Պատմաբան. Աստված մի արասցե` մեր հայրենիքի տարածքում քրդական պետություն ստեղծվի

ԵՐԵՎԱՆ, 5 օգոստոսի – Sputnik. «Աստված մի արասցե` մեր հայրենիքի փոխարեն, մեր պատմական հայրենիքի տարածքում ստեղծվի քրդական պետություն», «Sputnik-Արմենիա» ռադիոկայանի հետ զրույցում ասել է ՀՀ ԳԱԱ պատմության ինստիտուտի տնօրեն Աշոտ Մելքոնյանը, նշելով, որ քրդական շարժման աշխուժացման ֆոնին ճիշտ ժամանակն է հստակեցնել Հայաստանի հարաբերություններն ինչպես քրդերի, այնպես էլ թուրքերի հետ։ Նա նկատել է, որ տարածաշրջանն օրեցօր դառնում է ավելի ու ավելի վտանգավոր և օրերից մի օր  իրավիճակը կարող է պայթել` մտահոգություն հայտնելով, որ քրդերը կարող են այդ առիթից օգտվել։ 

Պատմաբանի խոսքով,  այդ հարցում անհրաժեշտ է նոր քաղաքականություն վարել և պետական մակարդակով, և գիտական ու քաղաքական շրջանակներում:  «Այս ուղղությամբ աշխատանքներն այսօր առավել քան կարևոր են»,- նշել է նա:

Պատմության ինստիտուտի տնօրենը հիշեցրել է, որ պատմությունից հայտնի է, որ օսմանյան իշխանությունները 16-րդ դարից սկսած մշտապես օգտագործել են քրդական գործոնը: «Օսմանյան թուրքերը, խնդիր ունենալով շիա պարսիկների հետ, թուրք-պարսկական պատերազմներում մշտապես օգտագործել են քրդական գործոնը: Հաշվի առնելով, որ քրդերը սուննի են, թուրքերը երկրի հարավից նրանց բերել են հայկական լեռնաշխարհ  և որպես պատնեշ օգտագործել պարսիկների դեմ: Սկզբնական շրջանում սա հաջողություն ունեցել է, բայց 17-18-րդ դարերում քրդերն այնքան են հզորացել Արևմտյան Հայաստանի տարածքում, որ նույնիսկ կենտրոնական իշխանություններին չեն ենթարկվել և ստեղծել են ինքնուրույն հովտապետություններ»,-պարզաբանել է պատմաբանը:

Ինչ վերաբերում է Հայոց ցեղասպանության գործում քրդերի դերակատարությանը, ապա Աշոտ Մելքոնյանն ընդգծում է, գաղտնիք չէ, որ քրդերը գործիք են եղել թուրքերի ձեռքին՝ ցեղասպանություն իրականացնելու հարցում: «Թուրքերն այստեղ կրկին կրոնական գործոնն են օգտագործել մեր դեմ: Բացի դրանից, հայերի կոտորածներին քրդերի մասնակցությունն առավելապես պայմանավորված է եղել նյութական շահագրգռվածությամբ: Հաշվի առնելով այն, որ քրդերը քոչվոր ցեղ են և չունեն անհրաժեշտ զարգացվածության մակարդակ, 1891 թվականին սուլթան Համիդը բավական հեշտությամբ կարողացել է նրանց ուղղորդել մեր դեմ՝ ստեղծելով համիդյան ջոկատները և նրանց իրավունք տալով ապրել հայկական գյուղերում ձմռան ամիսներին»,- հիշեցրել է թուրքագետը: 

Ինչ վերաբերում է ներկա ժամանակներին, ապա Մելքոնյանը նշում է, որ արտասահմանում քրդերը հրատարակել են բազմաթիվ ժողովածուներ, որոնց մեջ ընդգրկում են ամբողջ Արևմտյան Հայաստանը: Ավելին՝ չափը շատ անցնող քրդական արմատական ուժեր նույնիսկ Արագածի շրջանի տարածքները, որտեղ եզդիներ են ապրել, ևս ընդգրկում են ապագա Քրդստանի մեջ: «Մենք բազմիցս խոսել ենք այդ մասին,  աշխատություններ են տպագրվել, և հիմա ճիշտ ժամանակն է հստակեցնել մեր հարաբերությունները և քրդերի, և թուրքերի հետ»,- շեշտադրել է պատմության ինստիտուտի տնօրենը: