Արամ Գարեգինյան, Sputnik Արմենիա
«Մեր ինչի՞ն է պետք սելֆին. Մենք այսպես կնայենք...», – այսպիսի անսովոր պատասխան լսեցինք փոքրիկ տղայի հետ Երևանի ժամանակակից արվեստի թանգարանի կտավներից մեկի մոտ կանգնած հորից։
Դեռ երեկ հայրը լեփ–լեցուն ավտոբուսով իջնում էր Մաշտոցի պողոտայով։ Եվ մտածում, թե արդյո՞ք գումարը կբավարարի մինչև աշխատավարձ ստանալը։ Իսկ այսօր նա որդուն ցույց տվեց, որ մշտապես շտապող պողոտայից երկու քայլի վրա կա մի հրաշք։ Նրանք երկուսով կանգնած են Մինասի կտավի առաջ։
Դահլիճի մյուս անկյունում երկու կին միմյանց մատնացույց են անում տարբեր կտավներ։ Ֆրանսիական խոսք է հնչում։ Պարզվում է, այստեղ կա Գառզու և Ժանսեմ, ուրախ ասում են նրանք։ Այս նկարիչները ոգով ֆրանսիացի են և արյունով՝ հայ։
Իսկ Ազգային պատկերասրահում, ևս անսպասելիորեն, կարելի է գտնել Փանոս Թերլեմեզյանի բրետոնյան բնապատկերները։ Արվեստին նույն նվիրվածությամբ նա նկարում էր և՛ Ատլանտիկայի ափերին մոտ գտնվող բրետոնացիների տները, և՛ իր հարազատ Վանա լիճը։ Այստեղ նա եղել է 1915 թվականից ընդամենը մեկ տարի առաջ։
Նման «մտախոհ» կտավների մոտ երկար չեն կանգնում։ Այցելուներին ձգում է այն, ինչը գունագեղ է և արտասովոր ձև ունի։ Այդ կտավները ևս հասարակ չեն, դրանք տաղանդավոր վարպետներ են նկարել։ Բայց երեխաների, և տարիքով ավելի մեծերի համար, կարևորը մեկն է՝ այս կտավներում շատ գույներ կան։ Այսպիսի կտավների կողքին արժե անել հենց այն հիշատակված «սելֆին»։
Ահա մի մեծ ընտանիք լուսանկարում է երեխաներին Այվազովսկու մեծ կտավի կողքին։ Կտավի կեսից ծովն է թափվում։ Իսկ ծովի ափին, նավից ափ է իջնում դեմքին հետաքրքրասիրության դրոշմով մի մարդ։ Երեխաներն ուզում են լուսանկարվել ծովի ֆոնին։ Չէ՞ որ այստեղ այն շատ է։
«Իսկ գիտեք, թե ո՞վ է կտավում պատկերված», – հարցնում է թանգարանի աշխատակիցը։
«Ոչ», – պատասխանում են երեխաները։
Պարզվում է՝ Ջորջ Բայրոնն է։
Կաթողիկոս Խրիմյան Հայրիկին ավելի հաճախ են ճանաչում։ Նրան Վարդգես Սուրենյանցի հայտնի կտավում հեռվից են ուսումնասիրում։
Մարտիրոս Սարյանի թանգարանում շտապում են տեսնել «Հայաստան» պաննոն և անսովոր դիմանկարները։ Մեկում նա երիտասարդ է, վառ` կարմիր, կապույտ, դեղին գույնի վրձնահարվածների արտասովոր գալարների ներքո։ Իսկ «Երեք հասակ» կտավում նա երիտասարդ է, հասուն և ծեր։ Այս կտավների մոտ երկար են կանգնում։ Եվ անցնում մյուսների կողքով, որոնք ավելի փոքր են, և առաջին հայացքից ավելի պարզունակ։
Այստեղ է նաև մի նորություն։ Պատերազմական տարիների հայտնի կտավը, որտեղ նկարիչը պատկերել է կնոջը` Լուսիկին, հայելու մեջ` ինքն իրեն, իսկ առջևում` որդու լուսանկարը։
Նրա համար այսօր ներկայացրել են լրացված իրականության 3D–ծրագիրը։ Եթե հեռախոսը մոտեցնել կտավին, որդու նամակը կբացվի, իսկ ձայնը կադրի հետևից կսկսի այն ընթերցել։
Լրացված իրականության նման նախագիծը հայկական Arloopa ընկերությունը ներկայացրել է նաև մեկ այլ կտավի համար, Ավետիք Իսահակյանի թանգարանում։
Սարյանի թանգարանի դահլիճներից մեկում բարձր տեղում կախված են Աննա Ախմատովայի և Ջոն Սթեյնբեքի դիմանկարները։ Այստեղ գալիս են տարիքով ավելի մեծահասակները. նրանք, ովքեր կարդացել ու սովորել են խորհրդային տարիներին, ովքեր հերթ էին կանգնում գիրք գնելու համար և նվիրում էին դրանք։
Բայց վերադառնանք Ազգային պատկերասրահ. առաջին հարկերում այցելուներն ավելի քիչ են։ Իսկ այստեղ հայկական վանքերի միջնադարյան ձեռագրերի պատճեներն են։ Չկան ոչ ծաղիկներ, ոչ լեռներ, որ գեղեցկուհիներ։ Կան սիրող աչքերով դեմքեր... Նրանց կողքով առաջ են շարժվում դեպի վերևի հարկեր։
Ամենից երկար կանգնում են Այվազովսկու կտավների մոտ։ Նրանց դիմավորում և ճանապարհում է խստաբարո Օգոստոս կայսրը. Իտալացի քանդակագործի աշխատանքն է։
«Այստեղ լուսանկարել չի կարելի», – խիստ ասում են մեզ...
Ոչ, կայսրը չէ։ Թանգարանի հոգնած աշխատակիցն է։ Բանն արդեն գիշերվան է հասնում, իսկ արտաժամյա աշխատանքի համար նրանց աշխատավարձ (որն առանց այդ էլ բավական համեստ է) չեն ավելացնի։
Դահլիճներում մեծ բազմությունից տոթ է դառնում։ Իսկ նրանք նույնքան սիրալիր դիմավորում են անվերջանալի այցելուներին։
«Վերջապես մարդիկ թանգարան են գալիս։ Միշտ այդպես լիներ», – ասում են մեզ։
Նրանց խոսքերին միանում ենք նաև մենք` երևանցիներին և մայրաքաղաքի հյուրերին հրավիրելով այցելել մայրաքաղաքի հրաշալի թանգարանները։