Ուզում էի երազանք պահել` կռիվը վերջանա. արցախցի աղջնակը սարսափով է հիշում սեպտեմբերի 19-ը

Մարիամը սեպտեմբերի 19-ին սպասել էր մի ամբողջ հավերժություն։ Ծննդյան օրն էր։ Մայրը շրջափակման պայմաններում այստեղից–այնտեղից անհրաժեշտ մթերքներ էր հայթայթել ու տորթ թխել նրա համար։ Բայց մոմերը փչել փոքրիկը չհասցրեց` սկսվեց հերթական ագրեսիան։

Ծննդյան 7–րդ տարեդարձի օրը Մարիամը քույրերի ու եղբայրների հետ անցկացրեց նկուղում։ Երկար սպասված օրը հիշել այլևս չի ուզում։

«Ուզում էի` տորթի մոմերը փչեի ու երազանք պահեի, որ կռիվը վերջանա»,– ասում է աղջիկն ու լացելով հեռանում սենյակից։

Մարիամի հետ հուզվում են բոլորը` այդ օրը հիշելը դժվար է Քոչարյանների ընտանիքի յուրաքանչյուր անդամի համար։ Ասում են` անգամ 44–օրյա պատերազմի ժամանակ այդչափ տագնապ չի եղել։

«Այդ 24 ժամը, մինչև գյուղից դուրս գալը, ահավոր անցավ։ Թուրքը անընդատ կրակում էր, անդադար։ Մի րոպե ձենը չկտրվեց... կապերը կտրվել էր, չէի կարողանում զանգել երեխեքին, իմանալ` ով ուր է։ Մինչև 21–ին տղաս իջավ պոստերից, ասեց` զենքերը վայր ենք դրել, պետք է դուրս գանք գյուղից, թուրքը շուտով գյուղ կմտնի»,– պատմում է տան տատիկը` Ռոմելլա Քոչարյանը։

Տան վերջին պարկ ալյուրը վերցրել ու ճանապարհ են ընկել տիկին Ռոմելլան, նրա ծեր մայրը, ամուսինը, 2 տղաները, հարսներն ու թոռները։ 2 աղջիկն էլ ընտանիքների հետ արդեն Ստեփանակերտում էին։

Ճանապարհը շարունակելու համար փեսաներից մեկը գնացել է, որ բենզին գնի, բայց տեղի է ունեցել չարաբաստիկ պայթյունը, ու նա այլևս չի վերադարձել...

Բեռնատարի թափքում 20 հոգով, արևի ու անձրևի տակ սոված–ծարավ երկու օր ճանապարհ են անցել ու մի կերպ հասել Հայաստան։ Վարձով տուն են գտել Արմավիրի մարզի Արագած գյուղում, ու 2 ննջարանով ու 1 հյուրասենյակով տանը տեղավորվել 15 հոգով։

«Հիմա այս տանը ինչ կա– չկա` տանտիրոջինն է, մենք ոչ մի բան մեզ հետ չենք բերել։ Տնից դուրս գալուց միայն երեխաների մանկության նկարների ալբոմը ձեռքիս տակ ընկավ, վերցրեցի, որ թշնամու ձեռքը չընկնի։ Տանը սեղանին սրբապատկեր ունեինք դրած։ Մեծ թոռս` Մերուժանն ասաց` թե բա, տա՛տ, տանենք էսի։ Դա էլ դրեցի պայուսակի մեջ ու դուրս եկանք»,– պատմում է Ռոմելլա Քոչարյանը։

Տունը, որտեղ ապրում են Քոչարյանները, մի քանի տարի բնակեցված չի եղել։ Խոնավ է ու ցուրտ, ջեռուցում չկա։ Ասում են` լավ է, որ օրերը դեռ տաք են, յոլա են գնում։ Քանի որ ձմեռը որոշել են այստեղ անցկացնել, մտածում են փայտի վառարան գնել, որ տանը հնարավոր լինի ապրել։

Տարածքն օպտիմալ օգտագործելու համար սենյակները բաժանել են տղաների և աղջիկների միջև։ Յուրաքանչյուր սենյակում 3 մահճակալ կա, միացրել են իրար, որ գոնե մի քանի հոգի մահճակալից օգտվի, մնացածը քնում են գետնին։

«Դա ոչինչ, կարևորը` ողջ–առողջ ենք։ Պետք է հարմարվենք, ելք չկա, հետ գնալու տարբերակ չկա։ Թուրքի հետ ապրելու տարբերակ չկա»,– ասում են։

Չնայած նրանց ուշքն ու միտքը իրենց հարազատ Արցախում է` դրախտավայր Խերխանում, բայց Քոչարյանները շատ են սիրել նաև Արագած գյուղն ու հարևաններին։ Չեն ուզում շատ հեռու գնալ այստեղից։ Հայաստանից դուրս գնալու մասին առհասարակ չեն էլ մտածում։ Մի քիչ ավելի մեծ տուն որ գտնեն, ամեն մեկն իր մահճակալն ունենա, հաստատ կմնան այստեղ։ Տնամերձ հողը կմշակեն, անասուններ կպահեն ու կապահովեն իրենց ապրուստը։

Տիկին Ռոմելլայի հարսներն ուսուցչուհիներ են, տղաները` զինվորական։ Աշխատանք են փնտրում, բայց դեռ չեն գտել։ Ռոմելլան ու ամուսինը` Բարաթը, հաշմանդամություն ունեն, թոշակառու էին Արցախում։ Հիմա փորձում են ճշտել, թե ինչպես են հետագայում ստանալու իրենց թոշակը։

Հիշեցնենք, որ ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը օրեր առաջ ԱԺ–ում հայտարարել էր, որ ԼՂ–ից բռնի տեղահանվածների թոշակի հարցը կարող է լուծվել, նրանց ժամանակավոր պաշտպանության կարգավիճակ տալով։

Նա ասել էր, այդկերպ կստեղծվի իրավական հիմք, որից հետո բռնի տեղահանվածներն արագացված կարգով կստանան ՀՀ քաղաքացիություն և դիմելու պարագայում թոշակավորման և մնացած հարցերն արագ կլուծվեն։