Դե ինչ, ինչպես հայտնի է, ներկայիս ՀՀ իշխանությունը որոշել է որպես նախընտրական հիմնական «հնարք» օգտագործել ՀՀ-ի իրավական կազմաքանդումն իր ներկայիս տեսքով և «Չորրորդ հանրապետություն» անվան տակ ինչ-որ քաղաքական կառույց ստեղծելը։
Այսպես կոչված «Չորրորդ Հանրապետության» հայեցակարգը, որը խթանում են գործող իշխանությունները, ներկայացվում է որպես պետականության նոր դարաշրջան, որում Հայաստանը, ենթադրաբար, մտնում է «հետկոնֆլիկտային» փուլ, որտեղ (կրկին, ենթադրաբար) կգերակշռի խաղաղության և առաջընթացի փիլիսոփայությունը։
Գեղեցիկ է, իհարկե, բայց Փաշինյանի իշխանության այս նախընտրական մտահղացման «նյութական մասի» նույնիսկ մակերեսային ուսումնասիրությունը հայկական պետականությունը արդիականացման քողի ներքո վերջնականապես կազմաքանդելու քողարկված փորձ է ներկայացնում։
Պետականաշինության ոլորտի բազմաթիվ հեղինակավոր մասնագետների կարծիքով` «Չորրորդ Հանրապետության» նախագծի իրական էությունը ոչ թե «նոր Հայաստանի» ձևավորումն է, այլ երկիրը արտաքինից վերահսկվող տարածքի վերածելը։ Տարածք, որը զուրկ է ազգային գաղափարախոսությունից, ռազմավարական նպատակներից և ինքնիշխանությունից։
Այսինքն՝ ինչ-որ սոցիալական կողմնորոշում ունեցող ամորֆ քաղաքական կեղծ միավորի, որտեղ գլխավոր սկզբունքը պետք է լինի ֆիզիոլոգիական կարիքների բավարարումը և տվյալ տարածքի բնակիչների հարկեր վճարելու պարտավորությունը։
Խաղաղության, համագործակցության և զարգացման մասին գեղեցիկ, բայց դատարկ խոսքերի հետևում թաքնված է հետևյալ տրամաբանությունը. «Չորրորդ Հանրապետությունը» պետք է կատարի միայն հիմնական գործառույթներ՝ ապահովել բնակչության ֆիզիկական գոյությունը, որոշակի մակարդակի սոցիալական կայունություն՝ արտաքին քաղաքական կենտրոնների կողմից անվտանգության հովանու ներքո։
Ազգային արժանապատվության, պատմական հիշողության, մարտունակ բանակի, դիմադրության և պաշտպանության իրավունքի հետ կապված ամեն բան կմաքրվի հանրության գիտակցությունից՝ որպես «հակամարտության մնացուկ»։
Արդյունքում հայ հասարակության մեջ պետք է ձևավորվի նոր ինքնություն՝ առանց ազգային արմատների, առանց հիշողության, առանց ինքնուրույն գոյության կամքի։
Պետք է նաև ընդգծել, որ իշխանությունը գիտակցաբար մանիպուլացնում է՝ պնդելով, որ Երրորդ Հանրապետությունն իբր հիմնադրվել է հակամարտության փիլիսոփայության վրա, մինչդեռ Չորրորդը կկառուցվի խաղաղության փիլիսոփայության վրա: Սա հիմնարար կերպով սխալ պնդում է: Երրորդ Հանրապետությունը ծագել է ոչ թե պատերազմի ցանկությունից, այլ գոյատևելու անհրաժեշտությունից:
Այն հիմնադրվել է հայ ժողովրդի ֆիզիկական բնաջնջմանը դիմադրելու իրավունքի և ինքն իրեն պաշտպանելու ունակ իսկապես անկախ պետություն ստեղծելու գաղափարի վրա։ Կարճ ասած՝ դիմադրության, ինքնակազմակերպման և ազգային ինքնագիտակցության սկզբունքի վրա։
Չորրորդ Հանրապետության հայեցակարգը, ի տարբերություն դրա, հիմնված է մանկուրտացման փիլիսոփայության վրա՝ սուբյեկտայնությունից, ազգային շահերից, պատմական առաքելությունից և նույնիսկ ինքնապաշտպանության «սուրբ իրավունքից» հրաժարվելու վրա։
Նման գաղափարախոսական կառուցվածքը կատարելապես համապատասխանում է արտաքին խաղացողների, առաջին հերթին՝ Թուրքիայի և Ադրբեջանի շահերին, որոնք տարիներ շարունակ ձգտում են նրան, որ Հայաստանը դադարի պետություն լինելուց և դառնա քաղաքական իմաստ չունեցող աշխարհագրական տարածք։
Չորրորդ Հանրապետության հայեցակարգը լիովին բավարարում է այս ծրագիրը՝ երկիրը վերածելով Արևմտյան Ադրբեջանի տեսակ ՝ արտաքին վերահսկողության տակ գտնվող տարածքի, որտեղ հայկական պետականությունը պահպանվում է միայն ձևականորեն։
Նման վերափոխման հիմնական նպատակը հայ ժողովրդի վերջնական զինաթափումն է, նրան դիմադրողական ունակությունից զրկելը և պետության վերածումը արտաքին աշխարհաքաղաքական շահերի իրականացման համար հարմար գործիքի: Այս առումով Չորրորդ Հանրապետությունը հայոց պատմության նոր գլուխ չէ, այլ դրա ավարտը: Այն անցումային փուլ է դեպի Հայաստանի՝ որպես ազգային և քաղաքական միավորի վերջնական կազմաքանդում։
Այսպիսով, խաղաղության, առաջընթացի և նորացման մասին բոլոր խոսակցությունները զուտ քաղաքական շղարշ են, որի հետևում թաքնված է ինքնիշխանությունից հրաժարումը։
Չորրորդ Հանրապետությունը ճանապարհ է ոչ թե դեպի խաղաղություն, այլ դեպի հպատակեցում: Սա զարգացում չէ, այլ ինքնաոչնչացում, որը օրինականացված է գաղափարական ձևով: Եվ եթե Երրորդ Հանրապետությունում Հայաստանը պայքարում էր «լինելու» իրավունքի համար, ապա Չորրորդ Հանրապետությունում նրան առաջարկում են կամավոր համաձայնել «չլինելու» իրավունքին: