Անարգել` բոլորովին չի նշանակում առանց մաքսակետի, կամ Փաշինյանի հերթական կիքսը

Շատերը հեգնում են. «Նո՞ր եք ուշքի գալիս, բա ինչո՞ւ չէիք զարմանում, երբ հայերի վերահսկողությունից դուրս մնացին Շուշին, Հադրութի շրջանը և այն բոլոր տարածքները, որոնք 30 տարի շարունակ անվտանգության գոտու դեր էին կատարում Արցախի շուրջը»։

Բայց պատերազմ էր, որում մենք տանուլ տվեցինք և ստիպված եղանք ստորագրել ավելի քան մեկ տարի առաջ՝անցած տարվա նոյեմբերի 9-ին հրամցրած հայտարարությունը։

Թեև այն բոլորովին հաճելի պահեր չի պարունակում մեզ համար, փաստն այն է, որ այդ բոլոր բնակավայրերի և շրջանների հանձնումը ամրագրված էր։ Սակայն Հայաստանի տարածքում՝ Գորիս-Կապան մայրուղում, որքան հայտնի է, որևէ լայնածավալ ռազմական գործողություն չի եղել, ու նոյեմբերի 9-ի հայտարարությունում էլ այդ ճանապարհի մասին բացարձակ ոչինչ չկա։ Էդ դեպքում, կներե՛ք, ի՞նչ է նշանակում հայկական կողմի ձևակերպումը, թե մաքսակետերը տեղադրվելու են, մեջբերեմ՝ «ադրբեջանական վերահսկողության տակ անցած հատվածում»։

Այ, հենց այս տարօրինակ ձևակերպումն է, որ տեղիք է տվել տարաբնույթ մեկնաբանությունների, որոնք հաստատ դեռ երկար են շարունակվելու։

Տեսե՛ք, երբ ադրբեջանցիները այդ ճանապարհին ձերբակալել էին իրանցի երկու վարորդների, Հայաստանի ղեկավարությունը շտապեց ինչ-որ կերպ հանգստացնել հայաստանցիներին՝ պնդելով, թե ավտոմայրուղուց օգտվող մեր քաղաքացիները անհանգստանալու կարիք չունեն, որովհետև արգելքը մեզ վրա չի տարածվում։ Սեպտեմբերի կեսերին, ելույթ ունենալով հայոց խորհրդարանում, վարչապետը հայտնեց.«2020-ի դեկտեմբերին պայմանավորվածություն է ձեռք բերվել, որ այդ ճանապարհը (Գորիս-Կապան) անարգել կերպով պետք է օգտագործվի Հայաստանի տրանսպորտային միջոցների և բեռների տարանցման համար»։

Կառավարության ղեկավարի այս հայտարարությունից հետո հայաստանցին տրամաբանեց. «Դե, եթե ասվում է «անարգել», ուրեմն որևէ մաքսակետ էլ չի լինելու, իսկ հենց մայրուղում գտնվող ադրբեջանական պահակակետին և բազմաթիվ պաստառներին, որոնք ավտոճանապարհի որոշ մասը ադրբեջանական են հռչակում, մի կերպ կարելի է դիմանալ»։ Ու հանկարծ պարզվում է, որ «անարգել» բոլորովին չի նշանակում առանց մաքսակետի, այսինքն, սահմանը դառնում է շատ իրական՝ վճարիր և անցիր, ինչն այսօր հաստատեց Անվտանգության խորհրդի քարտուղարը։

Ավելին, հայաստանցի բարձրաստիճան պաշտոնյան, հայտնելով մաքսակետերի տեղադրման տհաճ լուրը, միաժամանակ հրապարակեց նաև, իր կարծիքով, շատ լավ լուրը՝ լիովին պատրաստ է Կապան-Տաթեւ այլընտրանքային ճանապարհը։ Այսինքն՝ այդքան մի մտահոգվեք, ոչ մի ահավոր բան չի պատահել, չեք ուզում վճարե՞լ, մի փոքր շեղվեք ու Կապան հասեք Տաթևի վերանորոգված հատվածով։ Համ էլ կտեսնեք, թե ինչ լավ ենք ասֆալտապատել նախկին գրունտային ճանապարհը։

Համաձայնե՛ք, տարածքային վեճեր, մանավանդ հեղափոխություններից և պատերազմներից հետո աշխարհում շատ են եղել։ Երբեմն դրանք զարմանալիորեն հեշտ են լուծվել։ Օրինակ` հիշում եմ, որ 90-ականներին Չեխիայի և Սլովակիայի, այսպես ասած, «թավշյա ապահարզանից» հետո կողմերը գյուղեր փոխանակեցին՝ սլովակներով բնակեցված սահմանային բնակավայրը, որը գտնվում էր Չեխիայում, մտավ Սլովակիայի կազմի մեջ, փոխարենը Չեխիային միացվեց Սլովակիայում գտնվող գյուղը, որի բնակիչները հիմնականում չեխեր էին։ Բնականաբար, բոլորը բավարարված էին այս տրամաբանական փոխանակությամբ։

Թեև մենք էլ Ճապոնիայի նման լիովին ընդունել ենք մեր պարտությունը, տվյալ դեպքում շատ դժվար է խոսել տարածքային վեճի մասին մի շատ պարզ պատճառով՝ վեճն է իսպառ բացակայում։ Դուք մինչև այժմ լսե՞լ եք, որ Հայաստանի իշխանությունների որևէ ներկայացուցիչ գոնե շատ թույլ մի բողոք արտահայտի կամ հոդաբաշխ բացատրի՝ բա լավ, ինչո՞ւ ենք շատ հանգիստ ասում՝ «ադրբեջանական վերահսկողության տակ անցած հատված»։ Մի՞թե կողմերն արդեն որոշել են, թե սահմանի որ հատվածը ում է պատկանում։ Եթե պատասխանը դրական է, էլ ինչո՞ւ ենք անընդհատ կրկնում, թե սահմանագծումը և որոշակիացումը դեռ նոր պիտի սկսվեն։

Իհարկե, միգուցե խիստ չափազանցնում են որոշ մարդիկ, երբ ասում են, թե հենց սա է դեպքերի հետագա զարգացման սցենարը, և ադրբեջանցիներն այսուհետ առանց որևէ հիմնավորում ներկայացնելու պարզապես տեղեկացնելու են մերոնց՝ այս հերթական հատվածում մենք կեսգիշերին սկսելու ենք մեր մաքսակետերի տեղադրումը։ Բայց համաձայնե՛ք, անցած տարվա պատերազմի ցավալի ավարտից հետո հիմա արդեն ոչ ոք ոչինչ չի կարող բացառել։