտների կյանքն ինչո՞վ է տարբերվում այն պայմաններից, որոնցում նրանք աշխատում են, օրինակ, Ռուսաստանում կամ Հայաստանում:
— Ցավոք, Ռուսաստանում և Հայաստանում երաժիշտների մասնագիտությունն առաջին հերթին ասոցացվում է ռեստորանում աշխատանքի հետ: Եվրոպայում նման բան չկա: Եթե դու երաժիշտ ես, ապա հնարավորություն ունես ցույց տալ այն, ինչ անում ես: Կա աճի և զարգանալու հնարավորություն: Եթե Եվրոպայում քո երգերը հնչում են ռադիոյով և հեռուստատեսությամբ, ապա դու կանոնավոր կերպով ստանում ես հեղինակային վճարումներ, և դա կարևոր աջակցություն և գործոն է:
Ռուսական հեղինակային միությունը հաշվի է առնում միայն հենց միության շահերը, բայց ոչ երաժիշտների շահերը:
Եվրոպայում գոյություն ունի նաև դրամաշնորհների համակարգ և աջակցություն տաղանդավոր երաժիշտներին, և ոչ միայն ակադեմիական կամ ջազային, այլ նաև նրանց, որոնք զբաղվում են էքսպերիմենտալ երաժշտությամբ: Հեռուստատեսությամբ և ռադիոյով հետաքրքիր հաղորդումներ են թողարկվում անհայտ, բայց տաղանդավոր խմբերի մասին:
Դրա հաշվին անկախ երաժշտական բեմն ապրում է և զարգանալու հնարավորություն ունի, իսկ երիտասարդության ճաշակը հարստանում է և կատարելագործվում:
- Եվրոպական կյանքում բացասական կողմեր կա՞ն:
— Եվրոպայի թերությունները ծայրահեղություններն են: Հունգարիայում, օրինակ, երաժիշտը պետք է նվագի 10 խմբում, որպեսզի պահի ընտանիքը: Իսկ ավելի հարուստ եվրոպական երկրներում երաժիշտներին ընձեռվում են բոլոր հնարավորությունները ստեղծագործական աճի համար, բայց հաճախ տեղի չի ունենում հոգևոր աճ: Հոգևոր աճը հաճախ տեղի է ունենում այն ժամանակ, երբ անձը դժվարություններ է հաղթահարում իր ճանապարհին:
Պետական դրամաշնորհները համադարման չեն: Բավական է ընդամենը նոր սերնդի մեջ սեր դաստիարակել արվեստի և իրական արժեքների նկատմամբ: Այդ դեպքում ևս տաղանդավոր երաժիշտն ապագայում կունենա իր ունկնդիրը: Եվ նման հասարակությունը, անկասկած, ավելի կատարյալ և ներդաշնակ կլինի: Մշակույթը կփրկի աշխարհը:
- Վերջերս Հունգարիա են գնացել տասնյակ հազարավոր փախստականներ Մերձավոր Արևելքից և Աֆրիկայից: Դուք առնչվե՞լ եք նրանց հետ: Գուցե եղե՞լ են ինչ-որ պատմություններ:
— Հիշելով հարյուրամյա վաղեմության պատմությունը, երբ Ցեղասպանության ժամանակ մեծ թվով հայեր ապաստան գտան Սիրիայում, մենք չէինք կարող անտարբեր մնալ այդ մարդկանց նկատմամբ: Ուստի մեր բարեկամների` հունգարահայերի հետ մենք փախստականների հոսքի շրջանում Քելետի կայարան տարանք մթերք, հագուստ և առաջին անհրաժեշտության պարագաներ: Բաժանեցինք այդ ամենը…
- Պատմեք այլ երաժշտական նախագծերի մասին: Օրինակ` շատ հետաքրքիր է, թե ինչ է «Wattican Punk Ballet»-ը:
– «Wattican Punk Ballet»-ը մեր զուգահեռ նախագիծն է, որը մենք ստեղծել ենք այն շրջանում, երբ «Дети Пикассо»-ն անորոշ վիճակում էր: Դա խելահեղ, էներգայով լի ֆրիք ռոք դուետ է` հզոր հոգեդելիկ հնչողությամբ: Ընդհանրապես մենք դուետ ենք մտածել, որը պետք է հնչի որպես նվագախումբ, և նյութի գործիքավորման մեր բոլոր գիտելիքները ներդրել ենք այդ փոքրիկ խմբի մեջ:
Տվյալ պահին մենք թողարկել ենք «Playground» ձայնասկավառակը և համերգային DVD, որովհետև այդ նախագիծը շատ ուժեղ վիզուալ տարրեր ունի:
Բացի այդ, մենք պարբերաբար համագործակցում ենք նորվեգացի և գերմանացի գործընկերների հետ: Դրանք շատ հետաքրքիր ստուդիական աշխատանքներ են, որոնք ընթացքում մենք շատ բան ենք սովորում և սովորեցնում:
