«Մամ, մի լացի»․․․այս խոսքերով ու խիստ տոնով է 10-ամյա Հակոբը դիմում մորը՝ Արմինե Խաչատրյանին, որը մեզ պատմում է, թե ինչ ծանր վիճակում է հայտնվել իր ընտանիքը արտակարգ դրություն հայտարարվելուց հետո։
«Ինձ այս ու այն կողմ էի գցում, որ երեխաներս օրվա հացին կարոտ չմնան։ Մի ռեստորանում մի քանի ժամ աման եմ լվանում, մյուսում՝ մաքրություն անում, հետո վազում տուն ու ամեն անգամ վախով, որ մի բան պատահած չլինի։ Քիչ են վճարում․ օրական 2500, երբեմն էլ՝ 3000 դրամ, բայց ծայրը ծայրին հասցնում էի մինչև արտակարգ դրություն հայտարարելը»,-արցունքներն ինձնից պահելով՝ ասում է Արմինեն։
Արտակարգ դրություն հայտարարվելուց հետո ռեստորանները փակվել են, կինը՝ անգործ մնացել։
Չնայած դրան՝ պայքարող ու չհանձնվող տեսակ է, ու նույնը սովորեցնում է նաև իր որդուն։ Երկուսով օգնում են այս կյանքում գոյատևել Արմինեի առաջնեկին՝ Անահիտին։ Աղջիկն արդեն 24 տարեկան է, բայց նրա կյանքի ոչ մի օրը հեշտ չի եղել։ Ծնվել է մանկական ուղեղային կաթված հիվանդությամբ ու մինչ օրս գամված է անկողնուն։ Դժվարությամբ է նստում, իսկ տեղաշարժվելը նրա համար անտանելի ցավոտ է։
Արմինեն պետությունից 23,000 դրամ նպաստ է ստանում, իսկ Անահիտի հաշմանդամության համար՝ 26,500 դրամ թոշակ։
Պետությունից ստացած չնչին գումարով հոգում է Անահիտի դեղերի ծախսը։ Աղջիկն ապրում է հոգեմետ դեղերով և ուժեղ ցավազրկողներով, իսկ այս ընթացքում մի շաբաթ դեղի փող էլ չեն ունեցել:
«Այդ օրերին Անահիտն ասես ուրիշ մարդ դարձած լիներ, ավելի ագրեսիվ էր, չէր ուտում, չէր խմում, չէր քնում, իսկ նոպաները դարձել էին հաճախակի․․․ Ստիպված էի դեղատնից պարտքով դեղեր խնդրել։ Էլ չէի կարողանում Անահիտիս ցավերի մեջ տեսնել»,-արցունքն աչքերին պատմում է Արմինեն։
Խանութը միայն հաց է պարտքով տալիս. նախկին զինծառայողի ընտանիքը չգիտի` վաղը կուշտ կքնե՞ն
Աղջիկը նաև տեսողական ու հենաշարժողական խնդիրներ ունի։ Ամեն անգամ նրա հետ տնից դուրս գալը մեծ խնդիր է դառնում։ Աղջիկը լավ չի քայլում, մայրը նրան մի կերպ է աստիճաններից իջեցնում, իսկ հիվանդանոց գնում-գալիս են տաքսիներով։ Մայրը նեղսրտում է․ աղջիկն առաջին կարգի հաշմանդամության թոշակ է ստանալիս եղել, սակայն հերթական ստուգումից հետո նրա վիճակն ավելի բարվոք են գնահատել ու կարգը փոխել։ Չի բողոքել: Ասում է՝ այլևս ուժ չունի։
Արմինեն հայտնի բարեգործական կազմակերպություններից մեկին ընդամենը մի խնդրանքով է դիմել՝ Անահիտի համար ողնաշարը ֆիքսող գոտի տրամադրեն, որ ցավերը մի քիչ մեղմանա, բայց այդ խնդրանքն անտեսվել է։
«Ես իմ կյանքն եմ ներդրել Անահիտիս համար, ժամանակից շուտ եմ ծերացել։ Ինձ տեսնողը չի ասի, որ 44 տարեկան եմ։ Ինչ գործ գտել եմ, արել եմ, երբեք չեմ ասել, որ սա ինձ չի վերաբերվում կամ ամոթ է։ Տատիկս շատ էր օգնում ինձ. երբ երեխան փոքր էր,ինքն էր պահում, հիմա տատիկս էլ մահացել է ու ինձ օգնող ձեռք չկա»,-պատմում է Արմինեն։
Հիմա արդեն, երբ տատը չկա, Արմինեն հաճախ է մտածում՝ արդյո՞ք ճիշտ վարվեց տարիներ առաջ, երբ լսեց նրան ու Հայաստան եկած ֆրանսիացի բժիշկների հետ Անահիտին Ֆրանսիա բուժման չուղարկեց (միայն երեխային էին տանում, դրա համար էր տատը դեմ գնացել):
