Պատուհանի տակ վարդեր եմ աճեցնելու․ արցախցիները սիրել են Տավուշ գյուղը

Լիլիթ Գասպարյանն ամուսնու, 4 երեխաների, ծնողների, քրոջ ու եղբոր հետ արդեն մոտ մեկ ամիս է՝ Բերդի տարածաշրջանի Տավուշ (նախկինում՝ Թովուզ) գյուղում է ապրում։ Այստեղ են եկել Մարտակերտի շրջանի Հաթերք գյուղից։ Ամուսինը շինարարական աշխատանքներով է զբաղված. բաղնիք են կառուցում։ Աշխատանքները ֆինանսավորել է հենց այն տան տերը, որտեղ հիմա ընտանիքն է ապրում (սեփականատերը երկրում չէ)։

Լիլիթը խոսելիս հաճախ է հուզվում, հեռախոսի մեջ իրենց մեծ տունն է ցույց տալիս՝ նոր վերանորոգումով, նորաձև կահավորմամբ։

«Ամեն ինչ թողնես, դուրս գաս․․․»։

Դուրս են եկել ԶԻԼ մեքենայի թափքում՝ 5-6 ընտանիք միասին։

«15 երեխա կար, մեր վերցրած հացն ու ջուրը մի քանի ժամ հերիքեց, վերջին օրը բան չենք կերել։ Գորիսի խանութի մոտ որ կանգնեցինք, արդեն ապրելու հույս կար»։

Եկան Դիլիջան, մի քանի շաբաթ մնալուց հետո Տավուշ գյուղ տեղափոխվեցին։ Գյուղացիները ջերմությամբ դիմավորեցին, օգնում են ինչով կարող են։

Լիլիթի ամուսինը՝ Արմենը, Արցախում պայմանագրային զինծառայող էր, մոտ 450 հազար դրամ աշխատավարձ էր ստանում։ 4 երեխայի խնամքի համար ընտանիքը նաև նպաստ էր ստանում. ապահովված, բարեկեցիկ էին կյանք էին վարում։ Ինչպես են հարմարվելու նոր իրողություններին,դեռ դժվար են պատկերացնում։

«Կամաց-կամաց կստեղծենք, դժվար չի, ջահել ընտանիք ենք»,- կոտրված ժպիտով ասում է Լիլիթը։

Երեխաներն արդեն մանկապարտեզ ու դպրոց են հաճախում (8, 5, 3 տարեկան և 9 ամսական)։

Թովմասյանների ընտանիքը Տավուշ գյուղում հասցրել է սիրվել ու տավուշեցի դառնալ։ Գյուղապետ Թաթուլ Արզումանյանն ասում է՝ ապշած էր, երբ ընտանիքի հայրը՝ Ջոնիկը, գյուղապետարան էր գալիս և նորեկ արցախցիների համար իրենց ունեցած կաթսաներից, անկողնուց առաջարկում։

«Ջոնիկի մի նախադասությունը երբեք չեմ մոռանա․ ասաց՝ ինձ մենակ տանիք տվեք, ես ոտով-ձեռով եմ, ամեն ինչ կանեմ, երեխեքիս կպահեմ։ Անգամ չասաց, որ սիրտը վիրահատված է, հետո ենք իմացել»,- պատմում է գյուղապետը։

Թովմասյանների ընտանիքը 4 հոգուց է բաղկացած. Ջոնիկն ապրում է մոր և երկու աղջիկների՝ 14-ամյա Ալյոնայի և 17-ամյա Անիի հետ։

Ստեփանակերտից են, ընտանիքի համար կյանքն այնտեղ հեշտ չի եղել․ լույսը դեռ չբացված` Ջոնիկի մայրը` Զառան, դուրս էր գալիս քաղաքի փողոցները մաքրելու, ավագ թոռնուհին օգնում էր նրան, նոր միայն դպրոց գնում։

Արցախից դուրս գալիս փոքր ավտոմեքենայի մեջ շատ բան տեղավորել չեն կարողացել, բայց 14-ամյա Ալյոնայի շախմատային հաղթանակների մասին վկայող պատվոգրերը, մեդալներն ու գավաթները (բացի ամենամեծից) Զառա տատիկը ստիպել է դուրս բերել։

Տավուշ եկած առաջին ընտանիքն է՝ Արցախից ուղիղ այստեղ են ուղևորվել։ Գյուղում աղջիկներն արդեն ձեռագործության խմբակ են հաճախում, շուտով Ալյոնան նաև շախմատի խմբակ կհաճախի։

Ասում են՝ Բերդի բնությունը շատ է նման իրենց Արցախինին, մարդիկ՝ նույնպես։

«Եթե Ղարաբաղն ազատագրվեց, գնում եմ հետ, եթե չէ, վե՛րջ, այստեղ եմ մնում»,- ասում է Զառա տատը մեզ ճանապարհելիս ու ցույց տալիս տնամերձ այգին, որը հասցրել է մշակել, սխտոր ու կանաչի ցանել։

Ավանեսյանների ընտանիքն էլ Ասկերանի Հարավ գյուղից է։ Պատերազմի ժամանակ Արսենը դիրքերում էր։ Արցախի ճակատագրի վերաբերյալ տարբեր տեղեկություններ էին ստացվում, և ընտանիքն առանց սպասելու, որ Արսենը դիրքերից իջնի, որոշեց դուրս գալ հայրենիքից։

Նազիկը 3 երեխաների, սկեսուրի ու սկեսրայրի հետ բեռնատարի թափքում հասան Հայաստան։

«Ոչ մի բան, աղջիկ ջան, չեմ վեր կալել, հիմա եմ նստում, ասում՝ ինչի չեմ վեր կալել, էդքան շոր թողեցի ֆաներկի մեջին։ ժամանակ ունեինք, չենք ֆայմել»,- պատմում է տիկին Կատերինան։

Դեպի Հայաստան ճանապարհը շատ ծանր է եղել, գրեթե 2 օր անձրևի տակ են մնացել, մեծից փոքր հիվանդացել են։ Հայաստանում մի քանի օր անց Արսենը միացել է ըտանիքին ու որոշել են բոլորով Տավուշ գյուղ գալ։ Թեպետ Արցախի կարոտը սրտներում է, բայց այստեղ արդեն իրենց հարազատ են զգում։

«Գնացել էինք Երևան` բժշկի, ամուսինս չէր ուզում մնալ, ասում էր՝ չեմ կարողանում, սիրտս պայթում ա, արի գնանք մեր տուն։ Էս արդեն մեր տունն է, լրիվ մեր բնությունն է»,- ասում է Կատերինան։

Արսենը որոշել է պայմանագրային զինծառայության անցնել, մինչ այդ տունն է կարգի բերում։ Մայրն ասում է՝ ձեռքերը ոսկի են, արդեն տան վերանորոգմամբ է զբաղվում, այգին կարգի բերում, որ ծառեր տնկեն ու բանջարեղեն աճեցնեն։ Գյուղապետարան է դիմել, որ առանձին հողատարածք տան ցորեն մշակելու համար։

«Դե հո առնովի չի լինելու։ Արդեն ժողովրդին հարցնում եմ՝ որտեղից կարելի է տնկիներ գնել։ Ինչքան ապրենք, կանգնեցնելու ենք էս տունը»,- ասում է տիկին Կատերինան։

Որոշել է պատուհանի տակ տարբեր ծաղիկներ, հատկապես տարբեր գույների վարդեր աճեցնել, ինչպես Ստեփանակերտի իր տան բակում էր անում։