Հայաստանի կրթության և գիտության նախարար Արմեն Աշոտյանը Sputnik Արմենիա պորտալին տված հարցազրույցում պատմել է, թե ինչով է նոր ուսումնական տարին տարբերվում նախորդներից, հերքել է Հայաստանի կրթական համակարգում փոփոխությունների մասին լուրերը, ինչպես նաև խոստովանել է, թե ինչու են նրա երեխաները ոչ պետական դպրոց հաճախում։
– Պարոն նախարար, ինչո՞վ է 2015-16 նոր ուսումնական տարին տարբերվում նախորդներից։
– Դա հերթական ուսումնական տարին է` հին խնդիրների նոր նախաձեռնությունների տարի։ Սովորաբար կրթության ոլորտի խնդիրները շատ երկար են լուծվում, քանի որ դրանց հիմնական մասը տարիներով կուտակվում է, և մի ակնթարթում այդ բոլոր «գորդյան հանգույցները» կտրելն անհնար է և վտանգավոր։ Հայկական ժամանակակից դպրոցի համակարգը հիմնված է երեք հիմնական կետերի վրա` դպրոցի ազգային ինքնություն, խորհրդային դպրոցի բարի ավանդույթներ և արդիականություն, այսինքն` ընդհանուր եվրոպական կրթական տարածքում գտնվելու ցանկություն։
Հայաստանը միշտ փորձում է տեղայնացնել հաջողության նույնիսկ ամենագլոբալ պատմությունները։ Ցանկացած ամենահաջողված փորձ, որն անցկացվել է մեկ այլ հողում և ուրիշ մարդկանց հետ, միշտ չէ, որ հաջողվում է այլ երկրներում։ Վերջին տարիներին մենք, հետևելով Բոլոնյան գործընթացի հիմնական սկզբունքներին, միշտ փորձում ենք դրանք տեղայնացնել։
– Իրականությանը համապատասխանու՞մ են այն լուրերը, թե Հայաստանում ավագ դպրոցը կվերանա, և դպրոցական կրթությունը կրկին տասնամյա կդառնա։
– Ես պարբերաբար լսում եմ դա նախարարի պաշտոնին գտնվելու յոթ տարիների ընթացքում։ Դա չի համապատասխանում իրականությանը։ Մենք անցել ենք տասներկուամյա ուսուցման, ավարտել ենք մեր հասարակությունում տարբեր կերպ ընկալված բարեփոխումների կառուցվածքային փուլը։
Այսօր ավելի արդիական է կրթության կոնտենտի խնդիրը։ Մենք դպրոցական ծրագրի վերանայման նոր, հավակնոտ նախագիծ ենք սկսել, քանի որ վերլուծությունը ցույց է տալիս, որ Հայաստանի հանրակրթական դպրոցի ծրագիրը գերբեռնված է ինչպես առարկայական, այնպես էլ թեմատիկ առումներով, թույլ են արտահայտված միջգիտական կապերը։
Ցավոք, երեխային ամեն ինչ հնարավոր չէ սովորեցնել նույնիսկ 12 տարվա ընթացքում։ Կարևոր է երեխային սովորեցնել սովորել ողջ կյանքում, «soft skills» զարգացնել, սովորեցնել որոշումներ կայացնել և պատասխանատվություն ստանձնել։ Դրա օրինակ է շախմատ առարկան` հայկական կրթական համակարգի բացառիկ պրոդուկտը, որը մենք ենք ստեղծել և արտահանել։ Դա արդեն հայկական կրթական համակարգի յուրօրինակ ապրանքանիշն է, որը միջազգային մեծ ճանաչում և հետաքրքրություն է վայելում։ Դա վերջին տարիների միակ բարեփոխումն է, որի շուրջ ազգային համաձայնություն կա։
– Չնայած Հայաստանի կրթական հասցեին արված բուռն քննադատությանը` մեր աշակերտները փայլուն արդյունքներ են ցույց տվել տարբեր երկրներում անցկացված դպրոցական օլիմպիադաներում։ Ինչպե՞ս կբացատրեք այդ ֆենոմենը։
– Մեր դպրոցականները վերջին տարիներին ամենաբարձր մակարդակով են հանդես գալիս միջազգային օլիմպիադաներում։ Մենք ֆավորիտների շարքում ենք։ Դա կատարվող բարեփոխումների հաջողված լինելու անուղղակի ցուցանիշ է։
