Շատ հակիրճ հիշեցնեմ, թե դրան ինչ էր նախորդել։
Շահի մեկնումից ուղիղ մեկ ամիս անց՝ փետրվարի 1-ին, Փարիզից Թեհրան է վերադառնում այաթոլլա Հոմեյնին, նրա կողմնակիցները պահանջում են անկախություն՝ թե՛ Արևմուտքից, թե՛ Արևելքից։ Խորհրդարանն առաջարկում է Հոմեյնիին՝ եկեք ժողովրդական միասնության կառավարության կազմավորենք, բայց այաթոլլան մերժում է։
Դա պատահեց այսպես։ Նոյեմբերի սկզբին Թեհրանի մերձակայքում՝ սարերում հավաքվեցին քաղաքականապես ակտիվ 5 ուսանողներ և որոշեցին՝ պետք է ինչ-որ բան անել, որովհետև շահի հյուրընկալումը ամերիկացիների կողմից պարզապես ապտակ է Իրանի հեղինակությանը, նման պայմաններում անհնար է լռել։
Ուսանողների հաջորդ հանդիպումներին մասնակցում էր Հոմեյնիի շրջապատից մի հոգևորական, բայց որոշվեց այաթոլլային ոչինչ չասել ծրագրվող գործողությունների մասին, որպեսզի դեսպանատան գրավումը ներկայացվի որպես ժողովրդի կամքի դրսևորում։
Նոյեմբերի 4-ի գիշերը ուսանողական կազմակերպութունների ակտիվիստները զանգահարում էին իրենց ընկերներին, համակուրսեցիներին, հորդորելով նրանց առավոտյան հավաքվել ամերիկյան դեսպանատան առջև։ Առավոտյան ժամը 9-ին, երբ ուսանողները հերթական երթն էին կազմակերպել ամերիկյան դեսպանատան մոտակայքում, մի քանի հարյուր ուսանողներ անջատվում են երթից և գրոհում դեսպանատունը։ Անվտանգության աշխատակիցները արցունքաբեր գազ են կիրառում, բայց դա չի կանգնեցնում հարձակվողներին։
Երկու ժամվա ընթացքում ողջ դեսպանատունը հայտնվում է ուսանողների լիակատար վերահսկողության տակ։ Պատանդի կարգավիճակում է հայտնվում 90 մարդ։ Հետագայում կանայք և սևամորթներն ազատ են արձակվում։ Մնացած 52 պատանդները անազատության մեջ են անցկացնում 444 օր։
Իմ սերնդակիցները հաստատ կհիշեն, որ 1980 թվականի մայիսին ամերիկյան կառավարությունը փորձ կատարեց ազատել պատանդներին, կազմակերպելով օդային օպերացիա։ Բայց եղանակը բարենպաստ չէր՝ այն անապատում, որտեղ պետք է իջնեին դեսանտայինները, փոթորիկ սկսվեց: Ամերիկյան ուղղաթիռներից մեկը բախվեց վառելիք տանող օդանավին, հրդեհ բռնկվեց, զոհվեց 8 զինվորական և որոշվեց դադարեցնել պատանդների ազատագրման գործողությունը։
Այսօր ԲիԲիՍի-ն համեմատական տվյալներ է հրապարակել այն մասին, թե որոշ բնագավառներում ինչպիսին էր իրավիճակը Իրանում այն ժամանակ՝ 40 տարի առաջ և հիմա։
Բնակչություն։ Երբ այաթոլլա Հոմեյնին վերադարձավ Իրան, այդ երկրի բնակչությունը կազմում էր 36 միլիոն, 40 տարվա ընթացքում հսկայական աճ է գրանցվել և բնակչության թիվը ավելի քան կրկնապատկվել։
Հիմա մեր հարևան պետությունում ապրում է ավելի քան 80 միլիոն մարդ։ Իսլամական հեղափոխության ժամանակ Իրանում կար ընդամենը երկու քաղաք, որոնց բնակչությունը գերազանցում էր մեկ միլիոնը, հիմա դրանց թիվը հասել է յոթի։
Տնտեսություն։ Կենսամակարդակն անկում է ապրել։ 1976 թվականին բնակչության մեկ շնչին հասնող համախառն ներքին արդյունքը գերազանցում էր 10 հազար դոլարը, հիմա այդ ցուցանիշը նվազել է մինչև 7 հազար դոլար։ 1978 թվականին նվազագույն աշխատավարձով կարելի էր գնել, պատկերացրեք, 74 կիլոգրամ միս, հիմա՝ ընդամենը 10 կիլոգրամ։
Եվ վերջապես կրթության հետ կապված մեկ տվյալ։
Այն ժամանակ՝ հեղափոխությունից առաջ բարձրագույն կրթություն էր ստանում դպրոցն ավարտած աղջիկները ընդամենը 2,5 տոկոսը։ Հիմա այդ ցուցանիշը կազմում է 65,5 տոկոս։
Ահա այսպիսի փոփոխություններ՝ հեղափոխությունից հետո անցած 4 տասնամյակների ընթացքում։