Բանգլադեշի «Նոբելյան վարչապետը». ապստամբած ուսանողները հավատում են «չքավորների բանկիրին»

Հո գաղտնիք չէ՞, որ մեր տարբեր պետական բուհերի ուսանողական խորհուրդների ղեկավարներից շատերը ամենասերտ կապերն են ունեցել իշխող ուժերի հետ, ավելին` հենց այդ կուսակցությունների անդամներ են եղել։ Իսկ ի՞նչ է՝ պատահակա՞ն է, որ հիմա էլ երևանյան առաջատար համալսարանների հոգաբարձուների խորհուրդներում են ընդգրկված, ասենք, պաշտպանության նախարարը, գլխավոր դատախազը և այլ բարձրաստիճան պաշտոնյաներ։ Որովհետև նույնիսկ ամենաանփորձ ու ապիկար կառավարությունը հասկանում է՝ ուսանողությունը հզոր ուժ է և ինքնակազմակերպվելու դեպքում ունակ է այնպիսի ալիք բարձրացնել, որը կսրբի, կտանի ամեն ինչ։ Ինչպես եղավ Բանգլադեշում։

Արևմտյան լրատվամիջոցները փաստում են՝ Բանգլադեշում տարիներ շարունակ իշխող կուսակցությունների հետ փոխկապակցված ուսանողական խմբերը տարբեր եղանակներով վերահսկել են համալսարանները։ Եվ հանկարծ աներևակայելի բան պատահեց՝ ուսանողները միավորվեցին հենց իշխանությունների դեմ։ Երկրով մեկ իսկական ուսանողական ապստամբություն սկսվեց, որի հետևանքով տասնյակ մարդիկ զոհվեցին, բայց ի վերջո ուսանողների բոլոր նպատակները փաստորեն իրագործվեցին։ Վարչապետ Շեյխ Հասինան, որը 15 տարի անընդմեջ կառավարում էր երկիրը, հրաժարական տվեց, փախավ Հնդկաստան ու ապաստան խնդրեց Մեծ Բրիտանիայում, խորհրդարանը, որում գերակայում էր այդ կնոջ ղեկավարած կուսակցությունը, լուծարվեց։ Եվ վերջապես հենց այսօր Ֆրանսիայից Բանգլադեշ է վերադառնում խաղաղության Նոբելյան մրցանակի դափնեկիր Մուհամմեդ Յունուսը, որին ուսանողները խնդրել են գլխավորել ժամանակավոր կառավարությունը։

Յունուսին անվանում են «աղքատների բանկիր»։ Որովհետև նրա հիմնած «Grameen Bank»-ը հսկայական վարկեր չի տրամադրում մեծ ընկերություններին, օգնում է միլիոնավոր մարդկանց հաղթահարելու աղքատությունը և իրենց ընտանիքների համար արժանավայել կյանքի պայմաններ ստեղծելու։ Ինքը՝ Յունուսը, ԲիԲիՍի-ի թղթակցին պատմել է. «Երբ ավարտեցի ամերիկյան համալսարաններից մեկը և վերադարձա հայրենիք, գյուղում հանդիպեցի մի խումբ արհեստավորների, որոնք չէին աշխատում, որովհետև իրենց արհեստանոցում ինչ-որ սարք էր փչացել։ Հարցրի՝ իսկ որքա՞ն գումար է պետք նոր սարք գնելու համար։ Ասացին՝ ընդամենը 27 դոլար, բայց այդքան էլ չունենք։ Գրպանիցս հանեցի ու տվեցի նրանց այդ 27 դոլարը և միաժամանակ հասկացա՝ ախր հաճախ շատ թե քիչ բնականոն կյանք ապահովելու համար մարդկանց մի չնչին գումար է պակասում։ Ապահովի՛ր հասարակ մարդուն այդ գումարով, ու նա կաշխատեցնի իր արհեստանոցը, կվաճառի արտադրածը, կարգի կբերի տունը, ջրմուղ կտեղադրի, և ընտանիքը կսկսի ապրել նորմալ կյանքով։ Այդպես ծագեց աղքատների միկրոֆինանսավորմամբ զբաղվող դրամատուն ստեղծելու գաղափարը»։

Տնտեսագետները փաստում են՝ շատերը համոզված են, որ այն երկրները, որտեղ նավթ ու գազ չկա, արտահանելու բան էլ չունեն, Մուհամմեդ Յունուսն ապացուցեց, որ դա այդպես չէ։ Նրա մշակած միկրոֆինանսավորման մոդելն այժմ Բանգլադեշի արտահանման գլխավոր «արտադրանքներից» մեկն է. սոցիալապես անապահով ընտանիքների բարեկեցությունը բարձրացնելու նպատակ ունեցող միկրոֆինանսավորումն այժմ կիրառվում է աշխարհի 35 երկրում։ Գրեթե ամեն տարի միջազգային կազմակերպությունները համաժողովներ են անցկացնում միկրոֆինանսավորման թեմայով, 2007 թվականը ՄԱԿ-ը հայտարարել էր միկրոֆինանսավորման տարի, իսկ Մուհամմեդ Յուսուֆն ընդգրկվել է աշխարհի 25 ամենաազդեցիկ մարդկանց ցանկում։

Հայտնի տնտեսագետ Սեմ Դեյլի-Հարիսն այսպես է բնորոշել Մուհամմեդ Յունուսին. «Բանկերը խոշոր վարկեր են տրամադրում, ինքը՝ փոքրիկ գումարներ, բանկերը հազար ու մի թուղթ և տեղեկանք են պահանջում, ինքը վարկավորում է մարդկանց, որոնք գրել-կարդալ էլ չգիտեն։ Այսինքն` Յունուսը միշտ հակառակն է անում։ Նա հանճար է»։ Յունուսը «Forbes»-ի 100-ամյակի առիթով գրած իր հոդվածում բացատրել է. «Համարվում է, որ կապիտալիզմը հիմնված է ագահության վրա։ Բայց չէ՞ որ մարդիկ կարող են մտածել ոչ միայն իրենց, այլև ուրիշների մասին։ Այո՛, փող աշխատելը երջանկություն է, բայց ուրիշներին երջանկացնելն էլ երջանկության քառակուսին է»։