Երբ «սպիտակներն» այլևս յուրային չեն, իսկ «սևերը» չեն ներել. «կարգին» քաղաքապետի ոդիսականը

Բավականին երկար ժամանակ Երևանի քաղաքապետ Հայկ Մարությանի գլխին ամպեր էին կուտակվում, բայց նրան պաշտոնից հեռացնելու մտադրությունը հստակ ուրվագծեր ստացավ ընդամենը մեկ շաբաթում։ «Իմ քայլը» խմբակցությունը, որը նրան բերեց իշխանության, հայտարարել է անվստահություն հայտնելու մտադրության մասին, և եթե ֆորսմաժոր չլինի, հնարավոր է` արդեն վաղը Մարությանը ստիպված լինի հեռանալ։

Պատերազմում պարտվելուց հետո իշխանամետ ԶԼՄ-ներում պարբերաբար հրապարակումներ են հայտնվում քաղաքապետի և անձամբ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի միջև տարաձայնությունների մասին, սակայն քաղաքապետը որևէ կերպ չի մեկնաբանել դրանք։ Բավական երկար է խոսվել «Քաղաքացիական պայմանագիր» կուսակցությունից դուրս գալու մասին, բայց Մարությանը դա էլ չի մեկնաբանել, թեև փաստը հենց կուսակցությունից են հաստատել։ Տեղեկություններ կային, որ Մարությանն ինքն է ուզում վայր դնել լիազորությունները, բայց նրա մամուլի ծառայությունը հերքեց դա։ Ավելի ուշ արդեն պարզ դարձավ, որ նրա անձը ձեռնտու չէ ներկայիս իշխանությանը։

Դեկտեմբերի 12-ին վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի ընտանիքին պատկանող «Հայկական Ժամանակ» օրաթերթում (թերթի գլխավոր խմբագիրը վարչապետի կինը` Աննա Հակոբյանն է) քաղաքապետին վարկաբեկող հրապարակումից հետո անհնար էր թաքցնել տարաձայնությունները։ Քաղաքապետի մամուլի խոսնակ Հակոբ Կարապետյանը «դեղին մամուլ» անվանեց թերթը, սակայն գործընթացն արդեն սկսվել էր։ ԶԼՄ-ների կասկածներն ամրապնդել է քաղաքապետարանի ու շինարարական ընկերությունների նկատմամբ մրցակցության պաշտպանության պետական հանձնաժողովի կողմից սկսված վարույթը, որոնք, իբր, խախտել են ճանապարհների շինարարության մրցույթների կազմակերպման կանոնները: Իսկ վերջնակետն «Իմ քայլը» խմբակցության նախաձեռնությունն էր՝ անվստահություն հայտնել քաղաքապետին։

Իշխող կուսակցության ներկայացուցիչ Արման Եղոյանը պարզաբանել է, որ ավագանին անվստահության գործընթաց է նախաձեռնել, քանի որ Մարությանը որոշել է լքել «Քաղաքացիական պայմանագրի շարքերը։ Բայց ցանկացած ողջամիտ մարդու համար հասկանալի է, որ ՔՊ-ից դուրս գալու Մարությանի որոշումը վիճաբանության շարունակությունն էր, ոչ թե առիթը։ Սակայն իշխանամետ խմբակցությունում էլ ամեն ինչ հարթ չէ. ավագանու մի քանի պատգամավորներ պաշտոնապես հայտարարեցին, որ չեն պաշտպանի Մարությանին ներկայացվող անվստահության որոշումը։ Մյուս մասն էլ ասում է, որ արդեն բավականաչափ ձայներ են հավաքվել անվստահություն հայտնելու համար։ Այսօր` դեկտեմբերի 16–ի երեկոյան, արդեն իսկ հայտնվեց ավագանու «Իմ քայլը» խմբակցության հայտարարությունը, որում ասվում է, որ խմբակցությունը նախաձեռնել է քաղաքապետ Հայկ Մարությանին անվստահություն հայտնելու գործընթաց, իսկ Երևանի քաղաքապետի պաշտոնում դաշինքն առաջադրել է գործող առաջին փոխքաղաքապետ Հրաչյա Սարգսյանի թեկնածությունը:

Իսկ ահա ընդդիմությունը, որքան էլ տարօրինակ է, պաշտպանել է Մարությանից ազատվելու նախաձեռնությունը։ Երեք տարվա ընթացքում նա յուրային չդարձավ ո՛չ իշխանության, ո՛չ ընդդիմության համար։ Այսպես, «Լույս» խմբակցության անդամ Անի Խաչատրյանը («Հանրապետություն» կուսակցություն) պատրաստ է դեմ քվեարկել գործող քաղաքապետին, այդ խմբակցության մյուս երկու ներկայացուցիչները՝ Դավիթ Խաժակյանը («Լուսավոր Հայաստան» կուսակցություն) և Թեհմինա Վարդանյանը (անկուսակցական) նույնպես հակված են դրան, թեև չեն հաստատում այդ մտադրությունը։

«Բարգավաճ Հայաստան» խմբակցությունը քաղաքապետի հրաժարականը պահանջել էր դեռ մեկուկես տարի առաջ։ Խմբակցության ղեկավար Միքայել Մանուկյանը Facebook-ի իր էջում գրել է, որ ԲՀԿ-ն կստորագրի անվստահության նախագիծը, սակայն կոչ է անում դրանում ՔՊ-ի հետ համագործակցություն չտեսնել:

