ԵՐԵՎԱՆ, 16 մայիսի – Sputnik. Անդրբեջանի վերաբերյալ ՄԱԿ Խոշտանգումների դեմ կոմիտեի կողմից մայիսի 10–ին հրապարակված եզրափակիչ եզրահանգումները կարևոր են, բայց չեն բավարարում հայկական կողմին։ Այս մասին «ՄԱԿ-ի Խոշտանգումների դեմ կոմիտեի եզրահանգումները հայերի դեմ ադրբեջանական հանցագործությունների վերաբերյալ» թեմայով քննարկման ժամանակ հայտարարեց «Արցախի ժողովրդի շահերի ու իրավունքների պաշտպանության միություն» ՀԿ նախագահ, Արցախի նախկին ՄԻՊ և նախկին պետնախարար Արտակ Բեգլարյանը։
Նա նշեց` Հայաստանում գործող մարդու իրավունքների պաշտպանությամբ զբաղվող հասարակական կազմակերպությունները Ադրբեջանի Հանրապետության 5-րդ պարբերական զեկույցի դիտարկմանն ընդառաջ 2024թվականի մարտի 18-ին ՄԱԿ-ի Խոշտանգումների դեմ կոմիտեին ներկայացրել են նաև այլընտրանքային զեկույց` ներկայացնելով Ադրբեջանի կողմից հայ ռազմագերիների, քաղաքացիական անձանց նկատմամբ կիրառված խոշտանգումների և բռնի անհետացումների դեպքերը։
Կազմակերպությունները նշել են, որ չորրորդ պարբերական դիտարկումից ի վեր Ադրբեջանը չի կատարել կոմիտեի հանձնարարականները՝ ապահովել խոշտանգումների և անպատժելիության պրակտիկայի շարունակական խնդրի նկատմամբ զրոյական հանդուրժողականության մոտեցումը։
«Ես համարում եմ, որ բավականին կարևոր եզրահանգումներ կան հրապարակման մեջ, բայց ես բավարարված չեմ։ Մենք շատ ավելի փաստեր, հիմքեր և ապացույցներ ենք ներկայացրել, և վաղուց ժամանակն էր նրբանկատությունից, դիվանագիտական լեքսիկոնից զերծ մնալ ու շատ ուղիղ գնահատականներ հնչեցնել։ Իրենց գնահատականները շատ ավելի մեղմ էին, քան իրականությունն է։ Տարբեր հարցերի նկատմամբ էլ բավարար անդրադարձ չի եղել»,–ասաց Բեգլարյանը։
Նա ընդգծեց, որ միջազգային մարմինները` այդ թվում ՄԱԿ–ը, ունեն որոշակի կաշկանդվածություն ` պայմանավորված իրենց մանդատով , բայց վերջին շրջանում հաճախ են փորձում Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև արհեստական հավասարության նշան դնել` հաշվի առնելով Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև այսպես ասած խաղաղության գործընթացը, ինչը, ի դեպ, ադրբեջանական կողմը շատ լավ օգտագործում է։
«Այս քաղաքական գնահատականները կոմիտեի եզրակացությունների վրա միանշանակ ազդել են, որն Ադրբեջանը շատ հմուտ կերպով մանիպուլացնում է։ Ադրբեջանը կարողանում է տարբեր հարթակներում միջազգային ճնշումը նվազեցնել` մատնացույց անելով հայ–ադրբեջանական հարաբերությունների կարգավորման գործընթացը։ Անընդունելի է արդարությունը զոհել քաղաքական, դիվանագիտական գործընթացներին։ Այս տեսակետից կոմիտեի գործունեությունն ինձ համար խիստ անընդունելի է։ Նրանք չպետք է մտնեին քաղաքական գործընթացների թակարդը, այլ գնահատականներ հնչեցնեին այն ամենի նկատմամբ, ինչ տեղի է ունեցել»,–ասաց Բեգլարյանը։
Չնայած դրան, Արցախի նախկին պետնախարարը ընդգծեց, որ ցանկացած նման փաստաթուղթ իրավական և դիվանագիտական կապիտալ է Հայաստանի համար, որը պետք է ճիշտ օգտագործել։
Հավելենք, որ կոմիտեն հրապարակված զեկույցում խորը մտահոգություն էր հայտնել Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության շրջանակներում Ադրբեջանի զինված ուժերի կողմից միջազգային մարդասիրական իրավունքի և մարդու իրավունքների կոպիտ և ծանր խախտումների մասին հաղորդումների վերաբերյալ, որոնք հայ ռազմագերիների և այլ պաշտպանվող անձանց նկատմամբ իրականացվել են` պայմանավորված ազգային ու էթնիկ պատկանելությամբ։ Դրանք պատկերում են սարսափելի գործողություններ՝ ողջ անձանց գլխատելու, դիակների պղծման և անդամահատման դեպքեր, որոնք կատարվում են տեսախցիկի առաջ, ինչից ենթադրվում է, որ կատարողների կողմից պատասխանատվության ենթարկվելու վախը իսպառ բացակայում է։
Կոմիտեն նաև խորը մտահոգություն էր հայտնել այսպես կոչված հակաահաբեկչական գործողությունների վերաբերյալ, ներառյալ՝ ահաբեկչության և հարակից հանցագործությունների հետ կապված 23 անձանց շարունակական կալանքի վերաբերյալ։
Կոմիտեն իր անհանգստությունն է հայտնել նաև Ադրբեջանի բարձրաստիճան պաշտոնյաների կողմից արված խտրական հայտարարությունների ազդեցության առնչությամբ, որոնք տարածվում են ինչպես առցանց, այնպես էլ տպագիր մեդիայում՝ ստեղծելով այնպիսի միջավայր, որը մեծապես մեծացնում է ազգային և էթնիկ պատկանելությամբ հայ և այլ փոքրամասնությունների ներկայացուցիչների նկատմամբ բռնություն գործադրելու հավանականությունը։
Կոմիտեից Ադրբեջանին առաջարկել են ապահովել, որ քննությունն ու հետապնդումները ներառեն հրամանատարական կամ վերադաս պատասխանատվության դիրք ունեցող ցանկացած անձի գործողությունները, որն իմացել է կամ պետք է իմանար, որ իր ենթակաները կատարել են կամ կարող էին կատարել արտադատական սպանություններ, խոշտանգումներ կամ այլ պատերազմական հանցագործություններ և չեն ձեռնարկել ողջամիտ և անհրաժեշտ կանխարգելիչ միջոցներ։
Կոմիտեն կոչ է արել հրապարակայնորեն դատապարտել ազգային և էթնիկ պատկանելությամբ պայմանավորված ատելության խոսքը, սպառնալիքներն ու հարձակումները հայերի ու բոլոր մյուս փոքրամասնությունների խմբերի դեմ, նման դեպքերում ապահովել արագ, մանրակրկիտ և արդյունավետ քննություն` անկախ նրանից, թե ով է հանցագործը, երաշխավորել, որ մեղավորները կդատվեն և կպատժվեն իրենց արարքների ծանրությանը համապատասխան: