Վաղարշակ Հարությունյան. բողոքները հիմնավորված են, բայց ոստիկանությունը գրագետ է գործում

Վերջին շաբաթվա ընթացքում Հայաստանում շարունակվում են էլեկտրաէներգիայի թանկացման դեմ բողոքի ակցիաները։ Իշխանությունները և ցուցարարները փորձում են ստեղծված իրավիճակից ելք գտնել։ Ի՞նչ է կանգնած այդ հուզումների հետևում, կա՞, արդյոք, «նարնջագույն հեղափոխությունից» զգուշանալու առիթ, և ինչպե՞ս է դա ազդում ռուս–հայկական հարաբերությունների վրա, «ՌԻԱ Նովոստիին» տված հարցազրույցում պատմել է երկրի պաշտպանության նախկին նախարար (1999-2000) Վաղարշակ Հարությունյանը։ Զրուցել են Եվգենի Օրյոլը և Դմիտրի Վինոգրադովը։

–    Ի՞նչ է իրականում այժմ կատարվում Հայաստանում, և ո՞վ է կանգնած այդ իրադարձությունների հետևում։

– Այդ ցույցերը կարելի է գնահատել երկու տարբեր տեսանկյուններից` Մոսկվայից և Երևանից։ Այն, որ Ռուսաստանը մտահոգություն ունի, ինձ հասկանալի է` հետխորհրդային տարածքում եղել են «գունավոր հեղափոխություններ», և հենց ՌԴ–ում տեղեկություն է ստացվում այն մասին, որ ինչ–որ ցույցեր են ընթանում, ավտոմատ կերպով Ուկրաինայի, Վրաստանի, Ղրղըզստանի և մնացածների հետ համեմատություն է առաջանում։

Ինչ վերաբերում է Հայաստանին, ապա արժե վերադառնալ հարցի պատմությանը։ Շարժումները, որոնց նպատակը գների բարձրացումն է, երկրում կանոնավոր կերպով իրականացվում են։ Դա կապված էր և′ գազի, և′ տրանսպորտի, և′ էլեկտրաէներգիայի սակագների բարձրացման հետ։

– Ստացվում է, որ նման հուզումները Հայաստանի համար նորություն չե՞ն։

– Միանշանակ։ Այժմ եկեք հասկանանք` ունե՞ն, արդյոք, այդ ակցիաները հիմնավորում, թե՞ ոչ։ Հայաստանում էլեկտրաէներգիայի գինը բարձր է ԱՊՀ մյուս պետությունների համեմատ։ Եվ դա այն դեպքում, որ երկրի էներգետիկայի 40 տոկոսը բաժին է ընկնում ատոմակայանին և 30–ը` հիդրոէլեկտրակայաններին, որտեղ մեկ կիլովատի արժեքը տատանվում է յոթից մինչև ինը դրամ (ութ դրամը հավասար է մոտ մեկ ռուբլու)։ Չի կարող լինել այնպիսի գին, որն այսօր մեզ առաջարկում են։

Այդ էներգետիկ ընկերությունն առաջարկել է բարձրացնել սակագինը 17 դրամով, իսկ այնուհետև, երբ հուզումներ են սկսվել, համաձայնել է յոթի։ Պատկերացնու՞մ եք։ Սա ի՞նչ առևտուր է։ Նշանակում է` միանգամից կարելի էր բարձրացնել յոթով, ոչ թե 17–ո՞վ։ Որտեղի՞ց է այդ 17 թիվը։

Գնանք առաջ։ Նրանք ասում են, որ ստիպված են բարձրացնել գները, որովհետև «կառավարումը վատն է»։ Սակայն վատ կառավարումը չի կարելի փոխհատուցել բնակչության հաշվին, որը կառավարման հետ ընդհանրապես կապ չունի։

Գնացեք Երևանի կենտրոն, մտեք մուտքեր և տեսեք էլեկտրացանցերի վիճակը։ Կարծում եմ` այդ ոլորտում` մալուխները, էլեկտրավահանակները  փոխելու վերջին ներդրումները, հավանաբար, իրականացվել են Ռուսաստանի էլեկտրիֆակացման պետական լենինյան ծրագրի ժամանակ։ Անմիխիթար վիճակ է, սարսափելի։

Ընդհանուր առմամբ, ժողովրդի` ոտքի կանգնելու օբյեկտիվ հիմնավորում կա։ Գները շատ բարձր են, իսկ աշխատավարձերը` ցածր, վճարունակությունը շատ ցածր է։ Եվ բոլորը հասկանում են, որ հետագայում կբարձրանան բոլոր մյուս ապրանքների և ծառայությունների գները։ Մարդկանց հիմնական մասը, որը փողոց է դուրս եկել, դուրս է եկել հենց այդ պատճառով։

Ինչ վերաբերում է այդ հուզումների վրա արտաքին ազդեցություններին։ Այսօր Ռուսաստանի և Արևմուտքի աշխարհաքաղաքական դիմակայության ժամանակահատվածում ինչու՞ որոշ արևմտյան երկրներ չպետք է օգտագործեն այն։

– Եվ ի՞նչ, կա՞ն այդպիսի փորձեր։

– Իհարկե, փորձեր կան, եղել են և կլինեն։ Օրինակ` հայտնվում են միջազգային կազմակերպությունների և դրանց դեսպանությունների հայտարարություններ  «ուժ չկիրառելու» մասին իրենց «մտահոգության» մասին։ «Ժողովրդավարության» այդ ամբողջ օժանդակությունը կարող է բոլորովին այլ էֆեկտ ունենալ։ Ինչի՞ հանգեցրեց ուժի չկիրառումն Ուկրաինայում։