Քաղաքագետ Սուրեն Սուրենյանցը կարծում է, որ գործընթացը հենց հիմա սկսելու համար երկու պատճառ կա։ Առաջինը, նրա համոզմամբ, կապված է այն բանի հետ, որ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը քարտ-բլանշ է ստացել երկրի ներսում ազատ գործունեություն ծավալելու համար՝ արտաքին որոշ զիջումների դիմաց։ Կամ իշխանությունը փորձում էր խլել Մարությանի լիազորությունների մի մասը, սակայն գիտակցելով իր ջանքերի անարդյունավետությունը, ծայրահեղ քայլերի դիմեց։ Քաղաքապետի նկատմամբ քրեական հետապնդում սկսելու որևէ վարկաբեկիչ նյութ կամ հիմք չի հայտնաբերվել, և հենց այդ պատճառով էլ հոդված է հրապարակվել Փաշինյանի ընտանեկան թերթում և «մտացածին կապ է վերագրվել երկրորդ նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանի հետ»։

Փորձագետը չբացառեց փակուղային իրավիճակը, երբ «Իմ քայլը» խմբակցության անդամների մի մասը կսատարի Մարությանին, և սցենարը կզարգանա մինչև արտահերթ ընտրություններ կազմակերպելը: Սուրենյանցի համոզմամբ՝ իշխանությունը վախենում է նման սցենարից, քանի որ խորհրդարանական ընտրություններից հետո հասկացել է ՝ Երևանում իրենց վարկանիշը բարձր չէ։

Չի բացառվում, որ քաղաքապետի ընտրություններում ՔՊ-ի ընտրազանգվածը կիսվի ու քաղաքացիների մի մասը սատարի Մարությանին։ Սուրենյանցը կարծում է, որ ընդդիմությունը կարող է հաղթել ընտրություններում, եթե միասնական թեկնածու ներկայացնի։ Միևնույն ժամանակ, Մարությանը խորհրդարանական ընդդիմության՝ «Պատիվ ունեմ» և «Հայաստան» կուսակցությունների համար անընդունելի թեկնածու է, քանի որ հենց նա է առաջինը հասարակությանը «սևերի» ու «սպիտակների» բաժանել։

«Բացառված չէ, որ Մարությանը կարողանա իր շուրջը որոշակի ուժեր համախմբել ու դառնալ նոր՝ երրորդ քաղաքական բևեռ, և «խաղն» այդ ուղղությամբ կգնա», - նշեց փորձագետը:

Նա նաև արժանապատիվ է համարում այս իրավիճակում քաղաքապետի պահվածքը։ Մինչ համացանցում նրա հեռանալու մասին կրքեր են բորբոքվում, նա հաղորդագրություն է տարածում նոր ավտոբուսներ ու վերելակներ գնելու մասին։ Փորձագետի խոսքով՝ Մարությանը լավագույն քայլը կատարեց և ցույց տվեց, որ իրեն չեն հետաքրքրում իր շուրջը եղած դավադրությունները։ Թե որքանով է արդյունավետ այս ռազմավարությունը, քաղաքագետը դժվարացավ ասել, սակայն այդ պահվածքը, նրա խոսքով, հետագայում կարող է բոնուսներ բերել։

«Մարությանն ամենաքննադատված պաշտոնյաներից է, սակայն նա կարողացել է քաղաքի որոշ խնդիրների լուծման ուղիներ գտնել՝ աղբահանություն, տրանսպորտային բարեփոխումներ և այլն։ Ակնհայտ է, որ նա աշխատանքային ձեռագիր ունի՝ ի տարբերություն «Քաղաքացիական պայմանագրի» շատ պաշտոնյաների» ,-ասաց Սուրենյանցը։

Սահմանադրական դատարանի աշխատակազմի նախկին ղեկավար Էդգար Ղազարյանը նշեց, որ քաղաքապետին անվստահություն հայտնելու պատճառը կարող է լինել բացառապես իր գործունեության ձախողումը կամ քաղաքի կառավարման մեջ թույլ տրված լուրջ սխալը։ Բայց կուսակցությունից դուրս գալը անվստահություն հայտնելու հիմք չէ։

Իրավաբանը պարզաբանեց, որ անվստահություն հայտնելու գործընթացը սկսելու համար անհրաժեշտ է ավագանու անդամների ձայների 1/3–ը (ավագանու 62 անդամներից 21-ի ձայնը,– խմբ․), որից հետո նախագիծը ներառվում է արտահերթ նիստի օրակարգում, որը պետք է կազմակերպվի 36 ժամվա ընթացքում: Եթե ավագանու 50 տոկոսից ավելին նախագծին հավանություն տա, պետք է գաղտնի քվեարկություն անցացվի։ Եթե մեծամասնությունը դեմ արտահայտվի գործող քաղաքապետին, պետք է ընտրություններ անցկացվի ու նոր քաղաքապետ ընտրվի։

«Նոր քաղաքապետի թեկնածու կարող են առաջադրել բոլոր խմբակցությունները, ընդ որում՝ Մարությանը կարող է ընդդիմադիր ուժերի թեկնածու դառնալ, այդ հարցում սահմանափակումներ չկան։ Սակայն եթե քվեարկությունը երկու անգամ տապալվի, ապա ավագանին կլուծարվի և նոր ընտրություններ կնշանակվեն», - պարզաբանեց Ղազարյանը։

Փորձագետը նաև ընդգծեց, որ ըստ Երևան քաղաքում ՏԻՄ–ի մասին օրենքի` եթե անվստահության նախաձեռնությունը ձախողվի, ապա ավագանին միայն մեկ տարի անց կարող է նորը ներկայացնել։ Բայց, ինչպես հայտնի է, Երևանի ավագանու ընտրությունները նախատեսված են 2023 թվականի սեպտեմբերին և արդեն իշխանական կուսակցության թեկնածուների անուններ են շրջանառվում։