Ո՞ւմ վրա կարող են հույս դնել հակամարտող կողմերը՝ պարզել է ՌԻԱ Նովոստին։
Վստահություն չկա
Սարգսյանի խոսքով՝ Հայաստանը Ղարաբաղի անկախությունը չի ճանաչում, որովհետև չի ուզում բարդացնել Ադրբեջանի հետ բանակցային գործընթացը։ Քանի դեռ հարցը խաղաղ ճանապարհով լուծելու հույս կա, ՀՀ–ն պատրաստ է սպասել։ Բայց եթե Ադրբեջանը հրաժարվի քննարկել խնդիրը, այդ դեպքում բնական է` Հայաստանը կանի այդ քայլը։
Երևանը մերժում է այն տարբերակը, որն ընդունելի են համարում Բաքվում։ Սարգսյանն անուղղակի բանավեճի մեջ է մտել Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևի հետ, որն ավելի վաղ հայտարարել էր` հարկադիր վերաբնակեցվածները պետք է վերադառնան տուն, և ապագայում Ղարաբաղում կողք-կողքի խաղաղ կապրեն հայ և ադրբեջանական համայնքները։
Սարգսյանն ընդգծել է, որ խորհրդային տարիներին հանդարտ համակեցության երաշխավորը ԽՍՀՄ-ն էր։ «Բայց վստահություն, միևնույնն է, չկար, քանի որ Ադրբեջանը փորձում է էթնիկ զտումներ իրականացնել»,-մանրամասնել է նա։
Փաշինյանի սպասումները
Հոկտեմբերի սկզբին ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը հնարավոր էր համարում Ղարաբաղի անկախության պաշտոնական ճանաչումը։ «Բայց միայն այն դեպքում, եթե մենք հասկանանք, որ դա կօգնի հակամարտության կարգավորմանը։ Եթե ոչ՝ զերծ կմնանք»,-ասել է նա ռուսական լրատվամիջոցներից մեկին տված հարցազրույցում։
Միևնույն ժամանակ ֆրանսիական պարբերականի թղթակցի հետ զրույցում նա նախագահ Էմանուել Մակրոնին ու պաշտոնական Փարիզին կոչ է արել տարածաշրջանի վերաբերյալ հստակ կարծիք հայտնել։ «Ես սպասում եմ, որ Ֆրանսիան կճանաչի Լեռնային Ղարաբաղի անկախությունը»,-նշել է ՀՀ վարչապետը։
Նույն խնդրանքով միջազգային հանրությանն է դիմել բուն Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետությունը։ Ստեփանակերտում կարծում են, որ դա խաղաղություն և անվտանգություն կապահովի հակամարտության գոտում։
ԼՂՀ-ն և Հայաստանը որպես միջնորդ չեն տեսնում Թուրքիային, որն անմիջապես և անվերապահորեն Ադրբեջանի կողմն է անցնել։ «Լեռնային Ղարաբաղի օկուպացիան ճգնաժամի գլխավոր պատճառն է, և պետք է վերջ դնել դրան»,-հայտարարել է Էրդողանը։ Ընդ որում` ինչպես նա է կարծում, միայն պատերազմական միջոցներով։
Մինսկի խումբը, Թուրքիայի նախագահի պնդմամբ, գրեթե 30 տարվա ընթացքում արդյունքի չի հասել։ Ավելի ուշ, ճիշտ է, Էրդողանը պարզաբանեց, որ Անկարան այնուամենայնիվ հանդես է գալիս որպես կարգավորման կողմնակից, ինչպես ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի, այնպես էլ Մոսկվայի հետ երկկողմ հարաբերությունների շրջանակում։ Համենայն դեպս, նա այս ոճով էր արտահայտվել Վլադիմիր Պուտինի հետ զրույցի ժամանակ։
Թուրքական ԶԼՄ-ները հայտնում են, որ Էրդողանի կարծիքով` պետք է գործել սիրիական սցենարով, այսինքն՝ տարածաշրջանը բաժանել ազդեցության գոտիների։
Ալիևը պնդում էր, որ Անկարան պետք է ներգրավված լինի բանակցություններում, քանի որ Թուրքիան միևնույնն է՝ արդեն մասնակցում է դրան։ Առավել ևս, նշել էր Ադրբեջանի նախագահը, Մինսկի խմբում կան Կովկասում ազդեցություն չունեցող պետությունների ներկայացուցիչներ։
Մինսկի խմբի համանախագահող երկրները Անկարային միջնորդների թվում ներառելու ձգտումը ո՛չ հավանության արժանացրին, ո՛չ էլ հիացմունքի։ «Թուրքայի ռազմական ներգրավվածությունը սպառնում է հակամարտության միջազգայնացմամբ, ինչից մենք ամեն կերպ ձգտում ենք խուսափել»,-հայտարարեց Ֆրանսիայի արտաքին գործերի նախարար Ժան-Իվ Լը Դրիանը։
Վաշինգտոնին նույնպես չուրախացրեց Թուրքիայի միջամտությունը։ «Թուրքերն արդեն իսկ Ադրբեջանին ռեսուրսներ են տրամադրել` այդպիսով ավելացնելով նրա հզորությունը Ղարաբաղի համար մղվող կռվում։ Եվ այդպիսով ավելացրել են ռիսկերը»,-ասաց ԱՄՆ պետքարտուղար Մայք Պոմպեոն։
ՌԴ արտաքին գործերի նախարար Սերգեյ Լավրովն էլ հայտարարեց, որ համաձայն չէ Անկարայի ու Բաքվի դիրքորոշմանը։ «Մենք չենք կարող աջակցել այն հայտարարություններին, որ հակամարտության ռազմական լուծում է հնարավոր»,-ընդգծեց նա։
Ռազմական և դիվանագիտական խուսանավումներ
Կովկասագետ, պատմական գիտությունների թեկնածու Ստանիսլավ Տարասովը բացատրում է` Արցախի անկախության ճանաչումը լիովին կփոխի իրավիճակը։ «Եթե Հայաստանը գնա այդ քայլին, իրավաբանորեն ռազմական առճակատման մեջ կմտնի Ադրբեջանի հետ, որն այդ հողերն իրենն է համարում։ Հակամարտությունը կմեծանա, հիմա այն սահմանափակված է ԼՂՀ-ի շրջանում, չնայած որակվում է որպես հայ-ադրբեջանական»։
Փորձագետը ենթադրում է, որ այլ պետություններին ԼՂՀ-ն ճանաչելու կոչ անելով փորձում են պատասխանատվությունը նրանց վրա դնել։
Այնուամենայնիվ, պատմաբանի խոսքով, քանի դեռ մարտական գործողությունները շարունակվում են, դիվանագիտական հետագա քայլերի մասին խոսելը դեռ վաղ է։
«Թուրքիան խոսում է մինչև հաղթական ավարտը պատերազմելու մասին, չնայած նրանց ԳՇ-ն, որը հավանաբար ծրագրում է օպերացիաները, բլիցկրիգ չապահովեց։ Եթե ադրբեջանական բանակը գրավեր Ստեփանակերտը, այլ խոսակցություն կլիներ։ Բայց հակամարտությունը ձգձգվում ու ձգձգվում է։ Թե՛ աշխարհում, թե՛ հատկապես Եվրոպայում այնուամենայնիվ ավելի շատ աջակցություն է վայելում Հայաստանը։ Նրան և Լեռնային Ղարաբաղին ձեռնտու է, որ մարտական գործողությունները շարունակվեն»,-բացատրում է Տարասովը։