76 մեքենաներից բաղկացած հինգերորդ սերնդի Սու-57 ավիացիոն համալիրի մեկնարկային շարքի առաջին մեքենան դեկտեմբերին իր տեղը կզբաղեցնի Ռուսաստանի օդատիեզերական ուժերի մարտական շարքերում: Գործի կանցնի նաև նրա անօդաչու ուղեկիցը՝ արհեստական ինտելեկտով Ս-70 «Օխոտնիկը», որը հրթիռային սպառազինությամբ թիրախների որսման և խոցման ալգորիթմները հաջողությամբ յուրացնում է զորավարժարանում։
Ավելի վաղ ՌԴ պաշտպանության նախարարությունը հայտնել էր, որ օդատիեզերական ուժերը մինչև տարեվերջ կստանան հինգերորդ սերնդի Սու-57 սերիական առաջին կործանիչը, ինքնաթիռը գործնականում պատրաստ է: Հետագայում արտադրության ծավալը կաճի տարեկան մինչև 15 մեքենա, և բոլոր 76 Սու-57 կործանիչները 2021-2027 թթ․-ին կմատակարարվեն երեք ավիացիոն գնդերը հագեցնելու համար: Դրանցից առաջինը թողարկվում է առաջին փուլի շարժիչով, իսկ 2025 թվականից սերիայի մեջ կմտնեն երկրորդ փուլի շարժիչները։ Սակայն արդեն այսօր Սու-57-ը համարվում է աշխարհի ամենակատարյալ և հզոր կործանիչներից մեկը։
Սիրիացի թուրքոմանները ԼՂ–ում. «ուղևորություն» դեպի պատերա՞զմ, թե՞ մեծ վերաբնակեցում
Հինգերորդ սերնդի ռուսական ինքնաթիռը կարող է ոչնչացնել օդային, ցամաքային և ջրային բոլոր տեսակի թիրախները: Գերազանց տարաշարժունության և առանց ֆորսաժի գերհզոր արագությունների համադրությունը, օդային էլեկտրոնիկայի ժամանակակից համալիրը և ցածր նկատելիությունը ապահովում են Սու-57-ի բարձր մարտական արդյունավետությունն ու հակառակորդի նկատմամբ գերազանցությունը: Military Watch Magazine-ի տվյալներով՝ Սու-57-ն ունի եզակի հնարավորություններով օդանավային սպառազինություն, այդ թվում՝ գերզգայուն ռադարներ, 400 կմ հեռահարությամբ «օդ-օդ» դասի հիպերձայնային հրթիռներ, հակառակորդի հրթիռներից պաշտպանվելու լազերային համակարգ և այլ բարձր տեխնոլոգիական առավելություններ:
Ավելի վաղ հայտնի էր դարձել հինգերորդ սերնդի կործանիչի համար ավիացիոն միջոցների խոցման միջոցների (հրթիռների) լայն անվանացանկի խոշոր պայմանագրի մասին, այսինքն ՝ Սու-57-ը «դատարկ» չի թռչի։ Իսկ ծանր անօդաչու թռչող սարքերի օղակում Սու-57-ը կվերածվի մարտական կառավարման օդային կենտրոնի։ Երկու բարձր տեխնոլոգիական նորույթների համագործակցության մարտական ազդեցությունը դժվար է գերագնահատել։
Մարտական գերազանցություն
Նորագույն կործանիչը ստուգվել է Սիրիայում ռուսական զորքերի խմբավորման կազմում։ Ավելի քան տասը թռիչք է կատարվել՝ թռիչքատեխնիկական բնութագրերի, ինտելեկտուալ տեղեկատվական-կառավարման համալիրի, սպառազինության և բոլոր համակարգերի ստուգման համար:
Սու-57-ի առանձին տեխնոլոգիական բարձունքները լիովին անհասանելի են հինգերորդ սերնդի ամերիկյան կործանիչների, մասնավորապես F-22 Raptor-ի համար: Արհեստական բանականությունն ինտեգրված է մարտական կառավարման համակարգին և հեղափոխություն է ռազմական գործում: Օդաչուավոր Սու-57 կործանիչը կարող է առաջադրանքների 90 տոկոսը կատարել ավտոմատ ռեժիմով և նույնիսկ լիովին ինքնուրույն գործել նախապես կազմած ծրագրով:
Եթե օդաչուն վիրավորվի կամ սպանվի մարտում, կառավարման համակարգը ինքնուրույն կորոշի առաջնային թիրախները, հարված կհասցնի և կապահովի մեքենայի և մարդու ավտոմատ վերադարձը բազա։