– Այո, անշուշտ, հայ ժողովուրդը շատ տաղանդավոր է, և մեր երեխաներն են շատ տաղանդավոր։ Բայց միշտ չէ այդպես եղել։ Ինչու՞ 90–ականներին–2000–ականների սկզբում նմանատիպ հաջողություններ չենք ունեցել։ Մեր առարկայական օլիմպիադաներում նվաճած օլիմպիական մեդալները սառցաբեկորի գագաթն է, որը ցույց է տալիս, որ բարեփոխումներն ընթանում են, և որ մենք դժվարությամբ, բայց փորձում ենք ցանկալի արդյունքների հասնել։ Կրթության ոլորտն ընդհանրապես մեծ ներդրումներ է պահանջում։ Եթե դուք համեմատեք մեր արդյունքները ֆինանսավորման ցուցանիշների հետ, ապա կտեսնեք, որ ամեն տարի մենք փոքրիկ հայկական հրաշք ենք ստեղծում։
– Ինչպե՞ս եք գնահատում կրթության որակը Հայաստանում։
– Իսկ ինչպե՞ս եք վերաբերվում դպրոցներում սովորելուն դպրոցականների հոր տեսանկյունից։ Չէ՞ որ ձեր երեխաները սովորում են ոչ պետական դպրոցում։
– Իմ երեխաները հաճախում են պետության մասնակցությամբ ստեղծված «Այբ» դպրոց։ Դրա ստեղծմանը մի փոքր ես էլ եմ մասնակցել։ Ես, որպես քաղաքացի, օգտվում եմ այն բարեփոխումների պտուղներից, որոնք մենք կատարել ենք։
– Այսինքն, հանրային դպրոցներն ավելի լավն են, քան պետականնե՞րը։
– Ոչ, բոլորովին։ Տարրական դպրոցում կրթության որակն ավելի շատ կախված է հիմնական մանկավարժից։ Իմ որդին առաջին դասարան է գնացել պետական դպրոցում, և այդ դասարանն անվանել էին «նախարարի դասարան»։ Ես չեմ պատրաստվում և ամբողջ կյանքում կրթության նախարար չեմ աշխատելու և չեմ ուզում, որ իմ երեխաներն արհեստական միջավայրում մեծանան։ Ցավոք, հասարակական և մանկավարժական մտածողությունը ոչ ադեկվատ է ձևավորում պաշտոնյաների ընտանիքների երեխաների հոգեբանությունը։ Իսկ «Այբ»–ում նրանց նկատմամբ վերաբերմունքը հավասար է, նույնիսկ, ես կասեի` պահանջող։
– Եկեք պաշտոնական ձևաչափից անցնենք «առանց փողկապի» ձևաչափի։ Ձեր սիրած օծանելիքը։
— Անձնական հարց է, բայց կպատասխանեմ։ Ես չունեմ սիրած օծանելիք, քանի որ այն արտահայտում է իմ տրամադրությունն ու հնարավորությունները։ Երբեմն ես ինքս եմ օծանելիք գնում, երբեմն` կինս։
– Ո՞ր մակնիշի մեքենա եք նախընտրում։
– Մեքենաներ չեմ սիրում։ Մեքենան ինձ համար իսկապես փոխադրամիջոց է` նվազագույն հարմարավետություն և անվտանգություն։ Հաշվի առնելով, որ ես հաճախ եմ ուղևորվում Հայաստանի մարզեր, Ջավախք և Արցախ` իմ մեքենան ամենագնաց է։
– Իսկ ո՞րն է Ձեր սիրած մարզաձևը։
– Սիրում եմ խաղալ բասկետբոլ և վոլեյբոլ, իսկ դիտել` ֆուտբոլ։
– Գիրք, որը ձեզ վրա մեծ տպավորություն է գործել։
– Լավ հարց չէ։ Չեմ հասկանում այն մարդկանց, ովքեր պատասխանում են այդ հարցին։ Այդպիսի գրքերը շատ են։
– Իսկ ֆի՞լմը։
— Նույնը։
– Որտե՞ղ է Հայաստանի կրթության և գիտության նախարարը սիրում հանգստանալ։
– Տանը, բազմոցին։
– Արդյո՞ք դժվար է յոթ տարի անընդմեջ լինել Հայաստանի կրթության նախարարի պաշտոնում ։
– Առհասարակ գրավիչ է հնչում։ Ինչ վերաբերում է յոթ տարիներին, ապա մենք բազմաթիվ ընկերներ ունենք Եվրոպայի գործող և նախկին նախարարների շրջանում։ Եվ իմ գործընկերներից մեկը` նախկին նախարար, օրեր առաջ ինձ ասաց. «Լսիր, կրթության նախարարն այնպիսի երկրներում, ինչպիսին մերն է, հարվածն իր վրա ընդունող պաշտոններից է»։ Դա դատավճիռ է, որի կատարումը հետաձգվում է։
