Գալով ավելի լայն դաշտ, այն է` քաղաքացիների եկամուտների համատարած հայտարարագրման տիրույթ, ապա պետք է արձանագրել, որ անձանց ծախսային մասով գործարքների հայտարարագրումը այդ դաշտը փակելուն միտված կարևոր դրույթ է, Sputnik Արմենիայի հետ զրույցում նման կարծիք հայտնեց տնտեսագետ Արմեն Քթոյանը։
«Քաղաքացիական պայմանագիր» խմբակցության պատգամավոր, գործարար Խաչատուր Սուքիասյանը ԱԺ–ում գալիք տարվա բյուջեի քննարկման ժամանակ առաջարկեց հայտարարագրել ոչ միայն մարդկանց եկամուտները, այլև ֆիզիկական և իրավաբանական անձանց իրականացրած ծախսերը։
«Եթե եկամուտների հայտարարագրումը դիտարկվում է որպես հակակոռուպցիոն միջոցառում և ելնում ենք պետական կամ հանրային ծառայողների եկամուտների հայտարարագրման դրույթից, որը նույնպես կոռուպցիայի դեմ պայքարի կարևոր գործիք է, ապա պարզ է դառնում, որ հակակոռուպցիոն ռազմավարության մեջ դիտարկվում է ոչ միայն եկամտի, այլև ծախսերի, ներդրումների հայտարարագրումը, այսինքն` խոսքը նշանակալից ծախսերի մասին է։ Եթե ուզում են դաշտը փակել, ուստի եկամուտների հայտարարգրումից բացի, պետք է լինի նաև ծախսերի հայտարարագրում, սակայն ոչ թե ընթացիկ, այլ կապիտալ բնույթի ծախսերի»,– ասաց Քթոյանը։
Բիզնեսով զբաղվող պաշտոնյաներ, գույքի հայտարարագրում. կոռուպցիայի դեմ քայլեր են արվում
Նա նշեց, որ տարբեր երկրներում կիրառվում են տարատեսակ սահմանաչափեր, որոնք ավելի շատ կապակցվում են եկամտի մեծության հետ, օրինակ` տարեկան եկամտի չափով ծախսը կամ դրա որոշակի պատիկը, կամ էլ դրա 50 տոկոսի չափով ծախսը։ Ըստ նրա` եթե պետության ներսում գործում է վիճակագրական ռեգիստրի ադեկվատ համակարգ և կան թվային պլատֆորմներ հանրային ծառայությունների ու պետական մարմինների մասով, ապա ամբողջական ինֆորմացիան այդ պլատֆորմներում առկա է, որն էլ հասու է պատկան մարմիններին։
Անդրադառնալով այն հարցին, թե կոնկրետ ֆիզիկական անձանց, այսինքն` շարքային քաղաքացիների պարագայում որքանով է անհրաժեշտ ծախսերի ընդգրկումն ընդհանուր հայտարարագրման համակարգի մեջ, մեր զրուցակիցն ասաց, որ դա այսպես, թե այնպես արձանագրվում է։
«Եթե առաջնորդվում ենք միջազգային պրակտիկայով կամ ծախսերի հայտարարագրման տրամաբանությամբ, ապա խոսքը ոչ թե ընթացիկ ծախսերի, այլ կապիտալ բնույթի, ներդրումային ծախսերի մասին է, որոնք փաստաթղթավորվում են, եթե քաղաքացին ձեռք է բերում բնակարան, արժեթղթեր կամ գնում է ավտոմեքենա ու կատարում այլ խոշոր ծախսեր, հետևաբար ծախսերի հայտարարագրումը ենթադրում է փաստաթղթավորված լինելու հանգամանքն ամփոփ ձևով ներկայացնել։ Միևնույն է, կապիտալ բնույթի որևէ ծախս հնարավոր չէ գաղտնի անել, և իմաստ էլ չունի»,– ասաց տնտեսագետը։
Քթոյանի կարծիքով` եթե ծախսերը ցույց տալու սահմանաչափ չկիրառվի, ապա կստացվի, որ յուրաքանչյուր ֆիզիկական անձ պետք է մի հաշվապահ վարձի, ով կգրանցի ու կհայտարարագրի բոլոր ծախսերը, առավել ևս, որ մարդը նույնիսկ իր համար իր բոլոր ծախսերը չի ֆիքսում։ Ըստ նրա` այնպես պետք է անել, որ քաղաքացիների համար լրացուցիչ խնդիրներ ու անհարմարություններ չստեղծվեն իրենց ծախսերը հայտարարագրելու առումով։
Նշենք, որ Հայաստանի Հանրապետությունում ֆիզիկական անձանց եկամուտների համընդհանուր հայտարարագրման համակարգը ներդնելու հարցն ընդգրկված է կառավարության գործունեության 2021-2026 թվականների ծրագրում։