ԵՐԵՎԱՆ, 20 փետրվարի — Sputnik, Լաուրա Սարգսյան. Մամուլում հայտնված տեղեկությունները առաքվող ադրբեջանական գազի սակագինը բարձրացնելու մասին ոչ միանշանական գնահատականներ են առաջացրել Վրաստանում։ Ոմանք կարծում են, որ տեսականորեն դա անհնար է, մյուսները՝ հակառակը, դրանում քաղաքական ենթատեքստ են տեսնում և կապում Բաքվի նման դիրքորոշումը վրաց-ադրբեջանական հարաբերությունների սառեցման հետ։
Ավելի վաղ վրացական և ադրբեջանական ԶԼՄ-ներում հաղորդագրություններ են հայտնվել այն մասին, որ Վրաստան բնական գազի հիմնական առաքողը՝ SOCAR Georgia Gas-ը, հայտարարել է մարտի 1-ից մանրածախ ցանցի կոմերցիոն բաժանորդների համար սակագինը 1 խորանարդ մետրի համար 10,5 տոկոսով բարձրացնելու մասին։ Ընկերությունը պատճառաբանել է այդ որոշումը դոլարի նկատմամբ լարիի փոխարժեքի փոփոխությամբ։
Սակայն որոշ փորձագետներ կարծում են, որ Բաքվի դժգոհության համար առիթ է ծառայել Ախալքալաքի շրջանի Բուգաշեն գյուղում Միխայիլ Ավագյանի կիսանդրու տեղադրումը։ Դա առաջացրել է Ադրբեջանի բացասական արձագանքը, ինչը չէր կարող դուր գալ Վրաստանին։
Միաժամանակ հայտնի է, որ Թբիլիսին վերսկսել է «Գազպրոմ» ընկերության հետ բանակցությունները իր տարածքով ռուսական գազի առաքումների մասին նոր համաձայնագրի շուրջ։ Վրաստանի իշխանությունները չեն բացառում ռուսական ընկերությունից կապույտ վառելիք գնելու հնարավորությունը։
Սակայն վարկածն այն մասին, որ Բաքուն «հարված է հասցնում» Թբիլիսիին հայկական հուշարձանի պատճառով, հերքում է Վրաստանի նախագահի աշխատակազմի նախկին պետ Պետրե Մամրաձեն։ Sputnik Արմենիայի հետ թղթակցի հետ զրույցում նա նշեց, որ սակագինը բարձրացնելու մասին լուրերը, առայժմ ԶԼՄ-ների մակարդակում են, ոչ ավելին։
«Իսկ հուշարձանի հետ կապված պատմությունը չէր կարող ազդել՝ հաշվի առնելով Ադրբեջանի և Վրաստանի միջև հարաբերությունները», - վստահ է Մամրաձեն։
Իր հերթին տնտեսական հարցերով փորձագետ Գիա Խուխաշվիլին Sputnik Արմենիայի հետ հարցազրույցում նշեց, որ ադրբեջանական կողմը չի բարձրացրել գազի գինը, ցանկության դեպքում էլ չէր կարող դա անել։
«Կան վաղաժամկետ պայմանագրեր, որոնց հետևում են, և SOCAR-ն ինքնակամ չի սահմանում սակագները, դրանք հաստատում է կարգավորող հանձնաժողովը։ Սակագները չեն բարձրացրել և տեսականորեն չեն կարող բարձրացնել», - ասաց Խուխաշվիլին։
Ինչ վերաբերում է «Գազպրոմ» ընկերության հետ բանակցություններին, ապա, Խուխաշվիլու խոսքով, Թբիլիսին, ցավոք, կորցրել է դիրքերը նախկին շահավետ պայմանագրի հարցում։ Բաքուն առանց այդ էլ Թբիլիսիին գազ է առաքում արտոնյալ պայմաններով։ Սակայն փորձագետը դրական է դիտարկում վառելիք գնելու աղբյուրները դիվերսիֆիկացնելու իշխանությունների փորձը։
Ավելի վաղ Վրաստանը իր տարածքով Հայաստան գազ առաքելու համար «Գազպրոմ» ընկերությունից ստացել է 10 տոկոս կամ 200 միլիոն խմ գազ։ 2017-ին Վրաստանի կառավարության և «Գազպրոմ էքսպորտի» ներկայացուցիչների ստորագրած պայմանագրի համաձայն առաջին տարում տարանցման համար վճարումը մասամբ իրականացվել է հումքով, սակայն հետո, միջազգային չափանիշների համաձայն, կողմերն անցել են դրամական վճարման։ Այսօր բանակցություններ են ընթանում նոր պայմանագրի շուրջ։
Ինչ վերաբերում է Բաքու-Թբիլիսի-Էրզրում գազատարով գազի տարանցմանը, որը պատկանում է բրիտանական British Petroleum նավթային ընկերությանը, ապա Թբիլիսին հիմա դրա համար կստանա 5 տոկոս կամ 300 միլիոն խմ գազ։ Ընկերությունը արդյունահանում է 6-7 միլիոն խմ գազ, մնացած 85 տոկոսը (կամ 1,5 միլիարդ խմ գազը) Վրաստանը ստանում է Գազիմոհամեդ-Ղազախ մագիստրալ գազատարով SOCAR-ից։
Իր հերթին Ադրբեջանն ի վիճակի չէ ծածկել Վրաստանում բնական գազի դեֆիցիտն այնքան ժամանակ, մինչև չգործարկվի «Շահ Դենիզ 2» հանքի նախագիծը։
Փորձագետները կանխատեսել են, որ Վրաստանը կազատվի գազային մասնակի կախվածությունից ադրբեջանական «Շահ Դենիզ» հանքավայրի նախագծի երկրորդ փուլի, ինչպես նաև Tanap (Տրանսանատոլիական գազատար) և Tap (Տրանսադրիատիկ) մշակման դեպքում, որոնցում նա ռազմավարական դեր է խաղում։