ԵՐԵՎԱՆ, 7 օգոստոսի – Sputnik. Անցնող ամառը բավական ակտիվ էր աշխարհաքաղաքական զարգացումների տեսանկյունից: Ուկրաինական ճգնաժամի շուրջ տեղի ունեցող իրադարձություններին գումարվեցին Իրանի միջուկային ծրագրի բանակցությունների ավարտը, Իսլամական պետության գործունեության ակտիվացումը, սիրիական հակամարտության խորացումը, Շանհայան կազմակերպության նոր թափը և այլն:
Անգամ մեր տարածաշրջանում երկար ժամանակ փակուղում գտնվող գործընթացները, կարծես նոր շունչ ստացան՝ որոշակի սպասելիքներ առաջացնելով Հարավային Կովկասի պետությունների համար: Այսօր արդեն տեղեկություններ են տարածվում հայ-ադրբեջանական բանակցային նոր փուլի սկզբնավորման հնարավորությունների, աբխազական երկաթգիծը բացելու հեռանկարի և տարածաշրջանի համար այլ կարևոր նշանակություն ունեցող իրադարձությունների մասին։ Ակնհայտ է, որ աշխարհը գտնվում է գլոբալ վերափոխումների շրջանում և այդ գործընթացներում նոր ու ավելի կարևոր նշանակություն են ստանում խոշոր տերությունների և ուժային կենտրոնների փոխգործակցության հեռանկարները տարբեր տարածաշրջաններում։ Խոսքը հատկապես վերաբերում է Ռուսաստանի և Միացյալ Նահանգների մոտեցումներին ու ազդեցությանը այս կամ այն հարցին։ Վերջին ամիսների փորձը ցույց տվեց, որ չնայած բոլոր առկա խնդիրներին, Վաշինգտոնն և Մոսկվան կարող են համատեղել ջանքերը և ընդունելի լուծումներ գտնել այնպիսի կարևոր հիմնախնդիրների համար, ինչպիսին օրինակ Իրանի միջուկային ծրագիրն է։
Բայց այս ամենը դեռ չի նշանակում, որ մեր տարածաշրջանում կարող է քաղաքական նոր իրավիճակ ստեղծվել։ Ճիշտ հակառակը` հիշատակված գործընթացների հաջող ավարտի դեպքում մենք կրկին կունենանք այն, ինչ եղել է 5-6 տարի առաջ։ Հայ-ադրբեջանական հակամարտության տեսակետից սա պարզապես նշանակում է պատերազմի ակտիվ փուլի հավանական վերսկսմանը խոչընդոտող երկու կարևոր գործոններից մեկի` միջազգային ճնշման վերականգնում։ Երկրորդ գործոնը հայկական բանակի ուժն ու պատրաստվածությունն է։ Բարեբախտաբար, այն քիչ է կախված արտաքին ազդեցություններից։ Բայցևայնպես, անգամ հիշատակված նախկին իրավիճակի վերականգնումը Հայաստանի համար բավական հետաքրքիր հեռանկարներ է բացում հայ-ադրբեջանական հակամարտության խաղաղ կարգավորման հարցում։ Այս իրավիճակում պաշտոնական Երևանը կարող է ձգտել առավելագույնին` Ռուսաստանին ու Միացյալ Նահանգներին տարածաշրջանում առաջարկելով այն, ինչին նրանք ձգտում են արդեն վաղուց` կայունություն և կանխատեսելիություն։
Հուսադրում է նաև այն հանգամանքը, որ նույն Ադրբեջանը, որը փորձում էր անցած երկու տարվա անհասկանալի և հեղհեղուկ իրավիճակից հնարավորինս քաղաքական դիվիդենտներ քաղել, չունի պատերազմ սկսելու բավարար ռեսուրսներ և ինքնուրույն որոշում կայացնելու հնարավորություն: Այս հարցում Բաքուն մշտապես նայել է Անկարայի ուղղությամբ: Բայց Թուրքիան ինքն է ներքաշված ներքին և արտաքին լուրջ հակամարտությունների մեջ և այս վիճակով չի կարող Ադրբեջանին պատերազմ սկսել-չսկսելու հրահանգ տալ, առավել ևս՝ օգնել նրան այդ պատերազմում: Եվ ուրեմն եկել է արդեն իսկ հիշատակված հեղհեղուկ իրավիճակից հայկական կողմի օգտվելու ժամանակը: Եթե Բաքուն մինչ օրս ահաբեկում է միջազգային հանրությանը նոր պատերազմի սպառնալիքով, ապա Երևանը կարող է դառնալ արդեն իսկ հիշատակված կայունության և տարածաշրջանի կանխատեսելի ապագայի երաշխավորը։ Եթե Ադրբեջանը պատերազմ է «վաճառում» արտաքին աշխարհին, ապա Հայաստանը կարող է խաղաղություն «վաճառել»։ Բայց խաղաղություն ոչ թե խոսքերով, այլ հստակ գործով։ Ոչ թե հայտարարություններով, այլ զենքի ուժով… Ծրագիրն հաջողությամբ ավարտելու համար պաշտոնական Երևանը պարզապես ստիպված է ոչնչացնել Ադրբեջանի պատերազմելու ցանկությունը։
Պետք է ասել, որ առաջարկվող տարբերակն իր մեջ ոչ մի նորություն չի պարունակում։ Այն ընդամենը կլինի փաստացի առկա իրավիճակի քաղաքական ամրագրում։ Հայկական բանակը մինչ օրս էլ կատարում էր այդ գործառույթը։ Բայց հայ զինվորի վստահ ծառայությունը մինչ օրս հանգստություն էր ներշնչում միայն հայկական երկու պետությունների քաղաքացիներին։ Կարևոր է, որպեսզի Մոսկվան, Վաշինգտոնն ու Բրյուսելը հստակ տեսնեն և գիտակցեն հայ-ադրբեջանական սահմանում ստեղծված իրավիճակի բոլոր նրբությունները։ Թերևս, միայն այդ դեպքում կարելի կլինի խոսել Հարավային Կովկասում երկարատև խաղաղության մասին։
Հրանտ Մելիք-Շահնազարյան
Հեղինակի կարծիքը կարող է չհամընկնել խմբագրության դիրքորոշման հետ