Ցույցերին հայտնվում են քաղաքական գործիչներ, հասարակական գործիչներ, մտավորականություն, որը փորձում է ազդել իրավիճակի վրա։

— Ի՞նչ ուղղվածություն ունի այդ քաղաքականությունը։

– Այսպես ասենք` եվրաինտեգրման կողմնակիցներ։ Բայց, ամենակարևորը, որ ցուցարարները չենթարկվեցին քաղաքական գործիչների կամքին, այլ շարունակում են հետևել այն պահանջներին, որոնք նրանք ի սկզբանե առաջադրել էին` տնտեսական։ Դա հանգեցրել է նրան, որ Հայաստանի նախագահը, ես դա շատ ճիշտ որոշում եմ համարում, աուդիտ է նշանակել և նշել է, որ էլեկտրաէներգիայի գների բարձրացման փոխհատուցումը կվճարի կառավարությունը։

Նա նաև առաջարկել է ցուցարարներին ևս մասնակցել աուդիտին։ Դա միակ ճիշտ ուղին է, որը կբերի նրան, որ և′ խնդիրը կլուծվի, և′ ժողովուրդը կստանա իրեն հուզող հարցերի պատասխանը։

Այո, ցուցարարները փակել են պողոտան, և դա բազմաթիվ անհարմարություններ է ստեղծում քաղաքի բնակիչների համար, բայց ցուցարարների նկատմամբ (իշխանությունների`խմբ.) վերաբերմունքը լիբերալ է։

– Ինչպե՞ ս եք գնահատում ոստիկանության գործողությունները։

– Ոստիկանությունը շատ գրագետ է գործում։ Մի կողմից, անհրաժեշտ է կանխել քաոսը, որի նմանն առկա էր Կիևի Մայդանում։ Մյուս կողմից` թույլ չտալ բնակչության նկատմամբ բռնություն, քանի որ ուժային մեթոդն անխուսափելիորեն կհանգեցնի հակամարտության էլ ավելի տարածման։ Ոստիկանությունը պատրաստ է ցանկացած պահի ուժ կիրառել, եթե ցուցարարների կողմից որևէ ագրեսիա լինի, բայց այժմ ոստիկանությունը սպասողական դիրք է գրավել։

– Ի՞նչ է լինելու հետո

– Ես բացառում եմ լայնածավալ սրումը և վստահ եմ, որ ճիշտ որոշում է ընդունվել։ Աուդիտի անցկացումը միակ ճանապարհն է, որով հնարավոր կլինի լուծել ընթացիկ իրավիճակը։ Իսկ ցուցարարները դրան կմասնակցեն։

– Այնուամենայնիվ, նրանց մի մասն առաջվա պես չի ցանկանում ցրվել։

– Պետք է հասկանալ, թե դա որ մասն է` նա ունի իր մեթոդներն ու իր խնդիրները։ Դա մեծ հատված չէ, և կարող եմ կանխատեսել, որ ոչինչ չի կատարվի։ Այո, կա մարդկանց որոշակի զանգված, որը վճռական է տրամադրված, նրանք փորձում են սրել իրավիճակը։ Կան և նրանք, ովքեր ցանկանում են էլեկտրացանցերի հարցը տեղափոխել քաղաքական հուն։ Բայց նրանք չեն հասնում իրենց նպատակներին։

– Սակագներ բարձրացնող ընկերությունը ռուսական է։ Հայաստանի նախագահ Սերժ Սարգսյանը ռուսամետ է համարվում։ Բացի այդ, ցուցարարները դժգոհ են ռուսական ալիքներով իրենց բողոքի լուսաբանմամբ։ Հաշվի առնելով այդ բոլոր հանգամանքները` կարո՞ղ են, արդյոք, Հայաստանում հակառուսական տրամադրություններ լինել։

– Բացառում եմ այդ հավանականությունը։ Ինչպես և Պերմյակովի հետ կապված, Ռուսաստանում և Հայաստանում ճիշտ ընդունված որոշումները բերեցին նրան, որ հակառուսական տրամադրություններ չառաջացան։

– Հավանականություն կա՞, որ ռուսական ռազմակայանը դուրս կբերվի Հայաստանից։

– Բացառվում է։ Ես ինքս եմ կազմել ռազմակայանի պայմանագրերը և հիշում եմ, թե ինչ պայմաններում էր դա արվում։ Այն ժամանակ Ռուսաստանի տնտեսական վիճակն անմխիթար էր, կային բարդություններ, և մեր ռուս գործընկերները դիմում էին ինձ, որ մենք ստանձնենք ծախսերի մի մասը։ Եվ մենք գնացինք դրան։ Ռուսաստանը մեր ռազմավարական գործընկերն ու դաշնակիցն է։

Հայաստանի բոլոր երեք նախագահները գնում են ՌԴ–ի հետ գործակցության խորացմանը։ Դա հայ ժողովրդի գիտակցված ընտրությունն է։ Եթե մենք հիշենք, թե ինչ հակամարտություններ են եղել` ղարաբաղյան, օսական, աբխազական, արյուն էր թափվում, զոհվում էին տասնյակ հազարավոր մարդիկ, և միայն Ռուսաստանի, և ոչ Արևմուտքի միջնորդությամբ դադարեցվել են այդ բոլոր երեք տարածաշրջանների պատերազմները։

— Հայաստանում կա՞ն լուրջ քաղաքական գործիչներ, ովքեր օրակարգ են մտցնում  ռազմակայանի դուրսբերման հարցը։

– Ոչ։ Ցանկացած քաղաքական գործիչ, ով կդնի այդ հարցը քննարկման, ակնթարթորեն կզրկվի բնակչության օժանդակությունից։