Աչքս ընկավ Հակոբին, որն անհանգիստ այս ու այն կողմ էր գնում ու մորն աչքունքով հասկացնում, որ հավաքի իրեն ու լաց չլինի։ Չնայած փոքր տարիքին՝ Հակոբն իսկական տղամարդու պես է իրեն պահում։
Չի սիրում, երբ իրեն փոքրի տեղ են դնում։ Երբ մայրն աշխատանքի է լինում, քրոջ միակ ու անփոխարինելի խնամակալը Հակոբն է։ Իր արածը հերոսություն չի համարում. իր քույրն է, ուրիշ ո՞վ պետք է անի։
Երեխաները լացում են․ բազմազավակ ընտանիքները՝ առցանց ուսուցման և գոյատևելու մասին
Ամուսնու հեռանալուց հետո Արմինեն շուրջ 10 տարի է՝ վարձով է ապրում։ Պետական կառույցներին հաճախ է դիմել խնդրանքով, որ գոնե հանրակացարանի մի սենյակ տրամադրեն իրեն։ Նախկին քաղաքապետ Տարոն Մարգարյանն անձամբ է մի քանի անգամ կնոջ դիմումներին արձագանքել: Չի մերժել, ասել է՝ սպասիր, կլինի, բայց իշխանությունը փոխվել է, իսկ Արմինեն դեռ վարձով է ապրում։
«Հայրական տունս փոքր է, այնտեղ մայրս, հայրս, եղբայրս ու հարսս են բնակվում իրենց երեխաների հետ։ Այս բնակարանի միայն վարձը կազմում է 75,000 դրամ։ Երեք ամիս առաջ այս նույն շենքի երրորդ հարկում էի ապրում. տան վարձը 45,000 դրամ էր, բայց տան տերը արտասահմանից եկավ ու տունը վաճառեց։ Քանի որ հարևաններիս հետ շատ մոտ եմ ու օգնում են ինձ ամեն հարցով, հատկապես երբ տանը չեմ, երեխաներին տիրություն են անում, որոշեցի վերևի հարկի բնակարանը վարձակալել, իհարկե ժամանակավորապես, մինչև մատչելի տուն գտնեմ։ Բնակարանի տերը մեզ դեռ տնից դուրս չի հանում, բայց ես հասկանում եմ, որ իրեն էլ գումար է պետք»,-պատմում է Արմինեն։
Վարձով բնակարանը փոքր է՝ ընդամենը մի հյուրասենյակ, որտեղ իրարից մի փոքր հեռու մի մահճակալ ու մի բազմոց են դրված։ Հակոբը մոր հետ մահճակալին է քնում ու ընդամենն ուզում է, որ մայրը գիշերներն այլևս չարտասվի, որովհետև բացի այն, որ չի ուզում նա լացի, իր բաժին բարձն էլ է թացանում։
Այս օրերին կառավարության ոչ մի ծրագրով այս ընտանիքն օգնություն չի ստացել։ Հնարավոր 1-2 ծրագրով դիմել են, համակարգը մերժել է, իսկ թեժ գծով զանգել չի հաջողվում. մշտապես զբաղված է։ Նշենք, որ մեզ ևս չհաջողվեց կապ հաստատել Աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարարության լրատվական բաժնի հետ, հասկանալու համար, թե ինչ օգնություն կարող է ստանալ Արմինեն, սակայն ավելի վաղ նախարարությունը հայտարարել էր, որ միայնակ մայրերը ևս օգնություն կստանան։ Այս ընթացքում Արմինեն միայն թաղապետարանից է փոքր արկղ ստացել, որի մեջ եղել է մեկ հատ արևածաղկի ձեթ, մակարոն ու մի քիչ նպարեղեն։
Երբ տնից դուրս էի գալիս, Հակոբը ձեռքս բռնեց ու տղամարդավարի ասաց, որ իր մայրը հավատում է, որ լրագրողներն օգնում են մարդկանց, հետո նայեց կիսաբաց դռանն ու հաստատակամ տոնով ասաց, որ եթե դա այդպես է, ապա ինքն էլ է ուզում լրագրող դառնալ։ Երբ շենքից դուրս եկա, նկատեցի, որ չորրորդ հարկի պատշգամբից Հակոբն ինձ է նայում։ Ձեռքով արեցի, ու քայլս դեռ չէի փոխել, Հակոբի ձայնը ականջիս հասավ. «Մեր վարչապետն էլ է լրագրող․․․»:
Հայաստանում սինդրիկի պահանջարկը շատացել է. «մեղավորը» Նիկոլ Փաշինյանն է