Հունվարի վերջին օրը, կեսգիշերին ավարտվեց Նոբելյան մրցանակների համար թեկնածուներ առաջադրելու վերջնաժամկետը։ Մենք որևէ մեկին առաջադրե՞լ ենք։ Հոմոզված եմ, որ ոչ։ Բա, եթե տարեցտարի կրկնվում է նույն պատկերը՝ հունվարի 31-ն անցնում է, իսկ մենք սովորականի նման քնած ենք, ինչպե՞ս ենք ակնկալում, որ մեզանից մեկը Նոբելյան դափնեկիր կդառնա։
Համաձայնեք` շատ նման է խորհրդային տարիների հայտնի անեկդոտին, երբ վանեցին ոսկե ձկնիկ է բռնում, ասում է՝ ուզում եմ վիճակախաղով «Վոլգա» ավտոմեքենա շահել, ոսկե ձկնիկը խոստանում է կատարել այդ ցանկությունը։ Ամիսներն անցնում են, վանեցին նորից գալիս է ծովափ, ձկնիկին ասում ՝ բա ո՞ւր է խոստացածդ «Վոլգան», ձկնիկն էլ պատասխանում է. «Տո, ա՛յ վանեցի, այսքան ժամանակ գոնե մի հատ վիճակախաղի տոմս գնեիր»։
Հիմա մերն է՝ ոչինչ չանելով, ոչ մի ջանք չգործադրելով, Նոբելյան ենք ուզում շահել։ Այնինչ, այդ մրցանակի համար թեկնածություններ առաջադրելու հնարավորությունները բավական լայն են։ Վերցրեք թեկուզ խաղաղության բնագավառում մրցանակը։ Թեկնածուներ առաջադրելու իրավունք ունեն ոչ միայն Նորվեգիայի Նոբելյան կոմիտեի գործող և նախկին անդամներն ու այն մարդիկ և կազմակերպությունները, որոնք արդեն Նոբելյան մրցանակ են ստացել, այլև աշխարհի բոլոր երկրների, այդ թվում նաև Հայաստանի, պառլամենտների և կառավարությունների անդամները, Գիտությունների ազգային ակադեմիաների անդամները, համալսարաննների ոչ միայն ռեկտորները, այլև պրոֆեսորները և այն դասախոսները, որոնք պատմություն, սոցիալական գիտություններ, իրավագիտություն, աստվածաբանություն և կրոն են դասավանդում։
Պատմության անհայտ էջերը. մահափորձ Բրեժնևի դեմ
Ընդ որում՝ բոլորովին պարտադիր չէ, որ ձեր նշած թեկնածուն արդեն ինչ-որ բան արած լինի խաղաղության հաստատման համար։
Հիշեք, թե Բարաք Օբամայի դեպքում ինչպես եղավ։ Առաջադրվեց 2009 թվականի հունվարին, երբ դեռ նոր-նոր էր մտել Սպիտակ տուն, դեռ ոչինչ չէր էլ հասցրել անել ու հենց այդ տարի էլ ստացավ խաղաղության մրցանակը։ Նույնիսկ ինքն էր հումորով դրան վերաբերվում. մի առիթով ասել է՝ «Իմ օրինակը ցույց տվեց, որ Նոբելյան մրցանակ կարող է ստանալ ով ասես»։
Բայց կան նաև մարդիկ, որոնք ակնհայտորեն արժանի են Նոբելյան մրցանակին։ Տարիներ շարունակ Նոբելյան մրցանակի ամենահավանական թեկնածուների թվում նշվում էր կանադական ծագումով ամերիկացի գիտնական Ջոն Գուդինաֆի անունը։ Նրա հայտնագործությունը հաստատ փոխել է մարդկանց կյանքը։ Տեսեք։ Բջջային հեռախոսը դարձել է բոլորիս առօրյայի անքակտելի մասը, չենք էլ պատկերացնում մեզ առանց դրա։ Բայց շատ քչերը գիտեն, որ ամեն օր այդ հեռախոսը լիցքավորելիս մենք օգտագործում ենք Ջոն Գուդինաֆի հայտնագործած լիթիումային-իոնային մարտկոցը, որը տեղադրված է մեր բջջայինում։
Եվ քանի որ նրա ազգանունը՝ Գուդինաֆ, կարելի է թարգմանել նաև որպես արժանի` գործըկերները կատակում էին՝ Is Goodenough not good enough for Nobel?… Այսինքն՝ մի՞թե այս մարդը արժանի չէ Նոբելյան մրցանակի։ Անցած տարի վերջապես տրվեց այս հարցի դրական պատասխանը՝ Goodenough is good enough for Nobel և գիտնականը, որն, ի դեպ, 97 տարեկան է, ստացավ Նոբելյանը։
Այս տարվա խաղաղության մրցանակի համար հետաքրքիր թեկնածություններ կան։ Նորվեգացի պատգամավոր Գուրի Մելբին, օրինակ, առաջադրել է Հոնկոնգի բոլոր բնակիչներին, հիմնավորելով՝ «Հոնկոնգում ապրողները ամեն օր իրենց կյանքն ու անվտանգությունը վտանգում են հանուն ժողովրդավարության»։ Ասում են՝ առաջադրված է նաև Դոնալդ Թրամփի թեկնածությունը։ Համաձայնեք, շատ հետաքրքիր կլինի, եթե Ամերիկայի նախագահը իմպիչմենտի ենթարկվի, հետո էլ Նոբելյան մրցանակ ստանա։ Կամ հակառակը՝ Նոբելյանը ստանա ու անմիջապես էլ պաշտոնազրկվի։ Թեև երկուսն էլ քիչ հավանական են։
Ե՛վ Նիկոլն էր ճիշտ, և՛ բրիտանացի գիտնականները
Եվ վերջում մի ենթադրություն անեմ՝ իմ կարծիքով, մերոնք սովորաբար չեն մասնակցում առաջադրմանը շատ պարզ մի պատճառով՝ Նոբելյան մրցանակի դեպքում դուք իրավունք չունեք առաջադրելու ձեր սեփական թեկնածությունը։ Չլիներ այդ արգելքը, համոզված եմ՝ Հայաստանից ամեն տարի հարյուրավոր ինքնառաջադրումներ կլինեին։