Հարթության վրա և ինքնաթիռի կմախքին ինտեգրված ռադարները՝ ակտիվ փուլային X-band ալեհավաքով, ապահովում են դիտարկման հսկայական տարածք, ավելացնում են օդաչուի իրավիճակային իրազեկվածությունը, թույլ են տալիս մարտավարական հնարքները կատարել ավելի լավ, քան ցանկացած այլ կործանիչով: «Կողային ռադիոտեղորոշիչները» բարձրացնում են ինքնավարությունը թիրախների որոնման հարցում և հակառակորդի ռադարների համար Սու-57-ի անտեսանելիության որակապես նոր մակարդակ են ստեղծում ՝ առանց կորցնելու թիրախավորման արդյունավետությունը սեփական հրթիռների համար (ինքնաթիռում և ուղեկցող հարվածային անօդաչուների զինանոցում):
Ս-500 համակարգն առաջին գնորդներն ունի սպառազինությունների համաշխարհային շուկայում
Քարշակման եռաչափ վեկտորը թույլ է տալիս անհավանական խուսանավումներ կատարել հեռակա կամ մերձավոր մարտում, ինչը բարձր մարտական կենսունակության երաշխիք է դառնում։ Ընդ որում՝ «ինքնաթիռ-համակարգիչը» օդանավակայանային սպասարկման հանդեպ քմահաճ չէ և ի վիճակի է գործարկվել օպերատիվ (գրունտային) օդակայանների պայմաններում։ Նման հզոր և տեխնոլոգիապես անկանխատեսելի մեքենաները հիպոթետիկ մարտադաշտում հակառակորդին հաղթանակի հնարավորություն չեն թողնում։
Սու-57-ն արտահանման հսկայական պոտենցիալ ունի և դեռ սերիական արտադրության դուրս գալուց առաջ արտասահմանյան հավանական պատվիրատուների «հերթ էր հավաքել»։ Հինգերորդ սերնդի ռուսական կործանիչն առաջինը կստանա Ալժիրը, որը 14 մեքենա էր պատվիրել հարևանների ռազմաօդային ուժերի հզորացման ֆոնին։ Պայմանագրի արժեքը 2 մլրդ ԱՄՆ դոլար է։ Մատակարարումները նախատեսվում է ավարտել մինչև 2025թ․-ը։
Հարվածային միավորում
Սու-70 «Օխոտնիկ» ԱԹՍ-ն դեկտեմբերի 2-ին փորձարկվել է հրթիռային հարձակման ժամանակ Աշուլուկ զորավարժարանում։ Կայացել են ծանր ԱԹՍ-ների մի շարք թռիչքներ՝ կործանիչ-կալանիչի կարգավիճակով՝ «օդ-օդ» հրթիռների կիրառման նմանակմամբ։ Եվ ԱԹՍ-ի ռադիոէլեկտրոնային համակարգերի ինտեգրումը առաջնորդող Սու-57 ինքնաթիռի հրթիռների ուղղորդման համակարգի հետ գնահատելու համար։
«Օխոտնիկը» խոստանում է դառնալ աշխարհում առաջին անօդաչու կործանիչ-կալանիչ ինքնաթիռը։ Ուսուցման փուլում օդային իրադրության և թիրախների մասին ամբողջ տեղեկատվությունը անօդաչու թռչող սարքը ստանում է երկրից կամ առաջնորդող կործանիչից: Հետագայում հնարավոր է ինքնավար մարտական կիրառում։
Ծանր ԱԹՍ-ն օժտված է սեփական «խելքով» և մինչև 5000 կմ հեռավորությամբ ավելի քան 6 տոննա հրթիռներ ու ռումբեր հասցնելու ունակությամբ։ «Օխոտնիկի» ջախջախիչ մարտական համագործակցությունը Սու-57 կործանիչի հետ ոչ մի լավ բան չի խոստանում հակառակորդին։ Պ․Օ․ Սուխոյի անվան կոնստրուկտորական բյուրոյում ստեղծված քիչ նկատելի «Օխոտնիկը» կդառնա ՌԴ օդատիեզերական ուժերի առաջին ծանր անօդաչուն՝ հարվածային ֆունկցիաներով։ Ըստ բաց աղբյուրների տվյալների՝ նրա երկարությունը 19 մետր է, թևերի բացվածքը՝ 14 մետր, թռիչքային զանգվածը՝ 20 տոննա, առավելագույն արագությունը՝ մոտ 1000կմ/ժամ։
Խորամանկությամբ անտեսելով ԼՂ–ի վերաբերյալ հրահանգը. ինչու է Թուրքիան զորք մտցնում Ադրբեջան
Անօդաչու «Օխոտնիկը» մոտ 20 րոպե տևողությամբ առաջին թռիչքը կատարել է ոչ վաղ անցյալում՝ 2019թ․-ի ամռանը։ Ընդ որում՝ իրեն վստահ է դրսևորել օդում, լավ է ղեկավարվել։ Նույն տարվա աշնանը կայացել է նաև «Օխոտնիկի» և Սու-57-ի առաջին համատեղ թռիչքը։
Ծանր ԱԹՍ-ի մարտական հնարավորությունները մշտապես կատարելագործվում են, 2020թ-ին կհասնեն նկատելի տեխնոլոգիական առաջընթացի։ Մոտակա հեռանկարում նախատեսվում է մշակել զանազան պայմաններում օդային, ցամաքային և վերջրյա օբյեկտների ուղղությամբ հարվածները։ Նշենք, որ առայժմ աշխարհի ոչ մի երկրի չի հաջողվել հարվածային անօդաչուն օգտագործել որպես կալանիչ, և «գործընկերները» նկատելիորեն նյարդայնանում են։