ԵՐԵՎԱՆ, 23 նոյեմբերի – Sputnik. Իրանը հիմա մեծ կասկածամտությամբ է վերաբերվում Ղարաբաղյան հակամարտության համատեքստում Թուրքիայի գործողություններին։ Տեղեկությունը Sputnik Արմենիայի հետ զրույցում հայտնել է Ռուսաստանի Գիտությունների ակադեմիայի Համաշխարհային տնտեսության և միջազգային հարաբերությունների ինստիտուտի Արևելյան հետազոտությունների կենտրոնի ղեկավար Իրինա Զվյագելսկայան։
Փորձագետի կարծիքով՝ Թուրքիայի ակտիվությունը Հարավային Կովկասում մտավախություններ է առաջացնում Իրանում։ Թեհրանում կարծում են, որ թուրքական ռազմաքաղաքական էքսպանսիան ի վերջո կուղղվի իրենց շահերի դեմ: Մասնավորապես, Անկարան կարող է իր որոշակի ռազմական և աշխարհաքաղաքական հաջողությունն օգտագործել Կասպից ծովի ուղղությամբ հետագա առաջընթացի համար։
«Թուրքիան կարող է օգտագործել նաև միջանցքը, որը հիմա պետք է բացվի Նախիջևանից դեպի Ադրբեջան։ Նա ձգտում է դեպի Կասպից ծով և ուզում է դառնալ տարածաշրջանից էներգառեսուրսների գլխավոր փոխադրողը։ Բայց նշեմ, որ դրանք բացառապես Իրանի գնահատականներն են։ Գուցե որոշ մտահոգություններ չափազանցված են։ Բայց եթե կա մի բան, որը կարելի է ասել լիակատար վստահությամբ՝ այն է, որ Թուրքիայի և Իրանի շահերն այս տարածաշրջանում հակասում են միմյանց»,-կարծում է Զվյագելսկայան։
Միաժամանակ փորձագետն արձանագրում է, որ Իրանը Թուրքիային խանգարելու որևէ լուրջ գործիք չունի։ Իրանի Իսլամական Հանրապետությունը Արցախում ընթացող մարտական գործողությունների օրերին սահմանին մեծ քանակությամբ ուժեր և միջոցներ տեղակայեց։
Թեհրանը բազմիցս հասկացրել է, որ Արցախում կռվող սիրիացի վարձկանները (այսպես կոչված «թաքֆիրները») լուրջ սպառնալիք են Իրանի անվտանգության համար։ Իսկ նրանց այնտեղ տեղափոխել է նույն Թուրքիան։ Սակայն հայտարարություններից ավելի ոչինչ չեղավ։
Ի պատասխան այն հարցի, թե ինչպես է Իրանը վերաբերվում Արաքս գետի մյուս ափին ադրբեջանական ԶՈւ զորքերի ի հայտ գալուն՝ ընդամենը երկու ամիս առաջ այնտեղ կանգնած Արցախի ՊԲ-ի փոխարեն, Զվյագելսկայան նշեց, որ Թեհրանը կանհանգստանար, եթե իրենից հյուսիս թուրքական բանակը կանգնած լիներ։
Եթե ահաբեկիչները մոտենան Իրանի սահմաններին, մենք վճռական միջոցներ կձեռնարկենք․ Խամենեի
Հիշեցնենք՝ նոյեմբերի սկզբին` դեռևս Արցախում ռազմական գործողությունների ավարտից առաջ, Իրանի արտաքին գործերի փոխնախարար Սեյեդ Աբաս Արաղչին Ղարաբաղյան հակամարտության հարցով Իրանի նախագահի հատուկ դեսպանորդի կարգավիճակով այցելեց Ադրբեջան, Ռուսաստան, Հայաստան և Թուրքիա, առաջարկելով հակամարտության լուծման` Թեհրանի ծրագիրը։
Թե ինչպիսին է եղել արևմտյան երկրների արձագանքը Թեհրանի առաջարկին՝ այդպես էլ գաղտնիք մնաց։ Բայց դրանից օրեր անց` նոյեմբերի 9–ին, ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինը, ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը և Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևը համատեղ հայտարարություն ընդունեցին ռազմական գործողությունների դադարեցման վերաբերյալ։
Եռակողմ հայտարարության համաձայն` Լեռնային Ղարաբաղի շփման գծի և Լաչինի միջանցքի երկայնքով տեղակայվում է Ռուսաստանի Դաշնության խաղաղապահ զորակազմ ՝ 1960 զինծառայողներով, հրաձգային զենքով, 90 զրահամեքենաներով, 380 միավոր ավտոմոբիլային և հատուկ տեխնիկայով:
Ի՞նչ ընդհանուր շահեր ունեն Հայաստանն ու Իրանը արցախյան պատերազմի համատեքստում
Ռուսաստանի Դաշնության խաղաղապահ զորախումբը տեղակայմանը զուգահեռ դուրս են բերվում հայկական զինված ուժերը։ Ռուսաստանի Դաշնության խաղաղապահ զորակազմը տեղակայվում է 5 տարի ժամկետով` 5 տարվա ժամանակահատվածով ավտոմատ երկարաձգմամբ, եթե կողմերից որևէ մեկը ժամկետի ավարտից 6 ամիս առաջ չհայտարարի այդ դրույթի կիրառումը դադարեցնելու մտադրության մասին: