Փորձագետ. ՉԺՀ–ի նավթն ու տնտեսությունը համաշխարհային բորսաների անկման հիմնական դրայվերներն են

ԵՐԵՎԱՆ, 25 օգոստոսի – Sputnik. Օգոստոսի 24–ին աշխարհի ֆոնդային բորսաներում ստեղծված իրավիճակը բազմաթիվ վերլուծաբաններ արդեն «սև երկուշաբթի» են անվանում։

Նախօրեին ասիական բորսաները նվազել են 2-8,5%` դրամավարկային քաղաքականության թուլացման ուղղությամբ Չինաստանի իշխանությունների ձեռնարկած քայլերից չիրականացված ակնկալիքների ֆոնին։ Շանհայի բորսայի ցուցիչը գրանցել է 2007 թվականից սկսած վատագույն ցուցանիշները, նվազումը շարունակվել է այլ երկրների բորսաներում, այդ թվում` ԱՄՆ–ում։ Նավթի գները թարմացրել են ավելի քան վեց տարվա նվազագույնները։

Այս միտումները շարունակվում են նաև երեքշաբթի։ Օգոստոսի 25–ի առավոտյան առուվաճառքում Շանհայի ֆոնդային բորսայի ցուցիչը նվազել է 6.41 տոկոսով։ Երեքշաբթի առավոտի դրությամբ նավթի գները չափավոր վերականգնվում են նախօրեի լուրջ նվազումից` մնալով միաժամանակ 2009 թվականի նվազագույն ցուցանիշների սահմաններում։

Ինչպես «Sputnik-Արմենիա» պորտալին հայտնեց տնտեսագետ Վիլեն Խաչատրյանը, գլխավոր ֆոնդային ցուցիչների անկման հիմնական դրայվերներն էժան նավթն ու Չինաստանի տնտեսության դանդաղումն է։

Միաժամանակ փորձագետը չի բացառել նոր մասշտաբային ճգնաժամի հավանականությունը, սակայն կարծում է, որ կանխատեսումներ անելը դեռ վաղ է։


Համաշխարհային տնտեսությունը շարժման փուլում է

Խաչատրյանի կարծիքով` պատկերը սկսում է հիշեցնել մի իրավիճակ, որը ստեղծվել էր 2008-2009 ճգնաժամային տարիներին, երբ նավթի մեկ բարելն իջավ մինչև 40 դոլար։ Այսօր համաշխարհային տնտեսության վրա ազդում են մի շարք բացասական գործոններ։ Դա, մասնավորապես, Հունաստանի գործոնն է, պատժամիջոցների ազդեցության ներքո գտնվող ռուսական ճահճացող տնտեսությունը, նավթի շուկան, որտեղ գները նվազել են մինչև ռեկորդային ցածր ցուցանիշներ, ինչպես նաև, չինական ֆոնդային շուկան և այդ երկրի ազգային արժույթի արժեզրկումը։

Ընդհանուր առմամբ, ըստ նրա, համաշխարհային ծավալով նավթի ցածր գների երկար ժամանակահատվածը նպաստում է գլոբալ տնտեսության դանդաղմանը և սառեցմանը։ 

«Գլոբալ շուկայի այդ սառեցումը հատկապես նկատելի է պատժամիջոցների և երկու բլոկերի` Արևմուտքի և Ռուսաստանի դիմակայության ֆոնին, ինչը հանգեցնում է երկու կողմերի համար միլիարդավոր դոլարների կորստի։ Այսպիսով, ակնհայտ է, որ այս պահին քաղաքականությունը տնտեսական շահերից վեր է»,– ասել է նա։

Տնտեսագետի կարծիքով` եթե ԴՊՀ–ն բարձրացնի առանցքային տոկոսադրույքը, դա համաշխարհային տնտեսությանը ևս մեկ հերթական հարված կլինի։

Ինչ վերաբերում է Չինաստանի տնտեսության դանդաղման շուրջ իրավիճակին, ապա փորձագետը նշել է, որ եվրոպական շուկայի պահանջարկի ծավալը, որը չինական ապրանքների իրացման հիմնական շուկան է, բավարար չէ։

«Որքան ավելի է զարգանում տնտեսությունը, այնքան ավելի դժվար է պահել դրա հետագա աճը բարձր մակարդակում, այդ պատճառով Չինաստանին անհրաժեշտ են նոր շուկաներ, որոնք նա չունի։ Հենց այդ պատճառով Չինաստանն արժեզրկել է իր արժույթն` արտահանումը պահելու համար»,– ասել է նա։

Գլոբալ նվազումն ուժեղանում է. ВТБ24 վերլուծաբան

ВТБ24–ի ներդրումային դեպարտամենտի գլխավոր վերլուծաբան Ստանիսլավ Կլեշչյովի կարծիքով` չինականա ֆոնդային բորսան, որի պաշտպանության համար, ինչպես համարվում է, իշխանությունները ծախսել են կես տրիլիոն դոլար, այսօր նվազում է 8 տոկոսով` թարմացնելով ամռան նվազագույնները։

Ըստ նրա` ճապոնական Nikkei-225–ը կորցնում է 5 տոկոսը, ավելի քան 2 տոկոսով նվազում են S&P500 ֆյուչերսները։ Նավթի և արդյունաբերական մետաղների գները նվազում են։ Brent–ի գնանշումները թարմացնում են տարվա նվազագույն ցուցանիշները և պահում են փոխարժեքը 2008-09 թվականների ճգնաժամային բարձրակետի սահմաններում։

Միաժամանակ ֆինանսական շուկաներում տիրող խուճապը հանգեցնում է մարժինալային դիրքերի կրճատման, ինչը բերում է ֆոնդավորման արժույթի` եվրոյի և իենի պահանջարկի աճին։ Վերջինս պետք է հաշվի առնեն ռուբլու թուլացումից պաշտպանվել ձգտող ներդրողները։ Վերջինի հեռանկարը «սև ոսկու» նվազման համար նոր տեխնիկական նպատակների ֆոնին ավելի շատ հարցեր են առաջացնում։

Այդ ժամանակ Հայաստանում…

Հայկական դրամը երկուշաբթի ԱՄՆ դոլարի նկատմամբ արժեզրկվեց միանգամից 1,2%, իսկ եվրոյի` 3,1%։ Հայաստանի ԿԲ տվյալների համաձայն` դոլարի միջին շուկայական փոխարժեքը օգոստոսի 24-ի տվյալներով, օգոստոսի 21-ի համեմատ, դրամի նկատմամբ բարձրացել է 5.73 կետով` կազմելով 483.43 դրամ մեկ դոլարի դիմաց,  իսկ եվրոյի փոխարժեքն ավելի է բարձրացել` 16.56 կետով` հասնելով 554.83 դրամի։

Փորձագետների կարծիքով` հայկական ազգային արժույթի կտրուկ թուլացումը պայմանավորված է արժույթի համաշխարհային շուկաներում գրանցված բացասական գործընթացներով, մասնավորապես, ռուբլու երկարատև արժեզրկման, չինական յուանի արժեզրկման ֆոնին տենգեյի անկման գործընթացներով։

Ներքին խնդիրների շարքում կարելի է նշել Հայաստանի տնտեսական իրավիճակի վատացումն առաջին կիսամյակի ընթացքում արտաքին առևտրաշրջանառության ծավալների 20,6% (մինչև 2.2 մլրդ դոլարից պակաս) կրճատման և տրանսֆերների 30,5% (մինչև 537,1 մլն դոլար) անկման պատճառով, ինչը բացասական սպասումներ է ձևավորում հայկական արժույթի նկատմամբ։